Lesbók Morgunblaðsins - 14.06.1931, Blaðsíða 4

180 LESBÓK MORGTJNBLAÐSINS
Mjög var það ljóst, að söfnuður
Oampbells hlýddi á hann hug-
fanginn, en hreint frá svo alger-
lega dáleiddur eins og við hlýdd-
um á Harald, vonandi að ræðan
tæki aldrei enda. Þó voru áheyr-
endur Campbells breskir, en á-
heyrendur Haralds voru Islending-
ar, en þeir kunna annars, því
miður, ekki alment að haga sjer
sæmilega í guðshúsi. Ritningin
segir að gnýr af himni, eins og
aðdynjandi sterkviðris, hafi fylt
alt húsið þegar heilagur andi kom
yfir postulana. Það er minni þekk
ingu ofva-xið að skýra þann at-
burð og jeg veit ekki einu sinni
hvað það var, sem ritningin nefnir
heilagan anda. En ómótstæðilega
leitaði hún stundum fram í huga
mínum frásögnin þessi þegar jeg
sat undir ræðum Hara-lds, og enn-
þá rennur hún saman við endur-
minninguna um þær stundir. Víst
er um það, að okkur sem þar sát-
um fanst orð hans fylla kirkjuna
eins og einhver undramáttur þeg-
ar ha-nn talaði, og það er ekki
efamál, að allur sá mannfjöldi,
sem troðist hafði inn, hefði á
þeim stundum ótrauður gengið út
1 eld með hinum mikla prjedikara,
ef því hefði verið að skifta.
Minningu þessa manns vil jeg
að Reykjavík reisi musteri. Minn-
ingu hans á það við að hjer sje
veglegt musteri helgað, og til þess
að svo megi verða, má öll þjóðin
gjarna leggja hönd á plóginn eftir
því sem hver og einn finnur sig
til þess knúinn.
Minning Hallgríms Pjeturssonar
hygg jeg hins vegar að sje best
geymd í Saurbæ — þar og í hjört-
um þjóðarinnar. Það vill nú líka
svo vel til, að þeir sem af góðum
skilningi hafa beitt sjer fyrir því
máli, hafa þegar sýnt að þeir ætl-
ast til að það sje meira en kirkjan
ein og tóm, sem þar geymi minn-
ingu hans. Að þeirra hvötum —
líklega einkum síra Einars pró-
fasts Thorlacius’ — var það fyrir
tveim árum (jeg fer hjer eftir sam
tímis blaðafregnum) samþykt á
hjeraðsfundi og prestastefnu að
skora á veitingavaldið að vinna
að því, að jafnan yrði valinn í
sæti Ilallgríms sá maður, sem sýnt
hefði sjerstaka hæfileika til bók-
mentastarfa, einkum skáldskapar.
Og nú nýlega hefir prófasturinn
skýrt frá því í Morgunblaðinu að
ónafngreindur maður hafi gefið
150 krónur sem vísi til sjóðs, sem
á sínum tíma á að launa slíkan
prest. Skilst mjer að hann muni
þá eiga að þjóna Saurbæjarsókn
einni, en eigi þrem sóknum, eins
og á sjer stað með núverandi
skipulagi. Ef jeg man rjett, hafa
tveir ágætir menn, Bogi Th. Mel-
steð og síra Magnús prófastur
Bjarnarson, áður stofnað slíka
prestlaunasjóði, hinn fyrri við
Strandarkirkju en hinn síðar-
nefndi við Hólakirkju. Má ætla að
sjóðunum áskotnist að staðaldri
nokkurt fje í gjöfum og áheitum,
svo að eigi þurfi að líða óratímar
áður en þeir geti tekið til starfa.
Alveg í samræmi við þessa hug-
mynd virðist það einnig vera, að
sira Einar Thorlaeius hefir nú ráð-
ið sjer aðstoðarprest, sem talinn
er að vera efnilegt skáld og að
öðru gott mannsefni; en ef að-
stoðarprestur vinnur hylli safn-
aðarins, má telja það vísast að
hann hljóti að lokum kallið,
einkum þar sem sú venja hefir
myndast, að varla þykir viðeig-
andi að sækja á móti aðstoða-r-
presti.
Fróðlegt er að veita því athygli
að með þessari samþykt presta-
stefnunnar virðist ekki ólíklegt að
stigið hafi verið spor, sem leiði til
þess að hjer myndist „embætti“
hliðstætt því, sem hingað til hefir
eigi þekkst nema á Englandi. Jeg á
við stöðu lárviðarskáldsins (poet
laureate). En sá verður þó munur-
inn, að af okkar skáldi verður
ekki vænst lofsöngva um jarð-
neskan konung — enda má vel
vera að da.gur slíks konungsvalds
á íslandi sje nú að kveldi kominn.
Það lá í orðum mínum hjer að
framan, að mjer þætti þessu Hall-
grímskirkjumáli skila hægara á-
fram en æskilegt væri. Rjett er
það. En þó virðist mjer nú í seinni
tíð, sem of mjög eigi að hrapa að
framkvæmdum. Það þykir mjer
stórum verra og tel þá illa farið.
Jeg er sem sje sannfærður um að
forgöngumennimir, sem hingað til
hafa haldið svo vel á því, eru nú
að lenda á glapstigum með það.
Þess er getið, að búið sje að teikna
kirkjuna og gera þá áætlun, að
henni — nú bið jeg menn að taka
eftir — verði komið upp fyrir h.
u. b. 37.000 krónur, eða fyrir sama
verð og litlu einnar fjölskyldu
húsi hjema í Reykjavík. Hjer
kennir bersýnilega skorts á fram-
sýni, því með þessu væri aðeins
bygt fyrir nútíð, og þó varla það,
en ekkert tillit tekið til framtíð-
arinnar. En það ríður einmitt á
að gera, því þessi kirkja á að
standa í þúsund ár og allan þann
tíma að vera þjóðinni til sóma.
Það mun sennilega mega ganga
að því vísu, að þegar fram líða
stundir verði ávalt sjerstakir úr-
valsmenn presta<r í Saurbæ, og þá
leiðir það af sjálfu sjer að menn
vilja gjama heyra þá. Fjarlægð-
irnar em sem óðast að hverfa. Nú
er þegar svo komið að okkert er
auðveldara að sumarlagi en að
sækja kirkju í Saurbæ hjeðan úr
Reykjavík og vera þó kominn
heim aftur til kvöldverðar. Samt
er mikið af leiðinni ólagður vegur
ennþá og ókomin bOferja á Hval-
fjörð. Innan mjög lítils tíma hlýt-
ur hvort tveggja að verða komið,
vegurinn og bflferjan. Samgöngu-
tækin má segja að fullkomnist
með hverju árinu sem líður. Svo
hvað verður orðið úr þessari vega-
lengd eftir 50 ár, að við ekki töl-
um um 500 ár? Mjer hefir verið
tjáð, að jafnvel að undanfömu
hafi það átt sjer stað að síra Einar
hafi prjedikað fyrir fullri kirkju
af Reykvíkingum. Að minnast á
Akranes í þessu sambandi ætti að
vera alveg óþarft, því jafnvel með
núverandi vegleysi tekur það ekki
nema í hæsta lagi þrjá stundar-
fjórðunga að fara utan af Skaga
inn að Saurbæ. Allar líkur eru til
þess, að Akranes eigi fyrir sjer að
verða stór bær, og þó að nú sje
ekki ákaflega þjettbýlt á svæðinu
þaðan inn að Saurbæ, þá á það
sannarlega eftir að breytast. Sú
kemur tíð — og er sennilega ekki
ákaflega langt undan — að allur
flóinn frá Akrafjalli og inn úr
verður ein ræktuð sljetta með
görðum og fjölmörgum býlum. Þá
verður þar fagurt umhverfis vötn-
in, og þá verður þar líka ma-nn-
margt. Þetta era engir draumórar,