Lesbók Morgunblaðsins - 19.10.1930, Blaðsíða 4

324
LBSBÓK MOHQUNBLAÐ8IN8
sem hafa ort og samið sögur fyr-
ir mína daga, þeim, sem hafa
gert það að fagurri list, að segja
frá mönnum, sem fremstir gengu
og vísuðu leið? Er jeg ekki á
margan hátt skuldug þeim, sem
í æsku minni voru mestir skáld-
jöfrar, hinum miklu Norðmönn-
um og ágætu Rússum? Er það
ekki skuld, sem jeg á að gjalda,
að mjer hefir auðnast að vera
uppi á þeim tíma, er skáldskap-
ur míns eigin lands var í feg-
urstum blóma; að jeg hefi sjeð
Marmarakeisara Rydbergs, skáld
heim Snoilskys, Skerjagarð
Strindbergs, Þjóðlífslýsingar
Gejerstams, leikrit Tors Hed-
bergs, lýsingar á nútíðarmönn-
um eftir Anne Charlotte Edgren
og Ernst Ahlgren, ljóð Helene
Nyblom, Austurlönd Heiden-
stams, ljóslifandi sögu Sophie
Elkan, Vermalandsljóð Frödings,
helgisögur Levertins, Thanatos
Hallströms, heyrt strengi Karl-
feldts um Dalabændurna og sjeð
svo margt fleira birt, nýtt og
gamalt, sem hefir kvatt til kepni
og frjóvgað ímyndunaraflið ?“
„Jú, sannarlega", segir pabbi
„það er ekki ofsagt, að'þú ert
stórskuldug, en ekki skal okkur
verða ráðafátt“.
„Jeg held, þú skiljir ekki til
hlítar, hve erfitt það er, pabbi“
segi jeg. „Þú hefir víst ekki hugs
að út í, að jeg er líka stórskuld-
ug lesöndum mínum. — Hversu
miklar þakkir eiga þeir skilið:
alt frá aldraða konunginum*
og yngsta syni hans, sem sendu
mig í ,,prófferð“ mína til Suður-
landa, til ungu skólabarnanna,
sem sýndu mjer í verki þakklæti
sitt fyrir Njálssögu þumalings?
Hvað hefði orðið úr mjer, ef
menn hefðu ekki viljað lesa bæk-
ur mínar? Þú mátt ekki heldur
gleyma þeim, sem hafa skrifað
um mig. Hugsaðu til danska rit-
dómarans mikla, sem aflaði mjer
vina um alt land sitt einungis
* Þ. e. óskar II. Svíakonung-
ur og Eugen prins, er veittu S.
L. fje til þessarar ferðar, eftir
að Gösta Berlingssaga kom út —
í þeirri trú, að hún yrði skáld.
ÞfG.
með fáum orðum! Og hugsaðu
til hans*, sem nú er dáinn, er
sameinaði snjallar hið bitra og
blíða í list sinni, en nokkur kunni
hjer fyrir hans tíð! Hugsaðu til
allra )>eirra, sem hafa starfað er-
lendis fyrir mig! Jeg er skuldug,
pabbi, bæði þeim, sem hafa lof-
að, og þeim, sem hafa lastað“.
„Rjett og“, segir pabbi, og
mjer virðist hann varla vera ró-
semin sjálf lengur. Honum er nú
víst að verða Ijóst, að ]>að verður
ekki svo auðvelt, að gefa mjer
ráð. —
„Hugsaðu til þeirra allra, sem
hafa hjálpað mjer, pabbi“, segi
jeg. — „Hugsaðu til Erselde**
tryggu vinkonunnar minnar, sem
reyndi að brjóta mjer braut, þeg-
ar enginn hafði enn áræði til að
trúa á mig! Hugsaðu til hinna
mörgu, sem hafa haldið hlífi-
skildi yfir skáldskap mínum og
hlúð að starfi mínu. Og hugsaðu
til vinar*** míns og samferða-
manns, sem fór ekki aðeins með
mig til Suðurlanda og sýndi mjer
alla listadýrðina þar, heldur og
gerði alla æfina glaðari og auð-
ugri! Og hugsaðu til allrar þeirr-
ar alúðar, sem mjer hefir verið
sýnd, hugsaðu til alls heiðurs-
ins og framans! Geturðu ekki
skilið, að jeg er neydd til að
koma til þín, og fá að vita hjá
þjer, hvemig menn borga svonr
stórskuldir?"
Pabbi drýpur höfði, og jeg er
ekki eins viss um úrræðin og
upphafi.
„Jeg sje að vísu, að ]>að verður
ekki svo auðvelt að hjálpa þjer,
stúlka mín“, segir hann. „En
skuldirnar eru nú víst upptald-
ar?“
„Enn sem komið er, hefi jeg
getað undir þeim risið“, segi jeg.
„En nú koma verstu vandræðin.
Það var vegna þeirra, að jeg
hlaut að koma til þín, að biðja
þig um ráð“.
„Mjer er óskiljanlegt, að þú
* Þ. e. Oscar Levertin. Þýð.
** Þ. e. Erselde Adlersparre,
barónsfrú.
*** Þ. e, Sophie Elkan, skáld-
kona af Gyðingaættum. Þýð,
getir verið skuldugri“, segir
pabbi.
„Jú“, segi jeg, og svo segi jeg
honum frá „því“.
„Þú færð mig aldrei til að trúa
því, að sænski háskólinn ....“,
segir pabbi.
En í ]>ví bili lítur hann á mig,
og þá skilur hann, að „það“ er
satt. Og þá titrar hver hrukka '
gamla andlitinu hans, og tár
koma honum í augu.
„Hvað á jeg að segja við þá,
sem hafa tilnefnt mig til verð-
launanna, og þá, sem hafa úr-
skurðað mjer þau?“ ségi jeg.
„Því að ]iú verður að muna,
pabbi, að það er ekki einungis
heiður og peningar, sem þeir
hafa veitt mjer. Þeir hafa líka
gert sjer svo góðar hugmyndir
um mig, að þeir hafa ekki hikað
við að gera mig valinkunna um
allan heiminn. Hvernig á jeg að
borga þá ]>akklætisskuld?“
Pabbi er hugsi um stund, en
svo þurkar hann gleðitárin af
augum sjer, rjettir sig í sætinu
og slær með kreptum hnefa á
stólbríkina. „Jeg sit ekki hjer
lengur, og brýt heilann um það,
sem enginn, hvorki á himni nje
jörðu, getur svarað!“ segir hann.
„Sje það satt, að þú hafir hlot-
ið Nobelsverðlaunin, þá get jeg
ekki hugsað um annað en að
vera glaður!“
Tignu konungmenni! Konur og
menn! Úr því að jeg f jekk ekki
betra svar við öllum mínum
spurningum, ]>á á jeg ekki annað
eftir en biðja ykkur að drekka
með mjer þakkarfullið, sem mjer
hlotnast að hefja nú fyrir sænska
háskólann.
Einar Guðmundsson þýddi.
Ferðamaður kemur í gistihús:
Hvað kostar að dvelja hjer í vikvi 1
— Ja — hm — það veit jeg ekki.
— Það er skrítið að þið skuluð
ekki þekkja verðlag ykkar sjálfra !
— Sjáið þjer til •— það hefir
aldrei nokkur maður verið hjer í
vilru.