Morgunblaðið - 21.07.1945, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLA.ÐIÐ
Laugardagur 21. júlí 1945
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.slj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Öla.
Ritstjórn, auglýsmgar og afgreiðsla,
Austurslræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
EFTIRHREITUR
NÝLEGA birtist í danska blaðinu „Polifiken“ viðtal
við Skúla Skúlason ritstjóra, en hann fór utan rneð Esju
og var ferðinni heitið til Noregs, til þess að vitja konu
og barna, sem dvalið hafa þar öll stríðsárin. Skúli fór
af Esju í Gautaborg, en á meðan skipið var í Höfn átti
blaðamaður frá „Politiken" samtal við hann.
Margt af því, sem haft er eftir Skúla í þessu samtali,
er með þeim hætti, að óhugsandi er að hann hafi þau
orð talað, sem þar eru eftir honum höfð. Þar er t. d. far-
ið niðrandi orðum um Gunnar Gunnarsson rithöfund,
sagt að hann sje ekki „nogen höj Stjerne11 hjá íslending-
um, og sú skýring gefin á rithöfundalaunum þeim, sem
Alþingi veitti Gunnari sjerstaklega, að „man kunde ikke
stemple ham som Landsforræder”.
★
Hver maður, sem les þetta samtal, getur ekki verið í
neinum vafa um, að það sem sagt er um Gunnar Gunn-
arsson og haft er eftir Skúla, er „fabrikerað” af hinum
danska blaðamanni. Það leynir sjer ekki, að blaðamað-
urinn hefir viljað sverta Gunnar Gunnarsson í augu
dönsku þjóðarinnar. Og hann valdi til þess einmitt það,
sem nú í augnablikinu er þyngst á metunum í augu
Dana og líklegast til árangurs, að reyna að koma nas-
istastimplinum á Gunnar Gunnarsson.
En hversvegna er hinn danski blaðamaður á eftir
Gunnari Gunnarssyni, til þess að reyna að sverta hann
í augu dönsku þjóðarinnar. Hvað hefir hann til sakar
unnið? Skýringin er auðsæ. Það er vegna þess, að Gunn-
ar er íslendingur og hefir notið mikils álits í Danmörku.
★
Það hefir beinlínis verið keppikefli sumra danskra
blaða, eftir sambandsslitin, að sverta Islendinga og alt,
sem íslenskt er. Þessi furðulega framkoma danskra blaða
sýnir, að þau hafa „engu gleymt og ekkert lært”, að því
er áhrærir frelsisbaráttu okkar íslendinga. Mætti þó1
vissulega ætlast til, að dönsk blöð kynnu nú meir en
áður að meta frelsi annarra, eins og sinnar eigin þjóðar.
Sje það svo, að dönsk blöð finni hjá sjer einhverja fró-
un í því, að sverta okkur Isléndinga, vegna sambands-
slitanna, verður það að sjálfsögðu að hafa sinn gang.
Sambandsslitin voru eðlileg rás viðburðanna og fóru
þannig fram af okkar hálfu, að þau fólu ekki í sjer neinn
kala til Dana. Þvert á móti. Við biðum þess með óþreyju,
að Danmörk endurheimti frelsi sitt, svo að hafist gæti
á ný vinsamlegt samstarf þjóðanna og annarra Norður-
landaþjóða.
★
En þegar minnst er á Norðurlöndin, kemur ósjálfrátt
upp í hugann hin norræna samvinna, sem oft hefir borið
á góma.
Hvað verður um hina norrænu samvinnu? Verður nú
þráðurinn tekinn upp á ný, sem varð niður að falla á
styr jaldarárunum ?
Að því er okkur Islendinga áhrærir, liggur málið ljóst
fyrir. Alþingi hefir lýst yfir því, „að það telur sjálfsagt,
að íslpnska þjóöin kappkosti að halda hinum fornu
frændsemi — og menningarböndum, sem tengt hafa sam
an þjóðir Norðurlanda, enda er það vilji íslendinga að
eiga þátt í norrænni samvinnu að ófriði loknum“.
Það mun því ekki standa á íslendingum, að taka þátt
í norrænni samvinnu, er hún hefst á ný af einlægni. En
hitt er okkur Ijóst, að sá tónn, sem nú ríkir í dönskum
blöðum í garð okkar ísiendinga, er ekki í anda hinnar
norrænu samvinnu.
Hitt vitum við íslendingar, að það er ekki að vilja for-
ystumanna dönsku þjóðarinnar, að blöðin sjeu að narta
í okkur. Þpi;r eru fullir af velvilja í okkar garð og óska
einskis fremur en að fölskvalaus og einlæg vinátta megi
ríkja milli þjóðanna. Og það verður áreiðanlega þessi '
andi, sem sigrar að lokum.
\Jíít/erji áhrijar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Versta plágan.
BANNSETT rykið hjer í Rvík
er versta plága. Það er ekki hægt
að ganga um göturnar sumar fyr
ir ryki þegar bílar fara framhjá.
Það er algengt, að tveir menn,
sem etu að tala saman, hveríi
hvor öðrum sjónuin í reykja-
mekki, þegar bílarnir þjóta fram
hjá, jafnvel um hábjartan dag-
inn, þegar sólin skín hæst á lofti.
Verkfræðingar vorir virðast
ekki liafa fundið neitt ráð til að
vinna a rykinu. Það virðist ekki
vera til neitt bindiefni, sem get-
ur haídið því niðri. Eina ráðið, er
kemur að einhverju gagni virð-
ist vera, að allar götur væru mal
bikaðar, eða steyptar, en það
verður vafalaust langt þangað til
Reykjavík hefir efni á, að leggja
í slíkan kostnað, þó það hljóti að
koma einhverntíma.
•
Hreinasti bær í
heimi.
REYKJAVÍK gæti orðið hrein
asti bær í heiminum, ef hægt
væri að finna ráð til að losna við
götárykið. En eins og er, er víða
ekki hægt að opna glugga, án
þess, að alt fyllist af ryki.
Reykvíkingum er stundum leg-
ið á háisi fyrir að þeir gangi alt-
af í skítugum skóm. Það sje hrein
undantekning, ef menn sjáist í
sæmilega gljáðum stígvjelum. En
það er ekki af eintómum sóða-
skap. Það er sama þó menn fari
út í spegilgljáandi skóm að
morgni, það er komið þykt lag af
ryki á skóna um hádegi, þegar
þurkur er.
Sá maður, sem uppgötvaði eitt-
hvað ódýrt efni til að halda ryk-
inu niðri,ætti skilið stór verðlaun
fyrir. Sumir benda á, að það ætti
að sprauta vatni á göturnar. En
það hefir sýnt sig, að það er
skammgóður vermir og það
þyrfti heldur en ekki starfslið og
verkfæri til þess, að sprauta
vatni á allar götur í bænum í
þurkauð.
•
Aðvörun — stór hætta
í SYÐKI Tjarnarendanum, við
austurlandið, hefir sprottið stör
í.sumar, sem er orðin jafnhá
| tjarnarbakkanum. í hálfrökkri
j eða dimmu er ekki hægt að
greina hvort störin er áframhald
af garðinum og er því stórhættu
legt að fara þarna um. Einkum
1 gæti það verið hættulegt fyrir
börn, sem myndu ekki standa
upp úr störinni, en undir henni
í Tjörninni er kviksyndi.
Vitanlega er nauðsyniegt að
slá störina hið fyrsta, en á með-
an það er ekki gei’t vil jeg þenda
fólki, sem þarna á leið um, að
fara varlega.
©
Seint gengur viðgerð
Tjarnargöíunnar.
FURÐULEGA seint gengur að
ganga frá Tjarnargötunni. Jeg
man ekki hvað |>að eru mörg ár
síðan ákveðið var að breikka
Tjarnargötuna og gera þarna
skemtilega braut meðfram Tjörn
I inni. Fyrst í stað gekk ekkert
að fylla upp í Tjörnina og síðan
| hefir ekki verið hreyft hendi við
að ganga frá götunni.
Menn skilja mæta-vel, að það
er ekki hægt að gera alt í einu,
sist nú, þegar erfitt kann að vera
að fá verkamenn til vinnu. En
manni finst ekki nema sjálfsagt,
að þessari götu, sem gæti verið
svo mikil bæjarprýði, væru gerð
betri skil. Fyrir utan það, sem
við, almenningur, i þessum bæ
göngum um götuna, stendur for-
sætisráðherrabústaðurinn við
stræt.ið, en þangað koma af eðli-
legum ástæðum margt erlent stór
menni, og „traðirnar" að bústaðn
um eru sannarlega ekki neitt til
að státa af eins og er.
•
Tjörnin sjálf.
OG LOKS er það Tjörnin
sjálf. Jeg man ekki betur, en að
samþyiíkt væri 1 fyrra í bæjar-
stjórnmnf tillaga frá Gunnar
Thoroddsen um að steypa botn
tjarnarinnar og fegra hana á
ýmsan hátt. Það eina, sem fram
kvæmt hefir verið, er að búið er
að gera góðan vegg beggja
vegna brúarinnar.
•
Forstjórinn vissi um
ferðina.
Frá skipaútgarð ríkisins hefir'
mjer borist eftirfarandi:
„í TILEFNI af grein Guðm.
Sveinssonar í dálkum yðar síðast
liðinn miðvikudag undir fyrir-
sögninni „forstjórinn vissi ekki
um ferðina“, skal eftirgreint
fram tekið:
Ferð Ó.ðins til Vestfjarða, laug
ardaginn 7. júlí var fyrir löngu
af ráðin, og skyldi skipið flytja
flokk leikfimismanna og nokkra
menn aðra, þannig að ekki gat
komið til mála, að skipið tæki
fleiri farþega um borð.
Guðm. Sveinsson þurfti að vita
um farkost fyrir hóp af farþeg-
um til Patreksfjarðar, og fjekk
að vita, að næsta skip væri Esja.
Þetta var rjett svar, því að með
Óðni gátu umræddir farþegar
ekki komist, og var því tilgang-
laust að tala um þá ferð við
nefndan.
Það er rjett, að Esja fór síðar
en ráo var fyrir gert. En því var
um að kenna, að verkamenn voru
mjög margir í sumarfríi um
þetta leyti, eins og Guðmundur
Sveinsson, og fjekkst því ekki
nægur mannafli til þess að af-
greiða Esju og önnur skip eins
fljótt og venjulega“.
A INNLENDUM VETTVANGI
í GARÐYRKJURITINU, riti
Garðyrkjufjelags íslands, sem er
nýkomið út, er meðal annars
stutt grein eftir Hafliða Jónsson
frá Eyrum.
Greinin fer hjer á eftir:
„Mjólkurskortur er víða mik-
ill í bæjum og kauptúnum hjer á
landi. Sumsstaðar er reynt að
bæta úr því með neyslu annara
bætiel'naríkra fæðutegunda. Kem
ur þá fyrst til greina grænmeti.
Á síðastliðnu sumri barst mjer
brjef frá kunningja mínum, úr
þorpi vestur á fjörðum. Þar eru
mjólkurvandræðin mjög mikil,
og hatði læknir ráðlagt honum
að gefa börnum sínum spínat til
þess að bæta upp mjólkurleysið.
En nú hafði maður þessi heldur
engin ráð til þess áð afla sjer
græmnetis. Hann bað mig því að
útvega sjer það.
Flutningur á spínati gat tæp-
lega komið til greina langa sjó-
leið, og jeg varð því að senda fræ
vestur þangað og gefa þær leið-
beiningar, sem jeg gat bestar gef
ið / um ræktun og . hagnýtingu
spínats. •
Þetta brjef varð til þess, að jeg
fór að nugsa um þá þýðingu, sem
grænmetið hefir fyrir okkur ís-
lendinga, og hve garðrækt er enn
þá stutt á veg ^omin meðai al-
menmngs.
Sú aukning, sem orðið hefir á
framleiðslu garðávaxta hin síð-
ustu ár, hefir nær eingöngu orð-
ð í nágrenni stærrá kaupstað- 1
Ræktun grænmetis
anna, og þá einkum í Reykjavík
ur og Akureyrar, efi annarsstaðar
á landinu lítil og víða engin. Ekki
vehður heldur með rjettu mælt
á móti þeirri staðreynd, að enn-
þá er það íxtill hluti landsmanna,
sem þekkir algengustu_ grænmet
istegundir, sem eru á markaði
hjer í Reykjavík alla sumarmán
uðina, hvað þá að menn viti al-
mennt nokkur deili á ræktun
grænmetis.
Fyrir nokkrum árum var jeg
staddur vortíma í sveit einni
vestra og sá tvær konur setja
kartöflur níður í garðholuna sína.
Spírurnar voru langar og Ijósar,
og konurnar vöfðu þær tvisvar,
jafnvel þrisvar, utan um kartöfl
una og lögðu hana síðan í holu,
er þær höfðu gert í beðið, með
trjestaut.
Ef reikna ætti full vinnulaun,
þeim sem nota slíkar vinnuað-
ferðir, þættu kartöflurnar dýrar.
Og þegar sá skyldi til rófnanna,
var fjöl lögð yfir beðið og hún lát
in ráða millibili milli rófnanna,
síðan potað með fingri í moldina,
og í þá holu sáð fræinu og þess
vandlega gætt, að ekki færu of
mörg træ í sömu holu. Aðrar
vinnuaðferðir við garðyrkju,
þektust hvergi, að jeg held, þar
um slóðir.
Við, sem höfum kynnst öðrum
betri vinnubrögðum, gerum okk-
ur vel Ijóst, að hjer þárf breyt-
ing á að verða. Én það gerist ekk
ert af tjálfu sjer. Hjer eru verk-
efni, sem of lengi hafa beðið ó-
leyst. Það þarf að leiðbeina fólki
um það, hvernig hagkvæmast sje
að vinna að garðyrkju. Það þarf
að geía |iví ráðleggingar um,
hvað það skuli rækta, og hvernig
það eigi að hagnýta garðafurðir.
Það dylst engum að hjer er um
þjóðnytjastarf að ræða, sem verð
ur að komast í framkvæmd hið
fyrsta.
Það færi vel á því ef að Garð-
yrkjufjelag íslands riði hjer fyrst
á vaðið, með því t. d. að hvetja
til stofnunar fjelagssamtaka í
sem flestum hjeruðum landsins,
og gefa síðan slíkum fjelögum
kost á, að senda fulltrúa á garð-
yrkjunámskeið, sem garðyrkjufje
agið gæti efnt til, eða útvegað
fræ, áburð, verkfæri og aðra
nauðs.vnlega hluti.
Ennfremur gæti garðyrkjufje-
lagið komið því til leiðar, að garð
yrkjuráðunautar yrðu skipaðir í
sem flestum hjeruðum landsins,
á sama hátt og Búnaðarfjelagið
hefir komið því á, að ráðunautar
í landbúnaðarmálum hafa verið
skipaðir í allflestum sveitum
landsins.
Hvernig og hvenær sem verk-
efni þessi verða Ieyst, verða þaú
að takast sem fyrst til alvarlegr-
ar athugunar og vinnast af heil-
um hug. Því fyrr, sem hafist verð
ur handa, því betra, og það mun
satt reynast, að aukin ræktun
grænmetis verður til þess að
auka velsæld manna.