Lesbók Morgunblaðsins - 12.03.1933, Blaðsíða 5

segir hann „aber bei den zahl-
reicheren wersen mit allitteration
% (þ. e. stuðlun í 1. og 3. á-
herslu atkvæði) wie frið boetti
svá fóta muss es unentschieden
bleiben, ob boetti oder svá etc.
stárker zu betonen ist“. Þetta;
vísuorð "kemur fyrir í síðari
hluta 5. v. í Erfidrápu 'Ólafs
helpa.
„. . . þýðr ljet þremlask hæði
þióf hvern konungr ernan
frið hoetti svá fóta
fylkir lands ok handa.
— Hvern dugrlepran þjóf ljet þessi
mildi konunfrur bæði hand ojr fót-
hösrírva. Konunprurinn bætti lands-
friðinn lá þenna hátt.
Sie nú lítil eða ensrin áhersla
löerð á hendinfruna bætti u/> verð-
nr vísan naprasta háð þearar á-
herslan er löprð á orðin: .á þennai
hátt“. Maður 'á hágrt með að trúa
bví. að Siervatr hefði srenarið frá
vísunni svo, að prárun carnir eræti
haft eftir honum, að Ólafur heleri
hefði klastrað við friðinn í land-
inu með bví, að hand- oer fót-
höe'erva biófa. Hafi bað aftur á
móti verið föst reerla að leer£ria
brvnda áherslu á hendirnror bá
vat hann haft vísnna bannier. Þá
gat um eneran útúrsnúnin" verið
að ræða. Þá va>- bað sai?t sbvrt ov
skorinort að Ólafur hefði með
þessu bætt friðinn i raun oer veru.
en ekki farið með neitt kák
Sievers nefnir fleiri dæmi slík,
en alls staðar virðist brýnd á-
hersla hlióta að fvlerja hendiníru.
En að fara út í bað alt yrði of-
lane't mlál. Enda. þótt fleiri dæm>
væri tabn. yrði sti unntalninar
aldrei tæmandi osr ekki sanna
þetta betur. en bessi dæmi, sem
iepr hefi nefnt. því bau sýna liós-
leera eð efni vísnanna griörbreyt-
ist ef á hendingar er ekki lög’ð
brýnd áhersla.
Annars verða menn. sem lesa,
vísurnar ' íslendingrasögum að
athugra þetta sjálfir opr mynda
sjer skoðun um þetta mál eftir
því. sem þá kemur í Ijós.
En það, sem einkum vakti fyr-
ir mjer, er jeg samdi þesáa grein,
var þetta, að reyna að leiðrjetta
þann misskilning, sem ríkir enn, að
hljóðstafir og hendingar i drótt-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
kvæðum vísum sje einungis til
þess ætlaðar, að fága og prýða
vísurnar og orka því að menn
nemi og muni þær betur.
Að vísu koma hljóðstafir og
hendingar þessu til leiðar, en það
var ekki aðalatriði, heldur hitt að
vama því, að vísurnar vrði mis-
skildar.
Vegna þess, að drðalröðin í
dróttkvæðri vísu var engum regl-
um háð var það nauðsyn, að vís-
an sjálf sýndi hvernig færa skyldi
hana til óbundins máls. Væri þessa
ekki gætt, mátti, eins og sýnt hef-
ír verið í þessum tveim dæmum,
er jeg hef nefut, snúa því. se?n
meint var sem lof, í last. Vísan
var þá leir, sem menn, illviljaðir
skáldinu, gátu hnoðað úr hvern
óskapnað, er þeim sýndist, svo að
segia.
Hljóðstafir og hendingar voru
.iafn nauðsynleg merki í drótt-
kvæðri vísu o* merkin „plús“ og
. mínus“ i reikningsdæmi. og það
ekki síst skáldunum sjálfum.
Staðhæfingar manna xim það að
skáldin hatfi ekki hirt um þessi
merki tskothendingar) hlióta því
að vera úr lausu lofti grinnar o"
bvggiast eingöngu á þvi, að hand-
rít. þau. er í höndum vorum eru.
af vísunum. eru með „prentvill-
um“. Það barf bví að lesa með að-
rrætni og leiðrietta bær. en hve>-
sú leiðrietting snm fer í bága við
reglnmar um bendingar er aflög-
un lá v>°nnni en ekki til bóta.
Þvi miítnr úir og grúir af slík-
»m endurbótnm í útgáfunnm af
íslendingasögum og munu bær
sierstablega vera valdar að hví.
bve fáir menn fást til bess att
lesa visiirnar. sem bó eru a. m. k.
irfn merkilegar og jafnvel skemti-
legri en óbundna málið En ienr
get af bessum á’tæðum ekk>’ áfellst
menn fvrir bað
•Teg get ekki stilt mig um. áður
en jeg lýk máli mínu, að nefnaJ
dæmi er sýnir, að afritarar hafa
stundum vegna. smláim isskilnings
afbakað vísur, en að það kemst
auðveldlega upp er ,.metrum“ er
athugað. Það er úr 8. vísu í Ber-
söglisvísum Sigvats; menn hafa
lesið: '
77-
,,hafa kveðask log, nema ljúgi
landherr, búendr verri“.
(N.isl. Sk. T. B.).
Hver maður heyrir að lijer eru
ofmörg atkvæði „hafa kveðask“.
Villan sta.far af því, að menn hafa
litið svo á, sem „húendr kveðask“
ætti saman. Líti menn aftur á
móti svo á, sem sögnin að kveða
eigi við ,,landherr“ (öll þjóðin) þi
hverfur villan eins og dögg fvrir
sólu .
„Landherr kvesk hafa verri lo".
nema búendr ljúgi“. Visan er í
fiölda handrita. <Teg aðgætti því í
N.isJ. Sk. T. A. livort . kvesk“
kæmi bar hvergi fvrir og sá þar,
að Fakurskinna (B1 hefir „cvesk“
og Flatevjarbók ,.kuost“. Hefði
bessi handrit vantað mundu bra"-
fiæðingar liafa talið að skáldin
befðu stundum levft sier svona
smáhortitti, en hjer er það sann-
að. að bað eru afritarar. en ekki
skáldið, sem er faðir hortittsins.
Fievers citerai' þetta vísuorð bls.
00.
Sje næg gögn fvrir hendi mun
bað /á.valt koma í 1 jós. að skáldin
ortu rjett og að það eru þeir. sem
fært hafa sögurnar í letur og bí-
ið þær til prentunar, sem braglýt-
unum valda, en ekki skáldin siálf.
Þau höfðu brageyra og kunnu ís-
lenska tungu.
Heyrðu góða mín, veistu
ckki að nú eiga allir að afvopnast.