Morgunblaðið - 28.10.1947, Blaðsíða 14

14
MORGIJTSBLAÐIÐ
Þriðjudagur 28. okt. 1947
ÁNADALUR
„S^Láídiaqa ej^tir /^acb cMondon
40. dagur
ára fangelsi fyrir. Forbes stel-
ur tvcimur miljónum úr sjálfs
sín hendi og sleppur með tæp
tvö ár. Hvors föðurland er svo
þetta, ef mjer leyfist að spyrja?
Er það föðurland Achie og Forb
es? Ónei, það er aðeins föður-
land Forbes. Svei“.
Mary geltk þangað sem Sax-
on var við svelginn. Hún leysti
af henni svuntuna' og kysti
hana með þeim innileik, sem
konur einar geta sýnt hvor ann
ari þegar önnur er vanfær.
„Hvíldu þig nú, heillin“,
sagði hún. ,,Þú mátt ekki verða
þreytt og þú átt langt heim. Nú
ætla jeg að ná í saumadótið þitt
og svo skaltu setjast inn í stól
og hlusta á heimskuhjalið í
þeim karlmönnunum. En þú
rnátt ekki hlusta á Bert, því að
hann er bandvitlaus“.
Saxon settist og tók fram
saumana sína. Bert varð þung-
ur á svipinn, þegar hann sá að
hún var að sauma reifaföt.
,,Þetta er tákn tímanna“,
sagði hann. „Fólk hleður niður
börnum án þess að hafa neina
tryggingu fyrir að geta sjeð
þeim farborða".
„Þú hefir verið að því í gær-
kvöldi“, sagði Tom og hló.
Bert hristi höfuðið.
„Hvaða gagn er að því að
hafa alt illt á hornum sjer?“
sagði Billy. „Landið okkar er
gott og hjer er friður“.
„Það var gott land“, greip
Bert fram í, „á meðan við vor-
um allir Mohihanar. En ekki
lengur. Við erum fjeflettir og
við erum komnir í sjálfheldu.
Forfeður mínir börðust fyrir
þetta land, og það gerðu for-
feður ykkar líka. Við drápum
Indíánanna, gáfum Svertingjun
um frelsi, börðumst og strituð-
um. Okkur leist vel á landið.
Við plægðum það og ræktuð-
um og gerðum vegi, og smíð-
uðum brýr og borgir. Og hjer
var nóg að bíta og brenna fyr-
ir alla. Við börðumst fyrir land
ið. Tveir föðurbræður mínir
fjellu hjá Gettysburg. Við tók-
um öll þátt í því stríði. Þið
skuluð bara minnast þess, sem
Saxon hefir sagt um þær raunir
sem forfeður hennar lentu í áð-
ur en þeim tókst að komast
hingað og reisa sjer bygðir og
ból, koma upp hestum og naut-
peningi og öllu sem til þarf að
búa hjer. En þeim tókst það.
Allir forfeður okkar höfðu nóg,
líka foreldrar Mary ----
„Og það hefði verið vitur-
legt af þeim að búa að sínu“,
skaut hún fram í.
„Já, það er satt“, sagði Bert.
..Þar hittir þú naglann á höf-
uðið. Við erum að tapa vegna
þess að við höfum verið rænd.
Við höfðum ekki rænu á því að
svíkja eins og aðrir. Við erum
hvítu mennirnir, sem hafa bið-
ið ósigur. Tímarnir breyttust
og hjer urðu aðeins tveir mann
flokkar — yfirmenn og undir-
jjefnir. Þeir undirgefnu urðu
aðeins vinnuþrælar, en hinir
fleyttu rjómann af svita þeirra.
Þeir gleyptu bændurna, náma-
mennina, verksmiðjumennina
og nú eru þeir að gleypa ríkis-
stjórnina. Við erum hvítir
menn og hvítra manna börn,
og við vorum alt of heiðarleg
tll þess að gera okkur grein
fyrir þessu. Og svo töpuðum
við auðvitað. Við höfum verið
flegin, skiljið þið það?“
„Þú gætir orðið ágætur ræðu
maður“, sagði Tom, „ef þú
kynnir að fara betur með rök-
semdir“.
„í fljótu bragði virðist þú
hafa nokkuð til þíns máls,
Bert“, sagði Billy. „En þegar
betur er áð gætt, þá hefirðu
rangt fyrir þjer. Nú getur til
dæmis hver máður orðið ríkur
hjer í landi------“.
„Já, eða forseti“, hreytti Bert
úr sjer. „Auðvitað getur hver
maður það ef hann er þannig
gerður. En jeg hefi aldrei heyrt
það að neinar líkur sje til þess
að þú verðir miljónamæringur
eða forseti. Hvers vegna? Vegna
þess að þú ert ekki þannig gerð
ur. Þú ert heimskingi, og ekk-
ert annað. Vinnuþræll. Það er
höfuðatriðið. Burt með þig,
burt með oss öll“.
Seinna fór Tom að tala um
sveitalífið eins og það var þeg-
ar hann var drengur og ólst
upp í sveit. Hann sagði að sig
langaði altaf til þess að leigja
jarðarskika af stjórninni eða
einhverjum öðrum og fara að
búa, eins og forfeður hans höfðu
gert. En það gæti aldrei orðið
annað en fagur draumur, því
að Sara væri rótgróin í borg-
inni og þar yrði þau að hýrast.
Þetta gaf Bert tilefni til nýrr
ar ádrépu. Og á meðan hann
ljet dæluna ganga, bar Billy
saman í huganum þetta heimili
og heimili sitt. Þau voru ólík.
Hjer var ekki sama góða and-
rúmsloftið og heima. Hjer var
eitthvað öfugtstreymi. Hann
mintist þess að diskarnir, sem
notaðir höfðy verið við morg-
unverð, voru óþvegnir þegar
þau komu. Karlmenn taka sjald
an eftir smámunum, og honum
var ekki sýnt um það, en þó
hafði hann tekið eftir' ýmsu
fleira, sem sýndi honum að
Mary var ekki jafn góð hús-
móðir og Saxon. Og þegar hann
hafði komist að þeirri niður-
stöðu langaði hann mest af öllu
til þess að standa á fætur,
ganga til Saxon og kyssa hana.
Hún var kona, sem bar af öll-
um öðrum. En Bert gaf honum
ekki tíma til að hugsa meira
um þetta.
„Heyrðu, Billy, þú heldur
víst að jeg hati þjóðfjelagið. Og
það er satt. Þú hefir ekki reynt
eins mikið og jeg. Þú hefir allt-
af verið ökumaður og auk þess
unnið þjer inn mikið með hnefa
leikum. Þú þekkir ekki erfið-
leikana. Þú hefir ekki tekið
þátt í verkföllum og þú hefir
ekki þurft að sjá um aldraða
móður og orðið að sætta þig við
alt hennar vegna. Það var ekki
fyr en mamma var dáin að jeg
gat farið að bíta frá mjer, og
reyna að bjarga mjer eins og
best gekk. Jeg fór til sporvagna
fjelagsins, svo lágt verður
vinnuþrællinn að lúta. Helsti
þursinn þar horfði á mig frá
hvirfli til ilja, spurði mig spjör
unum úr og fjekk mjer svo
eyðublað, sem jeg átti að út-
fylla. Svo sagði hann, að jeg
yrði að koma með mynd af mjer
og læknisvottorð. Jeg fór til
læknis og borgaði honum doll-
ar fyrir vottorðið. Jeg fór til
ljósmyndara og borgaði annan
dollar fyrir myndina. Svo

kem jeg með alt saman aftur.
Stóri þursinn lítur á upplýs-
ingarnar, vottorðið og myndina
og svo spyr hann mig hvort
jeg sje í verklýðsfjelagi. Hann
spyr niig um það. Jeg sagði
eins og satt var, að svo væri
ekki. Jeg þurfti á vinnunni að
halda. Og nú hjelt jeg að alt
væri í frægasta lagi og jeg væri
sama sem orðinn eftirlitsmaður
á strætisvagni. Ónei, góði minn,
tvo dollara þurfti jeg að borga
enn. Tvo dollara fyrir merki.
Og svo var það einkennisbún-
ingur nítján og hálfan doll-
ar, þótt hægt sje að fá hann alls
staðar fyrir fimtán. Það átti að
dragast af mánaðarkaupinu
mínu. Og svo átti jeg að leggja
mjer til fimm dollara í smá-
mynt, til þess að geta gefið til
baka — það var venjan, sagði
hann. Jeg fór og fjekk fimm
dollara að láni hjá Tom Don-
ovan lögregluþjóni. Og hvað
svo? Þeir ljetu mig vinna tvo
mánuði kauplaust — á meðan
jeg væri að læra starfið“.
Hann varð þungur á svipinn
og sagði svo:
„Jeg vann þar í mánuð. Þá
stofnuðum við okkar eigið fje-
lag, en húsbændurnir sprengdu
það, og svo var ekki meifa við
því að gera“.
„Og alveg á sama hátt munu
járnbrautarfjelögin sprengja
ykkur fjelag, ef þið eruð nógu
heimskir til þess að gera verk-
fall“, sagði Mary.
„Já, jeg hefi altaf sagt það“,
sagði Bert. „Það eru ekki
minstu líkur til þess að við
munum sigra“.
„En til hvers eruð þið þá að
ana út í þetta?“ spurði Saxon.
Hann horfði stundarkorn
hálf ráðaleysislega á hana og
mælti svo:
„Til hvers voru tveir föður-
bræður mínir drepnir hjá Get-
tysburg?“
VIII. KAFLI.
Saxon hugsaði aðeins um
heimilisverkin. og henni var
ekki rótt í skapi. Hún var hætt
við saumaskapinn, því að það
kostaði peninga, og hún þorði
I ekki að eyða neinu " í óþarfa.
, Ummæli Berts höfðu hitt við-
kvæman blett á henni og þau
, ýfðu upp áhyggjur og kvíða.
' Þau Billy báru ábyrgð á hinu
ófædda barni. Var það nú á-
reiðanlega að þau mundu geta
, sjeð því fyrir fæðu og fatnaði
og komið því til manns? Hún
mintist þess þegar hún var ung
að þá höfðu komið þrengingar-
tímar, svo að heilar fjölskyldur
höfðu farið á vonarvöl. Og hún
mintist þess sem gamla íólkið
hafði sagt um raunir sínar, og
þær sögur fengu nú nýja merk-
ingu fyrir hana. Það rak svo
langt að hún þóttist skilja bar-
lóminn í Söru.
Gæfa fylgir
trúlof unar
hringunuin
frá
SIGURÞÓK
Hafnarstr. 4
Reykjavík.
Margar geröir.
Sendir gegn póstkröfu hvert
á land sem er.
— Sendið nákvœmt mál —
GULLNI SPORINN
119
Endirirtn varð sá, að jeg, eftir að hafa hlaupið um
hundrað metra, sneri mjer við og skaut á þann uppreisn-
armannanna, sem næstur mjer var. Hermaðurinn steypt-
ist til jarðar, og jeg ætlaði að fara að hlaða á ný, þegar
byssuskot kvað við og fjelagi þess fallna, sem kominn
var alveg að mjer hneig niður. Um leið var gripið í hand-
iegginn á mjer og mjer var kippt inn á milli runna, sem
þarna voru Þegar jeg leit upp, sá jeg, að þarna var kom-
inn maðurinn, sem jeg hafði dregið niður af virkis-
veggnum.
„Þá erum við kvittir“, sagði hann;' „skjóttu nú á þessa
tvo sem þarna eru“.
Það var þó of seint, því þeir höfðu þegar snúið við og
nlupu sem fætur toguðu í áttina til manna sinna.
Jeg ætlaði að fara að elta þá, þegar jeg allt í einu fann
til sársauka í höfðinu og hneig til jarðar Orustan hjelt
áfram allt í kringum mig, en það hlýtur að hafa liðið yfir
mig um stund. Þegar jeg vaknaði aftur til meðvitundar,
sá jeg, að her okkar sótti aftur upp hæðina. Á undan her-
deildunum fór ungur, berhöfðaður maður. Hann bar sverð
í annari hendi og hrópaði glaðlega til manna sinna, líkt
og hjer væri ekki um blóðuga orustu að ræða, heldur
einhvern skemmtilegan dansleik.
„Hver er þetta?“ spurði jeg mann, sem staddur var rjett
hjá mjer.
„Þekkirðu hann ekki, maður?“, var svarið. „Þetta er
jú Sir Bevill“.
Það mundi vera allt of þreytandi að reyna a.ð lýsa þess-
ari hörðu orustu, sem hófst um sólarupprás og lauk ekki
fyrr en um klukkan fjögur eftir hádegi. Jeg man raunar
sáralítið annað en hinar stöðugu árásir á hæðina og mold-
arvirki uppreisnarmanna. Um klukkan þrjú, er menn
okkar höfðu orðið að hörfa undan í sjötta skifti, kom
ungur maður hlaupandi til Sir Bevills og tilkynnti honum
að púðurbirgðir okkar væru komnar að þrotum.
— Já, elskan mín, jeg veit
að þú átt ekkert orð til.
★
C Pjetur: — Kæri bróðir, get-
urðu lánað mjer 50 krónur?
I Páll: — Alveg ómqgulegt,
ómögulegt, jeg á ekki nema 20
krónur.
Pjetur: — Það er ágætt, jeg
þarf ekki meira,
— Hefur þú heyrt um það,
að sett hafi verið nýtt hraða-
met í flugi?
— Já, þeir segja að flugmað
urinn hafi lent 3 tímum og 20
mín. og 11 sek. áður en hann
hóf sig til flugs.
★
— Geturðu sagt mjer hvað
er sameiginlegt með Svíþjóð og
Ameríku?
— Já, þau liggja jafn langt
frá hvort öðru.
Búðarmaðurinn: — í gær
borgaði einn viðskiptamaður-
inn 100 kr. of mikið.
Forstjórinn: — Og hvað
gerirðu við þær?
Búðarmaðurinn: — Jeg var
mjög heiðarlegur, jeg gaf vini
mínum helminginn af þeim.
★
Tveir menn mættust á hóteli
og var annar mjög feitur en
hinn mjög magur.
Þá sagði feiti maðurinn: —•
Maður gæti haldið eftir útliti
yðar, að hjer hafi verið kreppa.
Þá sagði sá granni: — Og
eftir útliti yðar gæti maður
haldið að kreppan væri yður
að kenna.
★
— Hvað olli því að þú mist-
ir hárið?
— Áhyggjur.
— Áhyggjur út af hverju?
— Út af því að jeg mundi
missa hárið.
★
Hann: — Ef þú villt gefa
mjer símanúmerið þitt ætla jeg
að hringja til þín.
Hún: — Númerið er í síma-
skránni.
Hann: — Ágætt, hvað heitir
þú?
Hún: — Það stendur líka í
símaskránni.
BEST AÐ AUGIÁSA
I MORGUNBLAÐUS'U