Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.1929, Blaðsíða 4

36
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
fjölbreytnin, binir sjerstöku hæfi-
leikar einstaklinganna, dugnaður
og framtak, hafa haft á þrifnað
þjóðfjelaganna og framför alla,
skulu hverfa úr sögunni, en þróun-
in framvegis vera undir hand-
leiðslu hinnar alþjóðlegu hjarðar.
Þetta er, eins og sýnt er, brot
á öllum þróunarlögmálum í þjóð-
fjelaginu og náttúrunni yfirleitt.
Baráttan fyrir t.ilverunni og nauð-
syn hennar á að nokkuru leyti að
hverfa úr sögunni. En hiín hefir
grundvallarþýðingu fyrir þroska
alls sem lifir, og enginn getur
gengið á svig við frumlögmál nátt-
úrunnar, án þess að honum hefnist
fyrir það. Ef slík jöfnun yrði fram
kvæmd, myndi hún hafa ennþá al-
varlegri afleiðingar fyrir menn-
ingar framfarir mannkynsins en
jöfnun þjóðernisins.
Menn kunna að vilja benda á
kommúnista-þjóðfjelagið svonefnda
í Rússlandi. En í fyrsta lagi hefir
það fyrir löngu horfið frá kom-
múnismanum og í öðru lagi eru
augljósar mótsagnir milli orða
þess og verka, kenningar og fram-
kvæmdar. Þó að kenningin afneiti
þýðingu einstaklingsins fyrir þró-
unina, dýrka og tilbiðja áhangend
ur hennar einstaka menn, einkum
Marx og Lenin, eins og þeir væru
yfirburðamenn, snillingar og um-
bótamenn, sem hefðu skapað menn
ingu nútímans, og án þeirra væri
hún óhugsandi. Og þótt stefnan
miði ennfremur að því að stofna
alþjóðlegt og einslaga öreiga-
heimsríki hafa hinir ýmsu þjóð-
flokkar innan takmarka Sovjet-
ríkisins fengið víðtæka sjálfstjórn.
Lýðveldin í Kákasus hafa á síðari
öldum aldrei átt betri daga en nú,
að því er snertir frjálsræði þeirra
um þjóðlega menningu, og sama
er að segja um Ukraine, Hvíta-
Rússland og mörg fleiri. Það fer
hjer sem oftar, að kenningarnar
og kennisetningarnar eru eitt, en
lífið og kröfur þess eru annað.
Ef vjer viljum draga það sam-
an í stuttu máli, sem vjer getum
lært af ástandinu í Evrópu, eins
og það er nú sem stendur, verður
það á þessa leið:
Látum oss sameinast um að vinna
ósleitilega að friði og vináttu milli
þjóða. og stjetta, en vörum oss
jafnframt á því að steypa alt í
sama móti og stuðla að einræni
og fábreytni í mannlífinu. Látum
oss ekki gleyma því, að það er
margbreytni ljóss og hita, sem
gerir tilveruna auðuga og frjó-
sama. Umfram alt eigum vjer að
muna, að það eru ekki blákaldar
kennisetningar, ekki smámunaleg
og kaldræn sannindi eða reglur,
sem eru skilyrði framfaranna —
]>að er fegurðin, sem á að umskapa
lieiminn.
-------—
RrnarhjðniD ð Höfða.
Þau bjuggu í Höfðanum ár eftir ár
og einvöld þau drotnuðu þar.
Hásæti þeirra var hamarinn grár;
þau horfðu í kolbláan mar,
er hafaldan æðisleg hamarinn sló,
en hvergi hann skelfdist nje bif-
aðist þó.
Hjer ólu þau börnin sín hugdjörf
og hraust,
þeim hjeldu ei átthaga bönd.
Þau vængjanna neyttu, er nálgað-
ist haust
og námu sjer ókönnuð lönd.
Sem herskáir foreldrar röskuðu ró,
þau rændu og herjuðu á landi og
sjó.
Þau voru af hreysti og hugrekki
fræg,
þau heiðruðu sjálfsmáttar trú.
Þau áttu ei matvina marglitan sæg
sem mest virtu stórmenni nú.
Aidrei þau heimsótti svanni’ eða
sveinn,
því sextugan hamarinn kleif ekki
neinn.
En herskáa drotningin hugdjörf
og ung
hneig fyrir eitraðri bráð.
Nú sá hann það fyrst hversu sorg-
in er þung;
því sárasta stríðið er háð,
er háfleygu vonirnar hníga í dá
og horfin er insta og sterkasta þrá.
Hann skapstyggur gerðist og eyrði
ei eins,
við óðalið. Burtu hann fló.
Og bændunum vann hann nú
meira til meins
og morðþyrstur strandhögg ’ann
hjó.
A herferðum sínum hann veitti ei
vægð
en varkár hann forðaðist mann-
anna slægð.
Að morgni á þorra hann flughrað-
ur fló
að finna sjer einhverja bráð.
Hann leitaði víða, loks sá liann við
sjó,
sauð, er var rekinn á láð.
Hann sveimar þar yíir með harð-
geðja hug
og hættu sjer enga. Þá lækkar
hann flug.
En sjerhverjum bregður á síðustu
stund
og svo fór með konunginn hjer.
í fvlgsni er skotmaður falinn á
grund
og flughraða örninn hann sjer.
Hann hikaði ekki, en óðara skaut
og örninn flaug reikandi, særður
á braut.
Hægfara sveif ’hann um helkaldan
geim
en heimförin ,var ekki greið.
A langþráða klettinn sinn komst
hann þó heim,
en kraftarnir þrutu um leið.
Hálfbrostnum augum ’hann horfði
yfir grund
og hafflötinn bláa á síðustu stund.
Nákaldan dauðann hann nálgast
sig fann,
ei neitt við þeim gestinum hraus.
Rólega blóðið frá brjósti hans
rann
á blágrýtisklettinn — og fraus.
Hann fullvel það vissi að falla
’ann hlaut
nú fann hann sinn þrótt vera að
ganga á braut.
Miðþorranóttin var draugslega
dimm,
dapurleg, kaldlynd og löng.
In háværa stórhríð var harðtæk
og grimm
og hafgyðjan náhljóðin söng.
En örninn á klettinum örendur lá,
með aflvana vængi og lokaða brá.
Gunnar Einars,