Lesbók Morgunblaðsins - 26.09.1926, Blaðsíða 1

LESBOK
MORGUNBLAÐSINS,
Smmudaginn 26. sept. 1926.
O ð a I 5 r j e 11 u r.
Eftir Buömund Bíslason Hagalin.
Jeg stóð áðan úti á svölunum
og liorfði yfir bleika akra og
slegin tún. Og mjer datt í hug,
að óvíða mundi beyskapnum lok-
ið heima á Islandi. En hjerna
gengur lie\"vinnan fljótt. Er pó
s\md að segja, að bamdurnir þurfi
margt kaupafólk. Eu sláttuvjel-
aa-ua!- eru hraðvirkar og rakstr-
arvjelarnar sömuleiðis. Ekki þarf
halarófu af hestum til heimflutn-
ings — og hjer ber þó enginn hey
á hrygg sínum.
Nágranni minn er byrjaður á
liauststörfunum. Jeg sá hann áð
au labba upp fyri»r túngarð imcð
pál, reku og jarðhögg. Nú skal
ryðja grýttan og þýfðan blett,
bæta við tún og akra. Plæging og
herfing og ræktun mýra og móa
eru lijer jafn sjálfsögð haust- og
vorverk sem leiti»r og vallarviuna
heima á íslandi.Bændurnir hjerm
hafa. sannreynt það f\TÍr lauga
löngu, að betur borgar sig að
heyja á ræktaðri og sljettri joe-cS
en óræktaðri og þýfðri.
Yið tslendingar höfum verið
stórmikil bókmentaþjóð. Og ekki
komast norskir bændur í hálf-
kvisti við þá íslensku að bók-
mentaviti og bóklegri þekkingu
vfirleitt. En mjög standa þeir ís
leuskum bæuduan framar að fram-
takssemi og dugnaði í ræktun
laudsins. Nú vilja menn ef til vill
segja: Eu íslenskir bændur hafa
ekki notið ríflegs styrks, hag-
kvæmra lána og góðra samgangna
— og svo hafa þeir ekki jafu
góðan jærðveg til ræktunar. F.n
þessar athugasenidir eru ekki
nærri eins veigamiklar og sumir
mcnn halda. Allur fjöldi bænda
hjer hefir aldrei feugið ræktun-
arstyrk og margir þeirra hafa
aldrei tekið ræktunarlán. Og
samgönguruar eru ekki allstaðar
góðar ennþá — og hafa verið af-
leitar sumstaðar. Matrgir af hiu-
um nýtu ræktunarmönnum eru mi
gamalmeuci, sem höfðu af allt
annað en góðum saimgöngum að
segja, meðan )>eir voru upp á sitt
besta. Og það mun mjer alveg
óhætt að segja, að ekki mnndi
alment litið við þeim jarðvegi til
ræktunar heima á íslandi. sem
ræktaður tv hjer. Pállinn og jarð-
höggið ea'u hjer á Vesturl. að
minsta kosti miklu meira notuð við
fyrstu ræktun en rekan og plóg-
vrinn. En norskir bændur hafa
í'eynt það, að ræktunin borgar sig
jafn vel og önnur störf, eða jafn
vel best allra starfa — og þeim
er gleði að vinnunní. Þeim þykir
mikils uiu vert, að þeir fái staikk-
að og bætt svo jörð síua. að um
þá vtvði að æfikvöldi með sanni
sagt, að þeir hafi Iagt ný verð-
mæti í hendur komandi kynslóð.
Ekki skal jeg bregða íslenskum
bændum um leti eða iðjuleysi, en
gamlir búskaparhættir eru líf-
seigM- og trúin á hið nýja sein
að festa rætur þrátt fyrir fá
dæmi ýuisra ágætra duguaðar og
framkvælmdamanua, sem hafa
)»ungu Iilassi velt, efnalitlir í
fyrstu. Og það mun ekki verða
hrakið, að ma<rgir íslenskir bænd-
ur líta alt öðrum augum á vinn-
una en norskir bændur gera tíð-
ast. Það er bæði gamalt og nýtt
að sjá í íslenskum blöðum og bók-
um sár8r kvartan'r yfir h>nu sál-
ardrepandi stríði bændastjettar-
innar íslensku, baslinu og eríið-
inu, óhagræðinu og rangsleitninni.
En nauða sjaldan er á það mínsr,
að þrátt fyrir alt er bóndinn
óháðasti maður þjóðfjelagsins cg
sá er fær arð í *rjettustu hlutfalli
við það erfiði, setm hauu á- sig
leggur og þá umlv}’ggju er liann
sýnir starfi síuu. Sjaldan cr og
minst á þá gleði, sem það ætti
að geta gefið, að hlúa að nýju
lífi í allri starfsemi sinni, sjá
það vaxa. og þróast því betur
sem því eæu Ijeð fleiri handtök
og sýnd meiri umhyggja og nær-
gætni. Nei, það er oítlega svo
að sjá, sem vinuan sje hrsvi
bölvun, sem niðurdrepi allan and
legan )»roska. Og þegar svo er i
pottinn búið, er ekki að vænta
mikilla framkvæmda cða umbóta
í biinaði vorum. Hve mjög scm
hið opinbera btvr umhyggju fyrir
atvinnuvegum, geta þeir aldrci
verulega blessast, án þess að hver
eiustaklingUj- eigi starfsgleði og
finni blessun þá cr vinnan veitir.
0 Jeg skiifaði í fyrra grciti um
óðal.srjettinn norska og birtist hún
í „Frey“ (Júníblaðið). Jeg benti
þar á hve mikilsverður hann er
fyrír þjóðfjelagið norska, en síð-
an hefi jeg sannfærst ennþá bet-
ur um mikilva-gi hans. Einmitt
liaun skapar hina djúptæku átt-
hagaást og vinnugleði, sem ein-
kennir svo marga norska bumd-
ur. Frumbornir synir bændanna
venjast á það í barnæsku að
líta á sjálfa sig sem sjálfsagða
arftaka fe?Wa sinna og ættaróð-
alið sem framtíðarheimili sitt. —
Þeir finna snemma til ábyrgðar-
innar, sdm á þeim hvílir gagn-