Morgunblaðið - 24.08.1991, Blaðsíða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. ÁGÚST 1991
Árbæjar er fyrst getið í heimildum 1464 en þó-er Ólöf ríka loftsdóttir þar stödd ósamt
óbótanum í Vióey. Ekki er ólíklegt aó bærinn hafi þó verið eign Viðeyjarklausturs. Um siða-
skipti er bærinn orðinn konungseign og var það til órsins 1838, en var þó seldur einkaað-
ila. Meðal þeirra sem óttu jörðina voru þeir feðgar Benedikt Sveinsson yfirdómari og Einar
Morgunblaðið/Einar Falur
Benediktsson skóld. Siðustu óbúendur voru Eileifur Einarsson og Margrét Pétursdóttir og
varð bærinn vinsæll óningarstaður. Eftir dauða Eileifs bjó Margrét þar til dauðadags ósamt
Kristjönu dóttur sinni. Reykjavíkurbær kéypti Árbæ órið 1906 vegna fyrirhugaðra vatnsveitu-
framkvæmda.
H<
sé
Viðtal við Margréti Hallgríms-
dóttur borgarminjavörð
Árbæjarsafn er orðið til úr tveimur söfnum sem Reykjavíkur-
bær kom á fót á sjötta áratugnum, annars vegar byggða- og
útisafninu að Arbæ, hins vegar Minjasafni Reykjavíkur. Sá
sem fyrstur setti fram hugmynd að stofnun minjasafns fyrir
Reykjavíkurbæ var Arni I. Arnason bókari hjá Gasstöð Reykja-
víkur. Hann ritaði bæjarráði bréf þess efnis í október 1942.
Bæjarráð fól þáverandi borgarstjóra, Bjarna Benediktssyni,
að athuga málið en hann hafði samband við Reykvíkingafélag-
ið og bað um tillögur þess. Haustið 1945 keypti bærinn 118
málverk og teikningar af dánarbúi Jóns Helgasonar biskups
og kom þeim í vörslu skjalasafns bæjarins og var það fyrsti
vísir að minjasafninu. Þess má geta að nú stendur yfir sýning
á myndum Jóns Helgasonar í Prófessorsbústaðnum í tilefni
af útgáfu safnsins á verkum hans. Skjalasafnið var í höndum
Lárusar Sigurbjörnssonar sem falið hafði verið að taka saman
gögn um sögu Reykjavíkur.
Imarsmánuði árið 1947 sam-
þykkti bæjarstjórn tillögu
frá Jóhanni Hafstein þess
efnis að koma upp bæjar-
safni Reykjavíkur og stofna
til bæjarsýningar. Reykja-
víkursýning var haldin árið 1949 í
Þjóðminjasafni íslands.
Skjalasafnið var til húsa í Ing-
ólfsstræti 5 frá 1949 og þar voru
einnig geymd málverk Jóns biskups
og nokkrir munir frá Reykjavíkur-
sýningunni. Það var þó ekki fyrr
en haustið 1954 að söfnin voru
formlega stofnuð og Lárus Sigur-
björnsson skipaður skjala- og
minjavörður Reykjavíkurbæjar.
Skjala- og minjasafnið var til húsa
í Ingólfsstræti 5 frá 1949 en flutti
1957 að Skúlatúni 2. Ekki var safn-
ið opið almenningi á þessum árum.
Þann 16. apríl árið 1957 var gerð
samþykkt í bæjarráði Reykjavíkur
um byggðasafn og endurreisn Ár-
bæjar. Gert var ráð fyrir að fluttar
yrðu þangað og endui-reistar menn-
ingarsögulega merkar byggingar.
Þann 22. september 1957 var
Árbæjarsafn fyrst opnað almenn-
ingi til sýnis af Gunnari Thorodds-
en borgarstjóra. Árbæjarsafn var
þá hugsað sem deild í skjala og
minjasafni Reykjavíkur og fyrsti
vísir að byggðasafni Reykjavíkur.
Haustið 1967 lét Lárus Sigur-
björnsson af störfum. Ári síðar
voru starfsheitin borgarskjalavörð-
ur og borgarminjavörður samþykkt
í borgarráði svo og _að sameina
skyldi minjasafnið og Árbæjarsafn.
Árið 1974 var ráðið í stöðu borgar-
minjavarðar og varð borgarminja-
vörður þá jafnframt forstöðumaður
Árbæjarsafns. Nanna Hermannson
gegndi embættinu frá árinu 1974
til ársins 1985 að Ragnheiður H.
Þórarinsdóttir tók við en hún
gegndi starfinu á árunum 1985-89.
Núverandi borgarminjavörður er
Margrét Hallgrímsdóttir frá 1. nóv.
1989.
vert er hlutverk safnsins?
„Hlutverk safnsins er í
raun þríþætt," segir Margrét, „þ.e.
að safna, skrásetja og varðveita
muni sem tengjast menningarsögu
Reykjavíkur.
Annað hlutverk safnsins er að
standa fyrir margþættum rann-
sóknum á sögu Reykjavíkur. Fyrst
og fremst byggingarsögulegum
rannsóknum, og fornleifarannsókn-
um. Þriðja hlutverk safnsins er að
miðla niðurstöðum rannsókna og
sýna muni og minjar sem safnið
varðveitir."
— Hvernig er safnið deildar-
skipt?
„Hér eru starfandi fimm safn-
verðir sem hver hefur sitt afmark-
aða verksvið. Unnur Björk Lárus-
dóttir sagnfræðingur hefur umsjón
með sýningarstarfi. Nikulás Úlfar
Másson arkitekt hefur m.a. með
byggingarsögulegar rannsóknir og
Tvö hús fró Vopnafirði, byggð 6
lofti annars hússins órið 1869.
fyrri hluta 19. aldar, voru flutt 6 Árbæjarsafn 1974. Kristján Jónsson Fjallaskáld lés
Margrét Hallgrímsdóttir borgarminjavörður.