Morgunblaðið - 16.10.1940, Blaðsíða 4

/
4
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 16. okt. 1940.
KVEMÞJÓÐm oa HEIMILUÍ

Tveir bióðarrjettir
Slátur
og atild
Það líður nú óðum á haustið
og veturinn nálgast. Er því
ekki úr vegi ,að húsmæður athugi
hvernig þær hafa húið í haginn
hjá sjer undir veturinn, að því er
snertir matarforðann.
Nú er hver síðastur að taka slát-
ur, því að sláturtíðin er að fjara
út. Því miður er það orðið mjög
„úr móð“, einkum meðal yngri
húsmæðra í kaupstöðum, að taka
slátur. En þessi þjóðarsiður, að
taka slátur að haustinu, má aldrei
falla í gleymsku. Það eru áreiðan-
lega hyggindi, sem í hag koma, að
ibirgja heimilið upp með gott slát-
tir á haustin og eiga það þegar
kemur fram á veturinn. Bæði er,
að þessi matur er sennilega ein-
hver hollasti og heilnæmasti mat-
urinn, sem völ er á og geymsla
lians þannig, sje hún rjett, að öll
bestu efnin varðveitast óskemd
von úr viti. En svo er líka hitt,
að þótt sumum kunni að þykja
slátur nokkur dýrt, þegar verið
«r að kaupa það á haustin, er ekki
vafi á, að í reyndinni verður það
cinhver ódýrasta fæðan, sem
kostur er á.
Það verður þessvegna aldrei
ibrýnt nógu rækilega fyrir hús-
mæðrum, að gleyma ékki slátrinu,
þegar þær eru að hugsa um vetr-
arforðann.
Slátur er ])jóðarrjettur íslend-
inga og á svo að vera í framtíð-
ínni.
★
Annar rjettur ætti einnig að
vera þjóðarrjettur íslendinga, en
sjest ekki á borðum nema endr-
um og eins; það er síldin.
Það hefir mikið verið gert til
þess að reyna að kenna íslending-
(iin að borða síld, en árangurinn
er sýnilega sáralítill. En hverju
ei um að kenna?
Jeg held, að aðalástæðan til þess
hve seint gengur að kenna fólki
átíð, sje það, hve erfitt er að fá
keypta síld með viðunandi verði
og þannig tilreidda, að hún sje
aðgengileg til matreiðslu fyrir alla.
Það er áreiðanlega rjett með-
fer.ð á síldinni, sem síldarútvegs-
iieFnd hefir tekið upp nú, að salta
liana í kúta; (hausskorna og slóg-
<iregna). Þannig meðfarin er síld-
in aðgengilegust fyrir almenning.
En sá er bara gallinn á, að þessi
síld er seld of dýru verði, 20 kr.
fimtungur úr tunnu.
En þetta háa verð stafar af því,
«ð síldarútvegsnefnd tók íyrst
þessa ákvörðun, um sölu síldar
iíil neyslu í landinu, eftir að sölt-
uiri var lokið. Ilún þurfti því að
daka síldina upp úr tunnum, sem
búlð var að salta í, og láta smíða
'kúta.- En þetta varð vitanlega
rmiklu dýrara en ef saltað hefði
verið I kútana jafnóðum og síldin
veiddist í sumar. Nú stendur
þetta til bóta, því að vafalaust
Iðeldur nefndin áfram þessum til-
raunum, sem eiga áreiðanlega eft-
Sr að hepnast, ef rjett er á haldið.
Hangikjötið, kæfan
og rúllupylsan
BARNAFOT
Hangikjöt.
Venjan er að reykja lærið og
bringukollinn, og er það
auðvitað ágætt. Það er ekki eins
gott að reykja frampartinn af
lömbum. Þó má fá ágætt hangi-
kjöt úr frampartinum, með því að
taka öll beinin úr og vefja kjötið
saman. Það er þannig gert, að öll
síðan, með rifbeinunum alveg upp
að hrygg, er látin fylgja með
bógnum. Því næst eru rifbeinin
skorin úr síðunni, þannig að ekki
neitt kjöt sje á þeim; svo eru öll
beinin skorin úr bógnum. Gæta
verður þess vandlega, að skera
ekki gegnum síðuna eða bóginn.
Kjötið er þvegið úr volgu vatni,
1 matsk. af salti stráð innan í og
saltpjetri framan á teskeið. Nú
er kjötinu vafið saman í þjetta
pylsu, en gæta verður þess, að
pvlsan sje jafn þykk og að kjöt-
þræðirnir snúi langsum í pyls-
unni. Þá er hún sauinuð saman
eins og rúllupylsa, síðan farið með
hana eins Og annað hangikjöt.
Kjöt, sem á að reykja, verður
að liggja í saltpækli áður en það
er reykt. Er hann búinn til úr
10 1. af vatni, 125 gr. sykur, 2þ2
kg. salt og 25 gr. saltpjetur.
Þetta er soðið saman og þegar salt-
ið er runnið, er pækillinn síaður
og kældur. Þá er honum helt yfir
kjötið, sem reykja á, og það lát-
ið liggja í honum í tvo til þrjá
daga. Tekið upp úr, þerrað og
reykt.
Kæfa.
5 kg. kjöt, iy2 kg. mör,
3 laukar, 4—5 matskeiðar
salt, y2 tesk. pipar, 6 lár-
berjablöð, y2 tesk. allra-
handa.
Kjötið er þvegið vel úr köldu
vatni, látið ofan í sjóðandi salt-
vatn. Vatnið verður að vera eins
lítið og liægt er. Mörinn skorinn
smátt og soðinn með, einnig lár-
berjablöðin. Þegar beinin eru laus,
er kjötið tekið upp úr og öll bein
tekin í burtu; mörinn og kjötið
kreist vel saman.
Laukurinn er saxaður einu sinni
í söxunarvjel. Á meðan er soðið
soðið við hægan eld í hlemmlausum
potti. Soðið síað. Fitan veidd of-
an af og hún látin í kæfuna. Síí?-
an er kæfan hnoðuð og kreist með
höndumun og krydduð eftir
smekk, sett í pottinn aftur og
hituð. Það þarf stöðugt að hræra
í kæfunni á meðan.
Eigi kæfan að geymast, er best
að renna leirkrukkur innan með
tólg. Þar í er kæfan sett sjóðandi
heit og tólg rent yfir. Best og
vissast er að setja kæfuna niður í
niðursuðuglös og sjóða glösin í
vatni í y2 klukkustund.
Hvað mikill mör fer 1 kæfuna,
fer eftir því, hvað kjötið er feitt.
Best er að hafa aðeins lítið soð í
kæfuna. Eigi kæfan að geymast,
er hún söltuð meira.
Rúllupylsa.
2 slög, 200 gr. mör, 30 gr.
salt, % tsk. pipar, i/4
tsk. saltpjetur, 2 laukar.
Best er að 2—3 rifbein fylgi
slögunum. Beinin skorin í burtu.
Slögin hreinsuð og skorið utan af
þeim, svo að þau verði falleg í lag-
inu. Laukurinn saxaður smátt og
honum blandað saman við krydd-
ið. Ein matskeið kryddblöndu er
nuddað innan á slögin, þar á rað-
að mörnum í ræmum og kjötinu,
sem skorið var utan af slögunum.
Slögunum vafið fast saman og
gaffli stungið í miðjuna á meðan
verið er að sauma hana saman.
Það þarf að vera sterkt seglgarn,
sem saumað er með. Rúllupylsurn-
ar eru geymdar í saltpækli. Einn-
ig má reykja pylsurnar. Eru þær
þá saltaðar fyrst í tvo til þrjá
daga og síðan reyktar. Eftir að
rúllupylsan hefir verið soðin, er
ljett pressa sett á han,% meðan
hún er að kólna.
Vefja þarf pylsurnar með segi-
garni áður en þær eru soðnar.
H. S.
Húsráð m m m m
Satin fær aftur gljáa sinn, ef
ögn af bóraxi er sett í skolvatnið.
Undirlök, sem slitin eru orðin
í miðjunni, má klippa sundur og
sauma jaðrana saman.
Tyroleraxlabönd eru mjög skemtileg til Jiess að skreyta með bæði
teípu- og drengjaföt. Eru þau ýmist prjónuð eða ísaumuð.
Fæturnir
Þ'
að er ekki síður nauðsynlegt
að hirða fætur vel en hend-
ur, hár og andlit. Morgunblaðið
sneri sjer því til ungfrú Óiafíu
Þorgrímsdóttur á Fótsnyrtistof-
unni Pedicure Reykjavíkur og
fekk hjá henni leiðbeiningar urn
hirðingu á fótum.
1) Fyrst er vert að minnast á
þreytta fætur. Eftir miklar stöð-
ur eða langar gönguferðir er best
að fá sjer heitt fótabað með hnefa-
fylli af matarsalti út í. Standa í
Samkvæmiskjóll
mu.
Kjóllinn er úr sterkgrænu satin. Blússan er mjög einföld
Bryddað að neðan með vínrauðum kanti.
snið-
því í ca. 10 mínútur, þerra fæt-
urna svo vel og leggjast endi-
langur í 20 mínútur með hærra.
undir fótunum.
2) Fyrir þá sem þjást af frost-
bóígu á fótunum er ágætt aS
nota heit og köld fótaböð á víxl.
Fara með fæturna frá heitu vatni
yfir í kalt 7—8 sinnum í hvert
skifti. Þetta fótabað þarf að vera
á hverjum degi, strax og fer aS
vetra, til þess að koma í veg fyrir
frostbólgu. En ef, þrátt fyrir
þetta, að þjer fáið frostbólgu, leit-
ið þá til fótasjerfræðings.
3) Táneglur á altaf að klippa
þvert fyrir, en ekki eins og negl-
urnar á fingrum eru kliptar. Ef
þær bogna niður á við er best að
setja bómull undir hornin, eins
mikið og þjer getið látið, án þess
að finna til.
4) Gegn fótraka eru heitj og
köld fótaböð á víxl það besta, og
bera á fæturna taleum á eftir.
5) Það er óholt að ganga í
þunnum sokkum á veturna. Or-
sakar það bólgu á fótleggjum,
sem verður að leita til sjerfræð-
ánga með. Bólga þessi er mjög
algengur kvilli hjá kvenþjóðinni.
6) Þegar börn eru að byrja að
læra að ganga, ætti ekki að láta
þau fara í harða skó með stífum
sólum. Meðan beinin eru ekki
hörnuð, getur það haft illar af-
leiðingar og börnin fengið ilsig.
Lang-best er að láta þau ganga
í þunnum sokkum innan húss.
7) Líkþorn koma ekki aðeins af
of litlum skóm, heldur einnig af
of stórum. Líkþorn er best að láta
sjerfræðing taka. Hart skinn und-
ir fótum næst auðveldlega af með
pimpsteini.
En það sem umfram alt er vert
að muna er; Allan ársins hring
þarf að hirða fæturna jafnvel og
hendurnar. Og ganga aldrei í
skóm, sem að einhverju leyti
þvinga fæturna.