Morgunblaðið - 31.12.1934, Blaðsíða 2

Aramót.
Eflir Ólat' Xhors.
^Tlorgitnblaðtð
Útg-ef.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Ritstjörar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Ritstjórn og afgreiósla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Augiýsingastjóri: E. Hafberg.
Auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Simi 3700.
Heimasímar:
Jón Kjartansson, nr. 3742.
Valtýr Stefánsson, nr. 4220.
Árni Óla, nr. 3045.
E. Hafberg, nr. 3770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á. mánubl.
Utanlands kr. 2.50 á mánubi.
I lausasölu: 10 aura eintakiö.
20 aura meC Lesbók.
Horfur. ,
Á árinu sem nú er að kveðja,
hafa þjóðirnar um gjörvallan
heim, horft með kvíða til fram-
tíðarinnar.
Hvað eftir annað hefir ófrið-
arblikuna dregið upp yfir stjórn-
málaviðskifti þjóðanna.
Hvað eftir annað hafa menn
hugsað sem svo, að nú væri
kveiktur sá neisti, sem úr gæti
orðið ófriðarbál, er breiddist út
um heiminn með öllum þeim
hörmungum, heift og æði, sem
því fylgir.
En nú, einmitt um áramótin
berast fregnir um það, að allar
líkur bendi til, að hinir fornu
erfðafjendur, Frakkar og Þjóð-
verjar, undirbúi sáttagerð, sem
haft geti varanlegt gildi fyrir
friðinn í álfunni (sbr. skeyti í
blaðinu í dag).
Eru það hin mestu gleðitíð-
indi, er hvarvetna verður fagn-
að.
En um sama leyti horfir þó
alt annað en friðvænlega út í
hinu víðlenda ríki hinna rúss-
nesku kommúnista. Þar berst
harðstjórnin fyrir tilveru sinni,
með böðulöxi, og grimdaræði.
En þeir, sem láta líf sitt fyrir
andstöðu sína gegn valdhöfun-
um, spá því, fullum rómi,
áður en þeir hníga í valinn, að
aðrir muni taka við af þeim til
að steypa harðstjórninni af stóli,
sbr. ummæli Nikolojefs, er getið
var um hjer í blaðinu í gær.
Þegar litið er til þeirra at-
burða, sem gerst hafa í Rúss-
landi undanfarna daga, komast
menn ekki hjá því að renna hug-
anum til þeirra íslendinga, sem
árum saman hafa hylt og dáð
hina rússnesku harðstjórn, og
blátt áfram unnið að því, að
hin rússneska harðstjórnar- og
ógnaröld, væri það sem koma
skyldi hjer á voru landi.
Menn hugleiða, að hjer úti á
Islandi mun nú vera einhver
fjölmennasti kommúnistaflokkur,
sem til er í nokkru landi, miðað
við fólksfjölda.
Nýársboðskapur Stanley Bald-
wins, sem skýrt er frá hjer í
blaðinu í dag, á því sannarlega
erindi til okkar íslendinga.
Mætti hið nýja ár bera í
skauti sínu þá farsæld til handa
okkur íslendingum, að hjer verði
hafin öflugri og einbeittari and-
staða gegn þeirri hættu, sem
hinn breski stjórnmálamaður
talar um, barátta gegn harð-
stjórn, ófrelsi og kúgun, svo lögð
verði sterk drög að því, að í
Úrslit Alþingiskosninganna
24. júní síðastliðinn kváðu nið-
ur allar vonir þeirra manna er
talið höfðu að hin nýja stjóm-
arskrá, sem endanlega var sam-
þykt á haustþinginu 1933, gæfi
sæmilegt öryggi fyrir jöfnum
áhrifum kjósenda á stjórnmál-
in, áii hliðsjónar af búsetu, eða
því, hvar í flokki kjósandinn
stendur.
Með 22,647 atkvæðum fengu
rauðliðar 25 þingsæti, en Sjálf-
stæðisflokkurinn og Bænda-
flokkurinn, sem samtals fengu
25.322 atkvæði, eða 2.675 at-
kvæðum fleira en rauðliðar,
hlutu tveim þingsætum færra,
eða aðeins 23 þingsæti. Einn
utanflokkamaður náði kosningu
með 499 atkv.
Sá órjettur, sem svo er aug-
Ijós, ber í sjer sinn eigin dauða-
dóm.
Síðari stjóramálaviðburðir
ársins eru eðlileg eða a. m. k.
skiljanleg afleiðing kosninga
úrslitanna.
Það var eðlilegt að sósíalist-
ar og Framsókn mynduðu sam-
eiginlega stjórn. Það var a. m.
k. ekki óeðlilegt að fyrverandi
forsætisráðherra, Ásgeir Ás-
geirsson veitti þeirri stjóra
málefnalegan stuðning. Og hitt,
að Magnús Torfason ynni hin
óæðri verkin, sviki sinn flokk
altaf þegar á reið, og styddi
stjómina í öllum höfuð hneyksl-
is- og óþurftar málum þingsins
— það er í alveg fullu samræmi
við eitt af lífsins allra óbrigð-
ulustu lög-málum, og fyrir það
eitt eftirtektarvert, að telja
verður víst, að þetta framferði
gamla mannsins framkalli nú
þegar merkilegan úrskurð um
eitt mikilvægasta atriði hinnar
nýju stjórnarskrár.
Eins og menn vita, er eitt
höfuð nýmæli nýju stjórnar-
skrárinnar það, að nú er bygt
á flokkum. Enginn getur leng-
ur boðið sig fram nema til-
greina hvar í flokki hann stend-
ur, og síðan fá flokkamir upp-
bótar þingsæti eftir vissum
reglum, í því skyni að hver
flokkur hljóti þingsæti í sem
mestu samræmi við kjósenda-
tölu sína. Einn þessara upp-
bóta þingmanna er Magnús
Torfason. Hann fjell við kosn-
ingarnar en hlaut þó þingsæti
á atkvæðum kjósenda Bænda-
flokksins um land alt, sem upp-
bótarþingmaður þess flokks. —
Hjer skal nú gert ráð fyrir því
að miðstjórn Bændaflokksins
bjargi sóma flokksins, og geri
Magnús Torfason flokksrækan,
og jafnframt hinu, að sjálfan
framtíðinni búi hjer brjáls þjóð
í frjálsu landi.
í trausti þess óskar Morgun-
blaðið öllum lesendum sínum
góðs og farsæls nýárs!
skorti hann velsæmi til að víkja
mótþróalaust af þingi. Þá rís sú
spurning, hvort uppbótar þing-
maður, sem rekinn er úr flokki
sí'num, getur lengur átt þing-
setu. Um þetta geymir stjóra-
arskráin engin bein fyrirmæli.
Hinsvegar svarar allur andi
stjórnarskrárinnar þessu alveg
tvímælalaust neitandi.
Alþingi sjálft mun úrskurða
málið. Framsóknarmenn muhu
styðja ranglætið og M. T. Um
aðstöðu sósíaljsta er erfiðará
að spá, vegna þess, að þeir eiga
nú 5 uppbótar menn á þingi,
og líkur benda til, að uppbótar
þ ngsæti þeirra verði jafnan
hlutfallslega mörg. Má því
vera að þeim þyki varhugavert
að afsala flokksstjórninni valdi
til að svifta þann þingmann
þingsetu, sem þverbrýtur und-
antekningarlítið samþyktir og
stefnu flokksins í öllum aðal-
málum þingsins, og úrskurði
því M. T. af þingi.
Verðí Magnús Torfason rek-
inn af þingi, gerbreytist svipur
þingsins, því þá fellur sjerhvert
örþrifa mál í neðri deild, sem
Ásgeir Ásgeirsson ekki bein-
línis greiðir atkvæði með.
Þannig getur Magnús Torfa-
son átt þátt í merkum viðburð-
um.
Á þessu ári hefir framfara-
saga þjóðarinnar á sviði opin-
berra mála gerst utan sala Al-
þingis og veggja stjómarráðs-
ins. Undir ótráuðri og farsælli
forystu Jóns Þorlákssonar borg-
arstjóra, hefjast nú rherkustu
verklegar framkvæmdir, sem
stofnað hefir veríð til á þessu
landi síðustu þrjá áratugina,
virkjun Sogsins.
Fer vel á því, að sá maður
sem fyrstur hreyfði því máii,
aldrei hefir yfirgefið það og
altaf fylgt því fastast eftir,
skuli nú standa fyrir fram-
kvæmd þess. í atvinnuleysinu
tryggir nú Jón Þorláksson 200
—300 manns langa atvinnu við
Sogsvirkjunina og skapar jafn-
framt miklum hluta þjóðarinn-
ar nýja og bætta aðstöðu til
aukins atvinnurekstrar ög betri
lífsskilyrða. Og til þessa þarf
enga nýja skatta að léggja á
gjaldþegnana.
Að öðru leyti eru stjórnmálavið-
burðir ársins almenningi kunhif
og í fersku minni, Vegna þess
að aðdragandi þingsögunnar og
þingsagan sjálf hafa nýlega
verið all-ýtarlega rakin, bæði í
útvarpsumræðum og blöðum
Sjálfstæðisflokksins. — Þykir
nauðsynjalaust að endursegja
þá harmasögu hjer.
Skattpyhdingum, einokunar-
viðjum og hverskonar frelsis-
skerðingu, hlutdrægni og alls
kyns fáhgsleitni áttu menn von
á. Hefir þó sjón orðið sögu rík-
afi. Og jafnvel sínum eigin
kjósendum hefir stjórnarliðum
tekist að ofbjóða svö, að þótt
leitað sje í þeim herSúðum alt
ofan í svartasta starblint flokks
ofstæk'ð, finst trauðla nokkur
sá, að hann treystist til að full
yrða að stjórnjn hafi kunnað
fótum sínum forráð.
Alþingistíðindin 1934 skjal-
festu í fyrsta skifti að hjer á
landi ríkir kommúnistiskari
hugsunarháttur en í nokkru
öðru Evrópuríki, ef til vill að
Rússlandi undanskildu. Að
sagnritarar síðari ára staldra
við og íhugi stjómmálavið-
burði ársins 1934, er þó fyrst
og fremst af því, að það ár er
undanfari áranna 1935 og 1936.
Á þeim árum hlýtur margt
sögulegt að gerast í þjóðlífi
okkar, og sumt sem rekur ræt-
ur sínar beint til viðburða síð-
asta Alþingis.
Hvað á þjóðin í vændum?
Þjóð eins og íslendingar, þjóð
sem sárasta örbirgð hefir í þús-
und ár meinað að lifa lífi menn-
ingarþjóðar, ríður lífið á því, að
missa ekki alt jafnvægi, þótt
fárra áratuga farsæld hafi í
svipinn fært hana nær bjarg-
álnum, og opnað henni fegurri
útsýni yfir auðugri og ánægju-
legri lífsskilyrði. Enda er a. m.
k. í bili alt í óvissu um öryggi
og áframhald þeirrar velsæld-
ar. Því þótt hin ytri merkin
sjeu óbreytt, prýðilegustu hí-
býli, birta, ylur, klæðnaður og
hverskyns lífsþægindi sjeu a.
m. k. við sjávarsíðuna heimtuð
, : m
og af hendi látin, þá er sá
grundvöllur sem á er bygt,
mjög ótraustur.
Sjávarútvegurinn á orðið
ekki fyrir skuldum. Landbún-
aðurinn er talinn eitthvað skár
efnum búinn. En báðir þessir
höfuð atvinnuvegir eru og hafa
lengi verið reknir með tapi,
og það er ekkert sem gefur
sjerstakar vonir um breyting-
ar til batnaðar, nema síður sje.
Það er þessi framleiðsla, s€m
ætlað er að standa undir því,
að þjóðin geti lifað áfram un-
aðslífi góðæranna, og það er
þessari framleiðslu sem fjár-
málaráðherrann ungi, ætlar, að
standa undir nýjum tveggja
milj. króna sköttum, og það
eftir að Alþingi nú hefir svift
framleiðendur nær öllu sjálf-
forræði sinna málefna, og með
fátdæma óvitahætti lagt í rúst-
ir frjálsa samvinnu útvega-
manna um sölu aðal útflutnings
vöru landsmanna.
En að minnast á kauplækk-
un, þótt heitið sje aukinni at-
vinnu, er lagt á borð við versta
glæpi, og allur spamaður á
ríkisfje er talinn rammasta aft-
urhald.
Alt er þetta fremur vitfirra
en yfirsjón, eins og það er líka
fremur vissa en spá að ríkis-
stjómin rís ekki til lengdar
undir afleiðingum sjálfskapar-
víta sinna, sem bætast nú ofan
á alla utan að komandi örðug-
leika.
Þessi stjóra á sjer því ekki
langan aldur. Hvað á eftir fer
er í óvissu. óvenjulegir atburðir
eru í vændum. Það hlýtur að
draga til úrslita um það, hvort
íslendingar eru þess megnugir
að slíta af sjer viðjana, og bú-
ast til öflugrar baráttu gegn
þeim herskörum örðugleika
sem á sækja, eða hvort haftsár,
sliguð og uppgefin þjóð, afvelta
milli skammsýnis og úlfúðar
váldhafanna, bíður þess að
verða öðrum að bráð.
■ 'jt jígeiásjv-.1 - ■■■; ' ■ £
Einræði§> og ófrelsis-
old sósíalismans.
Nýársboðskapur Stanley Baldwins.
KAUPMANNAHÖFN í GÆR.,
(Einkaskeyti til Morgunblaðsins). o
Stanley Baldwin hefir flutt | i Jj
þjóð sinni nýársboðskap, sem .fj§§|
vakið hefir mikla athygli.
í ræðu sinni lýsti hann því ■i|lg|
hýerníg hann liti á stjórnmála-
í •
ástandið í heiminum yfirleitt.
Hann komst m. a. að orði
á þessa leið:
Um gervallan heim eigast nú
við gerólíkar stjórnmálastefn-
ur. Barist er um það hvernig
stjórnskipulag þjóðanna eigi að
vera.
Hvarvetna bryddir á ger-
ræðis- og byltingaáformum só-
síalista, sem boða nýja, hroða-
»a einræðisöld.
Byltingamenn þessir gera sitt
ýtrasta til þess, að kæfa fje-
Iagsbundið frelsi almennings,
og og kippa fótum undan þjóð-
skipulagi því, er tíðkast hefir.
Þeir hafa og tekið upp and-
stöðu við þá menningu heims-
ins, er reist hefir verið á kristi-
legum grundvelli, og stuðst við
kristindóminn.
Páll.
Stanley Baldwin.
Baklwin útlistaði það enn, hver
hætta f járhag' Englands og al-
heimsviðskiftum stafaði af því, ef
sósíalistar næði völdum í Eng-
landi.
tm x«...