Nokkurar ritgjörðir um almenn málefni - 01.01.1879, Blaðsíða 4

4
og med Kette fölge bör, saa at han i
Overensstemmelse rned de om Fisheriet i
Island ergangne eller herefter udgaaende
Anordninger maa giöre sig samme saa
nyttigt, som han bedst veed, vil og kan».
[Á íslenzku: «því skeytum og afhendum
Vjer hjer með fyrr nefndum kaupmanni D.
Thomsenáður greinda laxveiði í Elliða-ám,
frá stóra fossinum við Árbæ, er Stórihylur
kallast, og út fyrir ármynnið í sjó út milli
Árbæjarhöfða ogGelgjutanga eða Geldinga-
tanga, með tilheyrandi veiðarfærum og öll-
um þeim rjettindum, sem veiðinni frá gam-
alli tíð fylgt hafa, enn fylgja og að lögum
fylgja eiga, svo að hann samhvœmt veiSi-
lögum peim, sem út eru komin, eSa hjer
eptir út koma fyrir ísland, má gjöra sjer
þá hina sömu (veiði) svo arðsama, sem hann
bezt veit, vill og getur».
Kaupbrjef þetta sýnir þannig og sannar þau
tvö höfuðatriði þessa máls, er það grundvallast
á: 1. það, að Th. er sett takmark við Stórahyl
hjá Árbæ, sýnir, að honum er eigi seld veiðin í
öllum ánum, og 2. það, að honum er gjört að
skyldu að haga veiðiaðferð sinni samkvæmt
gildandi landslögum, sýnir, að hann hefir enga
heimild til að viðhafa þvergirðingar, og ekkert
einkaleyfi til laxveiða í Elliðaánum.
(Framhald).
Nýlt fjeíag í Reykjavik.
Vjer íslendingar erum, sem aðrar norrænar
þjóðir, frábitnir staðalífi, enda ber Keykjavík
ljósan vott um það, því að hjer er enginn
fjelagsskapur meðal bæjarbúa; þó einstökum
góðum mönnum hafi nokkurum sinnum-tekizt,
að koma hjer á lítils háttar samtökum til
menntunar eða annara framfara fyrir bæjar-
menn, hafa öll slík fyrirtæki tvístrazt og orðið
að engu innan skamms tíma. Vjer tökum til
dæmis eitt fjelag, sem oss er einna minnisstæð-
ast, og nefnt var «Sjómannaklúbbur». fetta
fjelag var óneitanlega stofnað í góðum tilgangi,
og hefði mátt verða til hins mesta gagns, ef
Reykvíkingar hefðu kunnað með að fara, en
það gat eigi þrifizt vegna deyfðar þeirra og
dáðleysis. Mörg önnur fjelög mætti telja, er
öll hafa farið á sömu leið. Hverjar eru orsakir
til þessa? Vegna þjettbýlisins ætti þó að vera
hægra að koma hjer á almennum fjelagsskap
en annarsstaðar hjer á landi. En hjer í Rvík
er öðruvísi mönnum skipað en annarsstaðar á
laudinu. Hjer skiptist þjóðin í tvo flokka, em-
bættismenn og alþýðufólk. Embættismennirnir
eru sumir eigi frjálslyndir, og alþýðumenn eru
eigi nógu menntaðir til þess að þessir tveir
flokkar geti tekið höndum saman og unnið í
sameiningu og fjelagsskap. Hvoratveggja vant-
ar nægilegan dugnað og framfaralöngun, og
er því eigi von að vel fari. En embættismenn-
irnir eru sumir apturhaldsmenn, því að ýmist
standa þeir beinlínis í mótinýjum fyrirtækjum,eða
þeir skipta sjer ekki af þeim (og hver sem ekki
er með oss, hann er móti oss). £etta sanna
dæmin. I vor vóru hjer haldnir tveir almennir
fundir um byggingu dómkirkjunnar, sem er
mikilsvarðaudi málefni fyrir alla landsmenn,
og ekki sízt fyrir sóknarmenn sjálfa, Reykvík-
inga, en á þá fundi komu mjög fáir embættis-
menn, og ekki einu sinni — sjálfur dómkirkju-
presturinn. Meðan slík deyfð og áhugaleysi
ríkir meðal vor, er lítilla framfara að vænta,
og framfarir geta að svo stöddu eigi komið hjer
að ofan frá embættismannalýðnum, heldur verða
þær að spretta úr skauti alþýðunnar. Vjer vilj-
um nr bera fram þá tillögu, að stofnað verði
nýtt fjelag hjer í Reykjavík til að efla mennt-
un og menning bæjarmanna, og sjer í lagi til
að glæða hjá þeim nýtt Qör og framfaralíf.
Fjelag þetta mætti heita «Framfarafjelag Reyk-
víkinga», og skulum vjer þessu næst í fám
orðum sýna, hvernig vjer höfum hugsað oss fje-
lag þetta, og hve miklu góðu það mætti til
leiðar koma. (Framhald).
Reykjavík 1879. Prentað hjá Einari pórðarsyni.