Lesbók Morgunblaðsins - 21.06.1931, Blaðsíða 4

188
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Þessir leggja þá til aðalundir-
stöðuna undir sjómenskuna undir
Eyjafjöllum.
Það er lítið vitað um þeirra
sjómensku, en bæði er það, að þeir
komu sjóleiðina og svo má ganga
út frá því, að þeir liafa haldið úti
sjóróðrum þar.
En þó fornrit okkar, Landnáma,
geti ekki um sjómensku þeirra, þá
gleymir lnin ekki að skýra frá ýms
um af afkomendum þeirra, og
hvað þeir voru fyrir okkar land.
Um Þrasa í Skógum er það að
segja, að hann var víst mesti
galdramaðurinn sem Eyjafjöll
hafa átt, samanb. viðureign hans
og Loðmunda-r hins gamla, þegar
þeir veittu Jökulsá á Sólheima-
sandi hvor á annars land. — Ætt-
inenn Þrasa bjuggu í Skógum hver
fram af öðrum fram á 13. eða 14.
eld sem rekja má. Hann var kom-
ínn af konungaættum. Maður verð-
nr að ætla að hann hafi komið að
landi fram af Skógum (á Skóga-"
fjöru) og sjeð upp til fossins.
Sjálfsagt hefir hann sótt sjó (ró
ið) við Jökulsá, vestan við liana,
á sinni landareign. Jeg bæði heyrði
talað um gott íitræði ])ar, og jeg
man eftir miklu fiski þar, eink-
aniega lúðu (lieilagfiski). Þar að
auki var Skógafjara rekasælasta
fjaran undir Fjöllunum. —- Hrafn
■enn heimski bjó á Raufarfelli hinu
eystra. Hann nam land á milli
Kaldaklifsár og Lambafellsár; það
er miðparturinn af Austur-Eyja-
fjöllum. Fyrir austan hann var
landnám Þrasa í Skógum, frá Jök-
ulsá á Sólheimasandi vestur að
Kaldaklifsá.
Hrafn enn heimski var kominn
af konungaættum, enda eru frá
honum komnir mestu og bestu
höfðingjar þessa lands, Oddaverj-
ar, og Jón Loftsson talinn þeirra
inestur og bestur.
Eins og áður er minst, nam
Hrafn land milli Kaldaklifsár og
I-ambafellsár. I því landnámi voru
á fyrri öldum þrjár kirkjur, en
nú í beila öld eða meir ekki nema
■ein kirkja; tvær kirkjusóknir, þær
sem næstar voru sjónum hefir því
sjórinn tekið, og fært jarðveginn
fyrir mynnið á Holtsós, sem í
gamla daga var nefndur Arnar-
bælisós og dregið nafn af Arnar-
bæli sem var kirkjusókn og næst
sjónum.
Jeg man eftir bæjarnöfnum, t.
d. Miðbæli og Ystabæli sem nú eru
eyðijarðir en hafa í gamla daga
tilheyrt Arnarbæliskirkjusókn. Að
ur fyr hefir þarna verið breiður
tangi i'it í sjóinn, líklega eystri
kampurinn á Arnarbælisós og sjálf
sagt vestan við tangann gott út-
ræði í austanátt. Jeg heyrði líka
oft um það talað að betra væri að
vera þar með skip en annars stað-
ar; og þegar skipin voru vestar,
sem oft var, var talað um að sjór-
inn mundi fær austan undir Mið-
bæli, þó hann ekki væri fær fram
af Berjanesi.
Asgeir kneif nam land milli
Lambafellsár og Seljalandsár og
bjó á Auðnum. Frá honum er kom
inn Jón biskup hinn helgi Ög-
mundsson og Þorlákur biskup hinn
helgi Þórhallason.
Þorgeir enn hörski son Bárðar
blönduhorns keypti land af As-
geiri kneif milli Lambafellsár og
írarár og bjó í Holti; hann giftist
Ásgerði ömmu Njáls á Bergþórs-
livoli. En synir hennar og Þorgeirs
voru Þorgrímur enn mikli og
Holtaþórir faðir Þorleifs kráks og
Skorar-Geirs.
Jeg læt lijer staðar numið með
landnámsmennina undir Eyjafjöll-
um, sem jeg álít mega telja fyrstu
sjómenn þar, að minsta kosti Þrasa,
Hrafn, Ásgeir og Þorgeir, þeir
voru allir nálægt sjó, og því ugg-
laust stundað sjóróðra.
Um landnámsmenn undir Eyja-
fjöllum má segja það, að þeir voru
sjálfir, og sömuleiðis afkomendur
]>eirra, engin smámenni.
Bernskuáxin.
Það hefir verið svo, er svo, og
það verður sjálfsagt áfrarn svo, að
það veljast ekki ávalt þeir rjettu
eða hæfustu menn til að vinna
þetta eða hitt verkið; og því mið-
ur sannast það nú sem oftar, að
jeg skuli verða til að skrifa um
sjómenskuna undir Eyjafjöllum.
Það var nú bæði það, að jeg
var ekki upplagður fyrir svo sem
kallað er, þó mjer þætti það betra
en smalamenska, og það vil jeg
segja um fiskinn, að hann gerði
meir eftir mínum vilja að koma á
öngulinn, en kindurnar að fara
þann veg sem jeg vildi — og svo
það, jeg reri þar aðeins 7 vorver-
tíðir, og það á mínum ungu árum
frá 15—21 árs, með öllu eftir-
tektarleysinu sem fylgir ungling
um á þeim árum, og svo fluttist
jeg þaðan 21 árs.
Það er ekki hægt annað en láta
mig vera meira og minna riðinn
við ])essar frásagnir mínar, og vil
jeg strax biðja afsökunar á því, og
jeg tek það fram, að jeg vil ekki
og það má eklci dæma sjómensku
Eyfellinga eftir minni sjómensku,
því ]>eir verða að vera góðir sjó-
menn í því tilliti sem útheimtist
þar, og ])að voru þeir líka.
Það fyrsta sem jeg man eftir
mjer í sambandi við sjóinn (jeg
hefi líklega verið 8—-9 ára gamall)
var þetta tvent, og mig minnir það
fyrra væri á föstunni: Það var
verið að róa austur við Jökulsá;
faðir minn reri þar þá. Jeg mau
vel eftir að hann kom stundum
lieim með fjórar stofnlúður. Jeg
inan ekki nákvæmlega stærðina,
en það var mjög góður fengur, og
jeg man að jeg fjekk þá nóg að
borða. Einnig minnist jeg. að jeg
vorkendi föður mínum mikið, hanu
kom frá sjónum seint á vöku, og
varð að fara aftur fjórum tímum
áður en dagljóst var. Yegurinn var
svo langur og mjer fanst pabbi
vera einn á þessu ferðalagi, og þá
stundum gangandi n. f. 1. þegar
vel fiskaðist, en mig minnir að
hann hefði stundum tvo hesta. Jeg
man mjög vel hvað lúðan var feit
og góð.
Öðru sinni man jeg vel eftir.
Jeg var þá á Leirum eins og áður.
])að var á vetrarvertíðinni, það
var róið um morguninn en svo
briinaði sjóinn svo fljótt að þeir
gátu ekki lent, og þá var ekki um
annað að gera en leggja frá sem
kallað var, fara til Vestmanna-
eyja. Það voru talin neyðarúrræði.
en um annað var ekki að ræða.
því ekki þótti gerlegt að liggja
úti um nóttina ; það var líka hættu
legt að fara til Vestmannaeyja 5
til 6 vilcur sjávar. Jeg man mikið
vel eftir því kvöldi. Rjett fyrir
gjafatíma vorum við Helgi bróðir
minn að leika okkur úti á svelli,
vorum að bruna okkur fótskriðu