Norðanfari - 11.11.1878, Blaðsíða 1

NORMMRI.
17. ár.
Bókayerzlun og kókaútgáfa
Kristjáns Ó. forgímssonar.
f, ' . a ’4'
J>að heíir lengi verið álit lærðra manna,
að alpýða hjer á landi væri betur að sjer í
bóklegum efnum en almenningur í öðrum
löndum, og er það eflaust að miklu leyti rjett
liermt. Alpýða vor kann að lesa og skrifa,
og er að öllum jafnaði vel að sjer í söguleg-
um fróðleik, einkum sögu íslands og Noregs
að fornu. |>ar á móti hefir almenningur
hjer á landi mjög litla pekkingu á ýmsum
ným fræðum, svo sem framfarasögu mann-
kynsins í seinni tíð, náttúruvísindum ogliin-
uin æðri skáldskap. Útlendar tungur skilja
og fáir áð tiltölu. Yjer ætlum, að of mikið
sje látið yfir menntun alpýðu, og að hún fari
sjálf að finna til þess, að mikið vantar á, að
hún hafi pá menntun er paríir hennar hoimta.
Alpýðu vora vantar skóla, og pví verð-
ur hún að læra pað allt af bókum einum, er
almenningur 1 öðrum löndum iærir 1 barna-
skólum og gagnfræðisskólum. J>að er pví
auðsætt, að hjer á landi er pörf á meiri bóka-
gjörð en víðast annarsstaðar, enda kaupir al-
pýða hjer meira af bókum en almennt gjör-
ist í ©ðrum löndum. |>að vantar pví ekki
að nógu margar bækur komi hjer út; en sá
galli or á að mwgar peirrt eru fánýtar og
gagnslitlar, en tilfinnanlegur skortur er á
öllum menntandi alpýðubókum. Úr pessu
er vonandi að bætist smásamam
Sala og útbreiðsla bóka hjer á landi er
mörgum örðugleikum bundin, er kemur af
fámenni og strjálbyggð landsinS, og ónógum
samgöngum, bæði í landinu sjálfu og milli
íslands og annara landa. Útlendar bækur
liafa menn eigi getað fengið nema með'mikl-
nm og löngum umsvifum og ærnum kostn-
aði; hafa pví menntamenn hjer á landi eigi
getað fýlgt með tímanum og bókmenntum
annara pjóða, heldur ávalt lilotið að dragast
aptur úr. Til pess að ráða bót á slíkum van-
kvæðum er ómissandi, að ein öflug bókaverzl-
un komist á hjer á landi, er eigi eimlngis
hafi á boðstólum allar hinar helztu íslenzkar
Kafli úr Úrjefi
frá
Guðmundi Hjaltasyni.
Nú er sumarið og par með Noregsferðir
mínar á enda; hafa pær verið breytilegar,
eins og pjóðlíf og náttúra Noregs: ógurlegar,
tignfagrar og pöglar jökla, heiða og skóga
óbyggðir, inndæiar og frjóvar hlíða- og dala
hyggðir, strjálbyggðar strendur og pjettbýlar
horgir, smáar og stórar. í gegnum potta
hefi jeg gengið með staf og borið 20 punda
tösku yfir 80 norskar mílur. En pví lengur
sem jeg er hjer, pess betur finn jeg bróður-
hug Norðmanna til íslands, svo nú veit jcg,
að pað er ekkert oflof, sem jeg áður lieii sagt
um Noreg. En pó hef jeg reynt pað, að
iyer sem annarstaðar er »misjafn sauður í
mörgu fjc«.
Akureyri, 11. núvembcr 1878.
bækur, heldur einnig útlendar bækur í öll-
um vísindagreinum, er hjer mega verða að
notum. Slíkur bóksali ætti að standa í sam-
bandi við ýmsa bókamenn út um land, er
annaðhvort keyptu beinlínis af lionum bæk-
ur, eða seldu pær fyrir hann. |>á er og
sjálfsagt, að pessi bóksali tækist á hendurút-
gáfur almennra bóka, borgaði góðar ritgjörðir
og keypti prentunarrjett af rithöfundum.
Yerður ekki í fám orðum talið hversu mikið
gott mundi leiða af slíku til framfara bók-
menntum vorum.
Nú höfum vjer pvl láni að fagna, að nýr
bókasölumaður og bókaútgefandi (forleggjari)
er seztur að í Keykjavík og byrjar pegar störf
sín með miklum dugnaði og framfarahug.
|>að er Kristjáii 0. ]?orgrímsson. Hannhefir
til sölu flestar hinar nýrri íslenzkar bækur, og.
mikinn fjölda af helztu dönskum bókum, er út
koma, enda sænskar og pýzkar bækur. Hann
útvegar öllum bókavinum bækur pær er peir
beiðast og fáanlegar eru hjer á landi eða er-
lendis, og selur með bókhlöðuverði. Hann
hefir og tekizt á liendur að gefa út nytsam-
ar alpýðubækur. |>egar á fyrsta ári bóka-
verzlunar sinnar liefir hann gefið út pau sex
rit, er kjer skal gíeina:
1. Gull póris saga. |>orleifur .Tóns-
son gaf út. Beykjavík. A forlag Kristjáns
Ó. |>orgrímssonar 1878. 52+ IV bls. 8vo.,
kostar í kápu 70 aura.
Almenningur hefir lengi óskað eptir að
til værú handhægar og ódýrar alpýðu-útgáf-
ur af öllum hinum fornu íslendinga sögum.
|>ær útgáfur sem vjer höfum af peim frá
fornfræðafjelaginu« og »fornritafjelagi Norð-
úrlanda« eru alls ekki við alpýðu hæfi, enda
svo dýrar, að alpýðu er um megn að kanpa
pær, og par að auki flestar ófáanlegar nú
orðið. Vjer höfum raunar fengið fáeinar al-
pýðu-útgáfur af íslenZ kum sögum, t. d. Eglu,
Yatnsdælu, Laxdælu, en allan porra peirra
vantar oss pó enn í pví formi. J>að væri
mjög óviðurkvæmilegt, ef Islendingar, er rit-
að hafa pessar sögur að fornu, væru útilok-
aðir frá lestri peirra, og færu pannig á mis
Af pví jeg hef heyrt, að landar vilji I
vita nokkuð um ferðir mínar, pá vil jeg
framvegis rita um pær. En af pví blöð vor
ekki geta tekið langar greinir, pá hlýt jeg
að hlaupa yfir mörg smáatvik, jafnvel pó
pau opt sjeu pað skemmtilegasta í ferða.
,sögum
. |>areð jeg, mest við fyrirlestra-ferðir mín-
ar hjer, hef lært að pekkja pjóð og land, pá
mega menn ei hneixlast á pví, að jeg opt
neyðist til að tala um s j á 1 f a n m i g og
svo pær góðu viðtökur, er jeg hef
mætt — en h j e r hef jeg sem allir ferða-
söguritarar tvö sker að óttast: Hið fyrra
er eigingjörn vanpökk, að tala lítið eða purrt
og illa um fólk, sem maður hittir, (pannig
t. a. m. tala útlendir ferðamenn opt um ís-
land); en hið síðara er hjegómadýrð, að koma
með oflof og gort um sjálfa sig og aðra
• (t. a. m. eins og H. C. Andcrscn). En jeg
— 105 —
Nr. 51—52.
við pann fróðleik er peir einir slcilja til hlýt-
ar og peini einum getur orðið að fullum
notuin. Slífcar bækur, sem bezt oru lagaðar
til að viðhalda máli voru og pjóðerni, og
hefja oss upp úr kotungslegum libgsunarhætti,
ættu að vera til á hverju heimili. j+ú er
pví vel og rjett hugsað af herra Kristjáni
í>orgrímssyni, að hann hefir byrjað á að láta
prenta slík sögurit, og parmeð gefið almenii-
ingi kost á að eignast pau, og ef til vill fleiri
slík, ef pessum verður vel tekið.
þessi útgáfa Gull-|>óris sögu (eða |>orsk-
firðinga sögu) er gefin út með hinni mestu
nákvæmni, enda er síra J>orleifi Jónssyni
mjög sýnt um pess konar; hefir liann feng-
ið lofsorð fyrir útgáfu sína af Snorra Eddu.
Gull-|>óris saga hefir einu sinni áður verið
gefin út; gjörði pað Konráð Maurer í |>ýzka-
landi 1858, en í pá útgáfu vantar talsverðan
kafla úr sögunni. J>essi nýja útgáfa liefir
söguna par á móti heila, og má pví með
rjettu kallast hin fyrsta fullkomna útgáfa
Gull-J>óris sögu.
2. Droplaugarsona saga. J>orleifur
Jónsson gaf út. Reykjavík. A forlag Kristj-
áns Ó. J>orgrímssonar. 1878. 42 + YI bls.
8vo., kostar í kápu 50 aura.
J>essi saga er gefin út með sömu ná-
kvæmni sem Gull-J>óris saga, og er eflaust
vandaðri enn hin fyrri útgáfa hennar frá
»fornritaljelaginu«. Aptan við soguna eru
skýringar yfir vísur pær er koma fyrirí sög-
unni ; pær vísur hafa eigi fyrri verið út-
skýrðar. Báðar pessar sögur.. Gull-J>óris saga
og Droplaugarsona, eru jafnvandaðar að allri
útgáfu og frágangi. Yiljum vjer óska pess
að síra J>orleifur Jónsson, er liefir leyst svo
vel af hendi útgáfur pessar, gæti undirbúið
fleiri íslenskar sögur til prentunar.
8. Lcar konungur, sorgarleikur ept-
ir W. Shakspeare í íslenzkri pýðingu eptir
Steingrím Thorsteinsson. Revkjavík. Á. for-
-lag Kristjáns Ó. J>orgrímssonar. 1878. 143
(+IV) bls. 8vo,
Shakspeare (Sjekspír) er taiin hið mesta
vona pað verði satt, sem jeg segi, jafnvel
pó nokkuð af pví verði um sjálfan mig. En
pað er ei í minni ábyrgð, pó pað angri Öf-
undarmenn.
E e r ð m í n g e g n u m S m á 1 ö n d.*
J>egar skólinn á Sagatúni var á enda,
lagðist jeg í bólunni í 14 daga. En óðira
en jeg varð heill aptur, byrjaði jeg pann 14.
maí sumarferð mína, og gekk til Eiðsvallar
og svo til Kristianiu og par frá til MosS,
sem er smástaður á Smálöndum. J>ar eru
margar mosahæðir og einnig fjallagrös; sýndi
jeg pau mörgum og sagði, að vjer á Eróni
hefðum pau til matar, já, mættum pakka
*) Smálönd er hinn syðsti skagi Noregs;
pað er flatlendi með ávala hæðum og vegir
góðir; bændur fáir ríkir. Nú. á að leggja
járnbraut yflr pau frá Kristianiu til Eriðriks.-
hftlds.