Þjóðviljinn - 30.09.1979, Síða 5

Sunnudagur 30. september 1979 ÞJÓÐVILJINN StDA S
* af erlendum vettvangi
Njósnir CIA og FBI um
BERTOLT BRECHT
Bertolt Brecht situr fyrir svörum viö spurningum „Nefndar óamer-
iskrar starfsemi”, 1947.
UWrmr
FEDERAL BUREAU OF INVESTIGATION^P^
!
l£ö JUCZLE3
(Maiiutiir •M'Ooi:*
IOS AT.'GZU^ 5/»/43 5/15/41
,nV* BE3SOH L1CZ7 F?JH>aICk' L.11CHT, vith aliaaes.
Bu^en Ecrthold Frlccricb 2recht,
Bart.Srecht,. Scrdat *

• ■M*T VUI »T
WN0rSI5 0F FACT5I
\v
iHící
CSSfffftgSgSar cra
ALIQI EKBJI COJ.TRDL - 0
____________
' adrlsaa Subj-:ct tidd covinj pict-uro irilh fcoc'.unist
tondancies, rhich ho ohoicd io L'osccnr ln 1?32«
•áritca S-Jbjéct is fricnd of r.u:3arous persor.3 in
SA.JA.V Yliúíi'LL's circlo, rho aro known to havo Corr-
Bunist tcr.dcncies. PJhCHT's rzdic.il pootry íb Ixxm r.,
to-hiv» bcon.usod recontly ty.forcioi frroup on projraa
_in Ihw.Todc. AQT«rtisc.-3nt3 in rcíuiso weokly "AtTSiU*
inlicatc E.vJCHT stLlI actÍTO in l«?7t Vorlc, *lthou.~h
■ adviscB he is expocted to ratura to los Anselos
Afrit af einni leyniskýrslu FBI um Brecht.
Þýski rithöfundurinn og leik-
ritaskáldiö Bertolt Brecht var
undir nánu eftirliti bandarisku
rikislögreglunnar FBI er hann
dvaldist sem pólitiskur flótta-
maöur í USA á árunum 1934-47.
Þaö var fylgst gaumgæfilega
meö öllum feröum hans, bréf
hans opnuö og lesin og siminn
hleraöur. Þegar Brecht feröaöist
frá Los Angeles til New York og
Washington fylgdu FBI-menn i
kjölfar hans. Þegar hann sneri
aftur til Evrópu 1947 tók CIA viö
persónunjósnunum.
Þessar staöreyndir er aö finna
i grein sem þrir bandariskir
sagnfræöingar hafa sent frá sér,
en þeir hafa m.a. stuöst viö
FBI-skýrslur sem hingaö til hafa
veriö stimplaöar sem leynilegar.
Skýrslurnar gefa ágæta mynd af
starfsaöferöum FBI, en bera
ekki vitnium skarpskyggni rikis-
lögreglunnar bandarlsku aö sama
skapi.
Bertolt Brecht flýöi Þýskaland
skömmu eftir aö nasistar náöu
þar völdum 1933. Leiö hans lá
fyrst til Danmerkur, en honum
var ekki beinlinis tekiö þar meö
opnum örmum. Dönsk yfirvöld
létu pólitiska flóttamenn einungis
afskiptalausa ef þeir skiptu sér
ekkert af stjórnmálum og móög-
uöu ekki valdhafana I Berlin.
Skömmu eftir komuna til Dan-
merkur tók Brecht þátt I alþjóö-
legu rithöfundaþingi þar sem
hann lét eftirfarandi orö falla:
„Þaö er ákveöinlitil þjóö þar sem
svinin eru ofalin meöan menn
svelta i öörum löndum.” Hann
var vittur harölega af dönskum
stjórnarvöldum fyrir þessi um-
mæli sin, en hins vegar kom
aldrei til þess aö hann yröi rekinn
úr landi eins og mörg nasista-
samtök i Danmörku kröföust.
Þvert á móti liföi hann hæglátu
lifi á bóndabýli i Svendborg.
Sænska leynilögreglan
I strlösbyr jun 1939 flutti Brecht
til Sviþjóöar og bjó þar i eitt ár.
Hann dvaldi hjá vinkonu sinni
Ninnan Santesson en hiin átti ein-
býlishús á Lindingö i Stokkhólmi.
Brecht tók talsveröan þátt I rót-
tækri umræöu á þessum timum
og átti marga vini i vinstrihreyf-
ingunni. Eftirhernám Þjóöverja i
Danmör ku og Sviþjóö varö dvölin
honum óbærilegri: m.a. lét
sænská öryggislögreglan gera
húsleit hjá honum, sem varö til
þess aö Brecht óttaöist aö nasist-
ar væru á næstu grösum. Valda-
miklir vinir hans sem Fredrik
Ström og Georg Branting ráö-
lögöuhonum aö flytja frá Sviþjóö
og þáverandi dómsmálaráöherra
Danmerkur K.K. Steinke sagöi
formálalaust: ,,I yöar sporum
mundi ég láta mig gufa upp þegar
i staö! Brecht-f jölskyldan
flutti 1 aprllmánuöi 1940 til Finn-
lands, en fékk rúmu ári siöar
feröaleyfi til Bandarlkjanna og
settist aö i Santa Monica i útjaöri
Los Angeles.
Afrit af ástarbréfum
FBI fékk þegar augastaö á
þessum grunsamlega innflytj-
anda. í einni skýrslu rikislögregl-
unnar er leikskáldinu lýst á eftir-
farandi hátt: „Hann er litill,
svarthæröur og ekur um i bil-
skrjóöi.” Lesning skýrslanna
veröur sérstaklega skemmtileg
þegar lögreglumennirnir brjóta
verk Brechts til mergjar i þvi
skyni aö finna þar dulbúinn
kommúnisma. A einum staö
talaö á niöurlægjandi hátt um
verkiö „Der magische Schrank”
sem FBI segir vera eftir Brecht,
þótt bókmenntafræöingar fyrr og
nú hafi aldrei heyrt minnst á þaö
verk.
011 bréf Brechts voru opnuö og
lesin. Þaö voru einnig tekin afrit
af ástarbréfum skáldsins og
dönsku leikkonunnar Euth Ber-
lau, sem haföi fylgt Brecht frá
1939, en settist aö í New York viö
komuna til Bandarikjanna.
Brecht brenndi öll bréf frá henni
til aö halda friöi á heimili sinu.
Engu aö siöur var ,konu Brechts,
Helenu Weigel, kunnugt um sam-
band manns hennar og dönsku
leikkonunnar, en geröi litiö veöur
úr þvi. Ruth Berlau var hins
vegar sjúklega afbrýöisöm út i
konu Brechts og börn þeirra og
hellti sér yfir Brecht I bréfunum.
Brecht svaraöi ástkonu sinni hins
vegar sem gamall kinverskur
heimspekingur og áminnti hana
um aögæta heilsunnar ogneytaá-
fengis og tóbaks i hófi.
Hoover gaf skipunina
Skýrslur FBI eru allar hinar
furöuleeustu. Þar seeir m.a. aö
Brecht hafi strokiö frá frönsk-
um fangabúöum i kvenklæöum,
(þeir rugluöu honum saman viö
vin hans, LionFeuchtwangeriog
honum var gefiö aö sök aö skipu-
leggja byltingu I Bandarikjunum
meö vopnuöu ofbeldi. Yfirmaöur
FBI, J. EdgarHoover gaf skipun
i aprilmánuöi 1945, aö simi
Brechts skyldi hleraöur. Stór
hluti FBI-skýrslanna lýsa slmtöl-
um Brechts og eru á köflum
geysifyndin lesning. Þar má t.d.
finna hin löngu simtöl Brechts og
bandariska leikarans Charles
Laughton, en hann hafði mikinn
áhuga á aö þýöa verk Brechts
„Galilei” á ensku. Laughton
kunni ekki orö i þýsku og Brecht
haföi aöeins vald á undirstööuat-
riöunum i ensku. Þeir félagar
notuöu oft heilaga ritningu sem
hjálpartæki viö þýöinguna. Þaö
hlýtur aö hafa verið mikiö verk
fyrir FBI-starfsmennina aö
endursegja þessi samtöl i ná-
kvæmu skýrsluformi.
CIA tekur við
Brecht-fjölskyldunni var full-
komlega ljóst, aö slminn þeirra
var hleraöur. Þau skemmtu sér
oft konunglega viö aö ergja rikis-
lögregluna sem hlustaöi meöönd-
ina i hálsinum á hvert orö sem
sagt var i simann. Þannig roms-
aöi Helena Weigel eitt sinn
pólskar mataruppskriftir timun-
um saman I simtali viö vinkonu
sina, sem siöar voru skrifaöar
niöur á skýrslur FBI-manna!
Þann 30. október 1947 var
Brecht kallaöur fyrir Nefnd ó-
ameriskrar starfsemi.
Yfirheyrslurnar áttu sér staö i
Washington og strax næsta dag
haföi hann fengiö nóg af Banda-
rikjunum. Hann flaug þegar i staö
tilParisar. FBI leitaöi aö honum i
þrjár vikur um þver og endilöng
Yfirmaöur FBI, J. Edgar Hoover,
gaf skipun um aö fylgst væri ineð
feröum Brechts.
Bandarikin áöur en þeir komust
aö þvi aö hann var farinn til
Evrópu.
En Hoover gamli gafst ekki upp
viö svo búiö. Hann sendi allar
skýrslurnar til CIA, sem þá var
nýstofnuö leyniþjónusta, og «ísk-
aöi eftir upplýsingum af högum
Brechts i Evrópu og fór fram á
nákvæma skýrslugerð af öllu
sambandi hans viö Sovétrikin.
„Maður af lægri
greindargráðu”
CIA tók nú viö persónunjósnun-
um, og fylgdist náiö meö Brecht
allt til dauöadags rithöfundarins
þ. 14. ágúst 1956. Skýrslur þeirra
eruekki slður áhugaverö lesning.
Þannig stendur t.d. á einum staö:
„Brecht er maöur af lægri
greindargráöu, sem hefur engan
skilning á stjórnmálum né flokks-
pólitik.” Brecht hefur kannski
lagt dóm sinn einna skýrast yfir
Bandarikin I verki sinu „Flótta-
mannasamtöl”. Málmiönaöar-
maöurinn Karl, sem aldrei komst
til lands frelsisins, vegna þess aö
hann var ekki sannfæröur um aö
hann hafi aldrei haft neina skoö-
un, segir á einum staö: „Ég er
ekki vissum aöást mfntil frelsis-
inshafiveriö nógu heitfyrir þetta
land.”
(—im endursagöiúrDagbladet)
• Blikkiðjan
Asgaröi 7, Garöabæ
Ónnumst þakrennusmiöi og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar blikksmiði.
Gerum föst verötilboö
SÍMI53468
Auglýsingasími Þjóðviljans er 81333
UOOVIUINN
B.I.K.R.
BÍKR gengst fyrir RALLY-KEPPNI dag-
ana 20. — 21. október.
Leiðin sem ekin verður er um 700 km löng
Lagt verður af stað frá Hótel Loftleiðum
laugardag 20. okt. og komið i mark sunnu-
dag 21. okt. siðdegis.
FÉLAGSFUNDUR verður haldinn að
Hótel Loftleiðum, Kristalsal,mánudag 1.
okt. kl. 20.30 og verður rætt um rallýið o.fl.
Væntanlegir keppendur eru hvattir til að
mæta svo og aðrir áhugamenn.
Stjórnin.
Verslun okkar verður lokuð á morgun,
mánudag 1. október vegna jarðarfarar.
Reiðhjólaverslunin
ÖRNINN,
Spítalastíg 8
Rússneskunámskeið
MÍR
MÍR efnir i vetur til námskeiða i rúss-
nesku fyrir byrjendur og framhalds-
nemendur. Upplýsingar og skráning i
skrifstofu MÍR, Laugavegi 178, mánudag-
inn 1. og þriðjudaginn 2. október n.k. kl. 17
— 18.30 báða dagana. MÍR.