Tíminn - 30.07.1943, Blaðsíða 4

304
T8MINN, föstndaginn 30. júlí 1943
76. blaH
Lýðveldismálið
(Framh. af 1. iiöu)
jafn réttháar og ein þeirra sé
ekki lægra metin en önnur.
Á þessum röksemdum mót-
stöðumanna lýðveldisms má
gleggst marka, að við höfum
engan hag aí þvi að biða, en
getum hinsvegar haft af því
mikinn óhag, eí við höfum ekki
sýnt sjálístæöisvilja okkar nógu
skýrt íyrir striðslokin.
Um hvað á að tala
við Uaui?
Tortryggilegasta mótbáran
gegn lyöveidisstofnun er sú, að
þaó þuríi endilega að tala við
Dani áöur en iýðveldið er stofn-
að.
Þegar hins vegar er um það
spurt, hvað við eigum vantalað
við Dani i þessum eínum, verð-
ur andmælendum lýðveldis-
stofnunarinnar svarafátt.
Það er vegna þess, að þeim
finnst ekki æskilegt, eins og
sakir standa, að segja allan hug
sinn í þessum efnum.
Þegar hins vegar er á það
litið, að nær allflestir þeir
menri, sem nú andmæla lýð-
veldisstofnun á næsta ári,
voru áður en striðið hófst meira
og minna fylgjandi áframhald-
andi sambandi við Danmörku,
t. d. sameiginlegum konungi,
sameiginlegum utanrikismálum,
mætti öllum vera ljósí, hvaða
fiskur liggur hér undir steini.
Menn mættu gjarnan minn-
ast þess, að það eru ekki nema
tæp 4 ár siðán, að Halldór Kil-
jan Laxness gerðist írirmælandi
þessara manna og sagði i blaði
einu, að það væri vitleysa að
hafna sameiginlega þegnrétt-
inum og hann kysi heldur
danskan kóng eri íslenzkan íor-
seta.
Allt hjal móthaldsmanna lýð-
veldisstofnunar nú um kurteisi
við Dani og tengslin við Noröur-
lönd, á rætur sínar í þvi, að þá
dreymir um framhald sam-
bandsins við Danmörku í einni
eða annarri mynd, þótt þeir
þori ekki að kveöa upp úr með
það eins og sakir standa. Þeir
hugsa sem svo: Ef við getur
frestað lýðveldisstofnuninni nú,
geta skapast möguleikar síðar
til viðhalds sambandinu.
Þegar þetta er athugað, fara
menn að skilja þrástagl þeirra
um það, að endilega þurfi að
fresta lýðveldisstofnuninni
þangað til unnt sé að tala við
Dani.
Hvað tefur stjoruar-
skrárucfudma?
Það er ekki nema um tvennt
að velja fyrir þjóðina nú:
Annað er að stíga nú sporið til
fulls, fullkomna verk Jóns Sig-
urðssonar, Benedikts Sveins-
sonar og annarra okkar béztu
manna, lýsa yfir lýðveldisstofn-
uninni á næsta ári og auglýsa
frelsisvilja okkar með glæsilegri
þjóðaratkvæðagreiðslu áður en
næsti friðarfundur ákveður
ríkjaskipunina.
Hitt er að gefast upp, fara að
ráðum dansklærðu og þýzk-
lærðu mannanna, heykjast einu
sinni enn á málinu, svo að hinn
væntanlegi friðarfundur haldi,
að íslendingum sé nokkurn veg-
inn sama um, hvar þeir verða
settir.
• Það er áreiðanlegt, að yfir-
gnæfandi meirihluti þjóðarinn-
ar fylgir fyrri leiðinni. En ef
athafnaleysi og deyfð ríkir í
málinu, gæti þó svo farið, að sá
vilji kæmi ekki nægilega vel í
ljós. Þess vegna má ekki drag-
ast öllu lengur að hefjast
handa. Það þarf að sameina alla
þjóðlega krafta um að gera
þjóðarviljann sem skýrastan
og eindregnastan. Það verður að
halda þessu máli utan við önn-
ur óviðkoman'di mál. Það þarf
auk atkvæðagreiðslunnar að
efna til þjóðfundar eða þjóðhá-
tíðar, þegar lýðveldisstjórnar-
5kráin gengur í gildi. Þessi at-
burður þarf að vera sem glæsi-
legastur og eftirminnilegastur.
Framsóknarflokkurinn hefir
lagt til, að stj órnarskrárnefnd-
in hefði forustu um þennan
undirbúning. Því virðist hafa
verið vel tekið af öðrum flokk-
um. En hvers vegna er þessi
undirbúningur dreginn á lang-
inn? Hvers vegna heyrist ekk-
ert frá nefndinni?
tn BÆNUW
Slys í ferðalagi.
Það slys varð nýlega við Skjálfanda-
fljót, að stúlka, sem var þar í bifreið,
var svo hugfangin að horfa á Goða-
foss, að hún gæti þess ekki, er bifreið-
in ók út á brúna, og lenti því með
hendina á handriðinu. Tvíbrotnaði
handleggurinn við áreksturinn. Stúlk-
an var flutt til Akureyrar og var gert
við brotin þar. Hún heitir Sigríður
Jónsdóttir og hefir unnið á vitamála-
skrifstofunnl.
Sjóslys.
Seytián ára gamall piltur, Geir
Árnason, Óðinsgötu 20, Reykjavík, hef-
ir n*lega farizt í sjóslysi erlendis.
Hann réðist á danskt vöruflutninga-
skin fyrir 1% ári síðan og hefir verið
í siglingum síðan.
Sex stúlkur
hafa verið dæmdar i 50 kr. sekt hver,
fyrir óleyfilegt ráp í skip, en sam-
kvæmt ákvæðum lögreslusamþykktar-
innar er fólki óheimilt að fara um borð
í ski” frá kl. 10 síðd. til 8 árd. á tíma-
bilinu frá 1. maí til 1. okt., nema um
brýnt erindi sé að ræða. Frá 1. okt. til
1. maí má ekki fara um borð í skip
frá kl. 8 síðd. til kl. 8 árd.
Sjómaður
var nVleo'a dæmdur 1 800 kr. sekt
f.vrir að reyna að smygla áfengi í land.
Hann var á e.s. Dettifossi.
Maður drukknar
Á þriðjudagskvöldið var
drukknaði maður í Álftafirði
vestra, Guðmundur GIsli Jóns-
son að nafni.
Guðmundur. fór einn á trillu-
báti frá ísafirði yfir í Álftafjörð
til að draga lóðir, sem hann átti
í firðinum. Menn, sem voru á
öðrum báti skammt frá, sáu allt
einu að Guðmundur var horfinn
úr bátnum. Brugðu þeir þegar
við, reru að bátrmm og sáu þar
ekki annað en húfu Guðmund-
ar, er flaut á sjónum. Hafði
hann þá verið búinn að draga
tvær lóðir af tíu. Logn var og
sjór kyrr. Guðmundur Gísli
Jónsson var maður um fertugt,
kvæntur og átti eitt barn.
Álengfiseitrun
Líklegt þykir, að áfengiseitr-
un hafi orðið tveimur mönnum
að bana á Hellissandi. Létust
þeir aðfaranótt þriðjudagsins,
en höfðu verið nóttina áður á
skemmtun í Ólafsvlk.
Annar þeirra var um þrítugt,
en hinn innan við tvítugt.
Sýslumaðurinn vestra hefir
ná mál þetta til rannsóknar.
Gjafir
I Minningarsjóð Aðalsteins Sig-
mundssonar, kennara.
Frá Færeyjaförum 1933 kr.
1500,00, Ungmenna- og íþrótta-
sambandi Austurlands kr. 300,00,
Ungmennasambandi Snæfells-
ness- og Hnappadalssýslu kr.
200,00, N. N. kr. 150,00^ I. fl.
karla í K. R. kr. 100,00, Haraldi
Björnssyni leikara kr. 50,00,
Birni Bjarnarsyni Grafarholti
kr. 50,00 Jakob Kristinssyni
fræðslumálastjóra kr. 100,00,
Jóhanni Hjaltasyni kennara
Bæjum kr. 100,00.
Afgreiðsla Tímans í Reykja-
vík og stjórn U. M. F. í. taka
framvegis á móti gjöfum í sjóð-
inn.
Með beztu þökkum.
F. h. Minningarsjóðs Aðalsteins
Sigmundssonar.
D. Á.
Erlení yfirlit
(Framh. af 1. síðu)
ugustu varnarlínu, sem sögur
fara af. Flestum kemur saman
um, að Þjóðverjar munu verjast
í lengstu lög og komi eigi til
mála að. dæma þá eftir ítölum.
Bæði sé þróttur þeirra og þraut-
seigja meiri og þeir vænta enn
harðari friðarskilmála.
En hvort sem hildarleikurinn
stendur lengur eða skemur í Ev
rópu, þykjast menn nú sjá fyrir
endalok hans. Fáir hafa þó
betri möguleika til að meta víg-
stöðuna en Tyrkir og því kæmi
eigi á óvart, þótt áðurnefndur
spádómur „New York Timés“
rættist.
W-V **\ Draglð elckl lengur tJt
UfVOÍ. áakrifendur aB
w DvW, þeasu »6nrt«6*
timarltt 1 lslenskum bókmenntum. —
Ykkur mim þykja vsent am Dvðl, og
þvl vesnna um hana sem þi8 kyxmlat
hanni batar.
Svika-Mörður
og 17. jauúar
(Framh. af 2. síðu)
glundroðann í kaupgjalds- og
verðlagsmálunum, hefði verið
afstýrt. En meö riftun eins
drengskaparheits var öflum
sundrungarinnar og ófarnaðar-
ins sleppt lausum. Það er því
vissulega mikilsvert, Ólafur
Thors, að drengskaparmenn
veljist til forustu hjá stjórn-
málaflokkunum.
Eg ætla að bregða upp fyrir
þér lítilli mynd. Segjum, að þið
Stefán Jóhann Stefánsson vær-
uð í stjórn saman. Þú værir írir-
sætisráðherrann, Stefán at-
vinnumálaráðherrann. Stefán
væri því hlyrintur að þjóðnýta
togaraútgerðina og andstæðing-
ar ykkar byðu honum að styðja
það mál til þess að eyðileggja
samstarf ykkar. Hinsvegar ætti
hann meiri samleið með þér í
helzta velferðarmáli þjóðarinn-
ar þá stundina og þess vegna
hefði samstarf ykkar myndazt.
Þið gerðuð samning um þetta
mál, Stefán fengi auk þess fleiri
áhugamálum sínum framgengt,
og þú fengir drengskaparheit
hans fyrir því að vinna ekki að
þjóðnýtingu togaraútgerðarinn-
ar 1—2 næstu árin. Rétt eftir að
samningur þessi væri gerður,
hlypi Stefán frá eið sínum,
hjálpaði andstæðingum ykkar
til að þjóðnýta útgerðina, léti
velferðarmál þjóðarinnar kom-
ast í hörmulegustu ófremd og
gerðist sjálfur forsætisráðherra
til að fullkomna svikin á samn-
ingunum.
Ég er ekki í vafá um það,
Ólafur Thors, að þú myndir
telja Stefán Jóhann eftir slíka
framkomu hinn skaðlegasta
Svika-Mörð og myndir aldrei
þora að treysta flokki hans með-
an hann hefði þar nokkur völd.
Eftir slíka framkomu ætti
Stefán aðeins einn möguleika
til að bæta fyrir yfirsjón sína.
Hann gæti dregið sig í hlé og
látið þá menn koma til forustu
í flokki sínum, er treysta mætti
til meiri drengskapar. Þá myndi
brátt skapast á ný sú tiltrú, sem
gerir pólitískum andstæðingum
'mögulegt að vinna að málum,
sem þeir geta haft samstarf um.
Ég ætla mér svo ekki að hafa
þessi orð öllu fleiri. Mér þótti
vænt um, að þú skyldir verða til
þess að minna á Svika-Mörð.
Það var tilvalið tækifærí til að
rifja upp fyrir þér nóttina 17.
janúar 1942. Þeirri nótt mátt þú
og flokkur þinn ekki gleyma.
Þegar Sjálfstæðismenn eru bún-
ir að skipa til forustu mönnum,
sem betur halda orð og dreng-
skaparheit en þeir, sem sömdu
fyrir hann nóttina 17. janúar
1942, mun aftur rofa á stjórn-
málahimni þjóðarinnar. En
þangað til mun réttmætur ótti
við marðarmennskuna vera
þrándur í götu þess, að Sjálf-
stæðisflokkurinn geti náð tiltrú
annarra flokka.
Þ. Þ.
Hátíðahöld
Faereyingafélagsiiis
(Framh. af 1. síðu)
á skútunni „Acorn“ við strend-
ur íslands í marz 1928. Lagði
ungur Færeyingur, Meinhardt
Nielsen, blómsveig á leiði þeirra.
Var að því loknu sunginn hinn
undurfagri þjóðsöngur Færey-
inga, „Tú alfagra land mitt“.
Meðan þessi athöfn fór fram
stóð fánaberinn heiðursvörð við
grafirnar.
í gær kom einnig út ritið
Ólavsöka, sém áður hefir verið
getið um hér í blaðinu,
í gærkvöldi var þjóðhátíðar
Færeyinga minnst með ræðu-
höldum og söngvum í ríkisút-
varpinu.
Loks hélt Færeyingafélagið
hóf mikið í Iðnó í gærkvöldi.
Voru þar meðal annars sungin
þjóðkvæði og dansaðir þjóð-
dansar.
Lesendur!
Vekið athygli kunningja yð-
ar á, að hverjum þeim manni,
sem vill fylgjast vel með al-
mennum málum, er nauðsyn-
legt að lesa Tímann.
Skrifið eða símið til Tímans
og tilkynnið honum nýja áskrif-
endur. Sími 2323.
Grænir
Tómatar
kr. 2,70 p r, kg.
Sultuglös 1/2 kg. kr. 1,45
— 1/1-----1,65
Niðursuðuglös 1/8 gall. kr. 1,80
_ 1/4 — — 2,40
_ 1/2 — — 2,90
Flöskulakk og vax
Betamon
Vínsýra
Sultusykur
Ávaxtalitur
——— QAMLA Bað.n ii. ■■
Töframáttnr
tónanna
(There’s Magic in Music).
SUSANNA FOSTER,
ALLAN TONES.
Sýnd kl. 7 og 9.
MORÐIÐ í FLUGVÉL- ;
INNI.
(Sky Murder).
WALTER PIDGEON.
Börn innan 12 ára fá
ekki aðgang.
................... ■—j
g... i ■ JÝJA BÍÓ ——
Enginn kann
tveimur unna
(OUR WIFE).
MELVYN DOUGLAS,
RUTH HU3SEY,
. ELLEN DREW.
Sýnd kl. 5 —• 7 — 9.
Aðgöngumiðasala hefst
kl. 11 f. hád.
Cellophanpappír
Smjörpappír
Korktappar, margar stærðir
Bensósúrt natrón
RABARBARI.

SHIPAUTGEPP
I il I IJE3
Innilegar þakkir vottum við söfnuðum Oddaprestakalls
fyrir höfðinglegar gjafir, sem fulltrúar þeirra fœrðu okk-
ur. Við þökkum mikinn góðhug og ánœgjulegt samstarf
undanfarinn aldarfjórðung, — og biðjum Guð að blessa
söfnuðina og störf þeirra.
Odda, 27. júll 1943.
Anna Bjarnadóttir, Erlendur Þórðarson.
i - ---------------------- - -—----------------------
Tílkynníng
Viðskiptaráðið hefir ákveðið að núgildandi grunntaxti
múrara fyrir ákvæðisvinnu (sbr. verðskrá Múrarafélags
Reykjavíkur, dags. 22. marz, og auglýsingu 15. júlí 1943)
Akranesferðírnar
yíir næstu heSgí
Laugardagur:
Frá Akranesi kl. 9,30, 15,45 og
19,15.
Frá Reykjavík kl. 14,00 og
17.30.
Sunnudagur:
Frá Reykjavík kl. 9,00.
Frá Akranesi kl. 21,00.
Mánudagur:
Frá Reykjavík kl. 7,00, 11,30
og 19,30.
Frá Akranesi kl. 9,30, 17,30 og
21.30.
skuli lækka sem hér segir:
í múrvinnu innanhúss um 30%
f — utanhúss — 20%
Hinn lækkaði taxti felur í sér greiðslu fyrir hand-
löngun. Ef verksali leggur til handlöngun við grófhúð-
un lækkar taxtinn enn um 20%, en við fínhúðun, flís-
húsun, flíslögn og aðra fínvinnu um 5%.
Múrurum er óheimilt að taka hærri greiðslu fyrir
ákvæðisinnu en samkvæmt því, sem að ofan greinir.
Ákvæði tilkynningar þessarar koma til framkvæmda
á alla vinnu, sem innt er af hendi frá og með 3. ágúst
Á víðavangi.
(Framh. af 1. síðu)
í auðsælli löndum fyrir táp-
minna fólk en íslendingar eru.
En ef þjóðin kemst að þeirri
niðurstöðu, að hér eigi hún að
standa, af því að hún geti ekki
annað, — að hér sé sá liólmur,
sem hún hefir verið sett á, af
því hlutverk hennar í heimin-
um. verði ekki annarstaðar af
hendi leyst — þá verður hún að
fylgja þeirri trú eftir.“
FRAMTÍÐ LANDBÚNAÐARINS.
1943.
Reykjavík, 28. júlí 1943.
V erðlagsst j órinn.
Tilkynning
Sú kenning, sem stundum
skýtur upp höfðinu, að óskýn-
samlegt sé að efla sveitirnar og
landbúnaðinn, því að nægir
markaðsmöguleikar séu ekki
fyrir hendi, er hrein firra, byggð
á því óheilbrigða bráðabirgða-
ástandi, sem nú ríkir. Enn vant-
ar mikið á, að landbúnaðurinn
fullnægi neyzluþörfinni innan-
lands, t. d. með mjólkurvörur.
Eftir styrjöldina veit enginn,
hvort betra verður að selja sjáv-
arútvegsvörur en landbúnaðar-
vörur úr landi. Eru menn búnir
að gleyma hinu lága fiskverði
og þröngu fiskmörkuðum fyrir
styrjöldina? Myndi veita af því,
ef slíkt ástand skapaðist aftur,
að landbúnaðurinn aflaði nokk-
urra tekna í erlendum gjald-
eyri? Nýjar framleiðsluvörur
landbúnaðarins, t. d. gráðaostur,
geta átt sér mikla framtið.
Landbúnaðurinn á vissulega
enn mikla framtíð fyrir hönd-
um. En véltækni hans verður að
aukast og landið að skiptast í
ákveðin framleiðslusvæði. Slík-
ar framkvæmdir munu tryggja
það, að byggð þarf hvergi að
eyðast, þar sem lífvænlegt er,
og þéttbýli getur skapast, þar
sem slíkir möguleikar eru fyrir
höndum.
Á ýhisum stöðum geta líka
landbúnaðurinn og sjávarútveg-
urinn haldist meira í hendur en
nú tíðkast, t. d. við sjávarþorpin.
Aukin ræktun þar er eitt af
merkilegustu framtíðarmálun-
um.
Viðskiptaráðið hefir ákveðið eftirfarandi hámarks-
álagningu á hverskonar innfluttum niðursuðuvörum:
í heildsölu................................... 13%
í smásölu:
a. Þegar keypt er af innlendum heiidsölubirgðum 40%
b. Þegar keypt er beint frá útlöndum ......... 50%
Ákvæði þessi koma til framkvæmda að því er snertir
vörur, sem tollafgreiddar eru eftir 15. júlí 1943.
Reylcjavík, 28. júlí 1943.
V erðlagsstj órinn.
ÞURKUÐ EPLI Telpukjólar úr lérefti og tvisttaui á 2—10 ára.
Q H. Toft Skólavörðnstíg 5.
Síini 1035.