Ísafold - 23.10.1915, Blaðsíða 1

Kemnr 4t tvisyar
i vikn. Verft 4rg.
4 kr., erlendis 5 kr.
efta l‘/t dollar; borg-
ist fyrir miðjan júli
erlendis fyrirfram.
Lansasala 5 a. eint.
ísafoldarprentsmiðja
Rltstjóri: Ólafur BjörnssDn.
Talslmi nr. 455

Uppsðgn (skrifL)
bundin við iramót,
er igild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
si kanpandi skuld-
lans við blaðið.
XLII. árg.
Reykjavík, laugardaginn 23. október 1915.
8r. tölublað
Poso Allegretto
Islandsfáni
kvæði eftir Guðm. Guðmundsson
Jón Laxdal
cresc. é 1.;.:: [-=!-■ ' =1 :q 5 S / h —1— 1 —t 1“
U J—J =t • * é . J - J- - -J
Heill á him-in- -fl—U t— bog - a! Heil - agt J tákn - ið pjóð-ar-and-ans log - a, sig - ur-

-3
! !

tr

cresc.

r
pr

t r ' r r' 7
ff
r
r r
fold og ljós-a vog - a frjálsr-ar pjóö-ar yf- ir svíf pú hátt! Bend o:
_ 1 ^
^ 1 k 1 /tn

för um
^ j , ifi Hii ti'- í'ti^ ni? ;ii I*
ff s P

m

É
U

r
teE
cresc.

m

send oss styrk til ljóssins starf - a, styð
oss, greið oss leið í röð-ul - átt!
/T\
. H - ! 1! ! 1 p n
cresc.

. —
sf?

-rs
I

/
m

dimin.
.-gP E£

£
i

EB
Ger oss stór - a, stolt-a, hug-um - djarf
e
a, stæl pú vilj-ans him-in - bor - inn

raátt!
/T\

/
dimm.
f
n
*
SSS

i
É
ir
*-* *
íslands fáni! — Fáni hárra vona,
frægðar-boði vorra dætra’ og sona, —
íslands sveinn og mey og karl og kona
kærleik við þig sverja landi’ og þjóð.
Drengskap, hreinleik hugans mjöll þín glæðir,
hjartans elsku röðul-bálsins glóð,
fjallablámans fegurð andann græðir
friöi, gleði, — mjúk sem vorsins ljóð.
íslands fáni! Far um höfin eldi,
fágur-viti góðs að morgni’ og kveldi!
Tákn í framtíð vertu’ um íslands veldi
voldugt, sigur glæst á efsta hún !
— Forna trygð með frændum Norðurlanda
festi’ í blíðu’ og stríðu krossins rún !
Gnæf þú meðan stuðla-björgin standa
stór og frjáls við heiða morgun brún !
A.lþ.ýf)afél.bóka8afn Templaras. 8 kl. 7—9
Borgaratjóraskrifstofan opin virka tlapn 11—S
BæjarfÓKetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 1 —7
Bæjargjaldkerinn Lanfásv. B kl. 12—8 og 5»
tglandsbanki opinn 10—4.
K.F.U.M. Leetrar-og skrifstofa 8 Ard.—10
Alm. fundir fid. og sd. 81/! glðd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 9 og!:8 A helf Ufn
Landakotsspltali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankaatj. 10—12.
Landsbókasafn 12—3 og B—8. Útlán 1—8
LandsbúnaBarfélagsskrifstofan opin frá íS— 2
Landaféhirbir 10—2 og B—6.
Landsskj&las&fniO hvern virkan dag kl. 19—2
Landselminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
NAttúrugripasafnib opib l1/*—2*/* á sunnnd.
Pósthúsib opib virka d. 9—7, sunnud. 9—1.
Samábyrgb Islands 12—2 og 4—6
Stjórnarráósskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími Reykjavikur Pósth.8 opinn daglangt
8—10 virka daga, helga daga 10—9.
Vífilstabahælib. Heimsóknartimi 12—1
Þjóbmenjasafnió opib sd., þd. fmd. 12—2

! H. Andersen & Sön klæðaverzlun, 1 Aðalstræti 16. Sími 32. * Stofnsett 1888. » « ÞAR ERU FÖTIN SAUMUÐ FLEST, ! ÞAR ERU FATAEFNIN BEZT. *
• rxjuíXiTTrt^iEa.'iTTU vjryTr
Hyerju rnrgin er réttlætið
í heimsstyrjöldinni?
Eins og áðnr hefir verið minst á
hér i blaðinu reis upp megn deila
með þeim Georgi Brandes og Georgi
Clemenceau, hinum heimskunna
frakkneska stjórnmálamanni út af
því, að hinn siðari heimtaði af
Brandesi, að hann kvæði upp úr
uin það, hverju megin rétturinn væri
í heimsstyrjöldinni.
Nú hefir Brandes ritað grein i
október-hefti danska tímaritsin »Til-
skueren«, er hann nefnir: »Um-
hyggja stórþjóðanna fyrir smáþjóð-
unum*.
Um réttar-atriðið farast honum
þar svo orð m. a.:
»í öllum löndunum, sem i heims-
ófriðnum eiga, er þjóðin sannfærð
uui, að sin megin sé rétturinn, en
ran^latið hjá fjandmönnunum. Þeg-
ar rithöfundur frá hlutlausu landi
lætur þá skoðun i ljós, að allur þessi
óskaplegi ófriður eigi heima fyrir
utan réttlæti og ranglæti, getur svo
farið, að einhvm stjórnmálamaður
hernaðarþjóðanna hrópi af óþolin-
tnæði mikilli, svo sem til að af-
hjúpa tvístígandaskapinn og ofur-
menning þess, sem í hlut á: »Svar-
aðul Hverju megin er réttlætið ?«
Réttlcetið! Eins og það orð eigi
heima i þeirri takmarkalausu eymd,
sem þyrmt hefir yfir jörð vora
vegna samkepni rikjanna um völdin,
vanhyggju miður leikinna stjórnmála-
manna og skammsýni og þrældóms-
lund æsingafullra blaða!
Frakkar og Bretar hafa, eins og
mjög er eðlilegt, bent á siðferðis-
mælikvarðann frá sínu sjónarmiði i
þeim tveim athöfnum, er mesta hafa
gremjuna vakið i hugum manna. En
það er i fyrsta lagi fiumhlaup Aust-
urríkis-Ungverjalands á Serba, sem
eru miklu minna máttar og höfðu
gert alt sitt til að firra ófriðnum, er
þeim voru úrslitakostir settir og í
öðru lagi hlutleysisbrot Þjóðverja
gagnvart Belgiu. Brot, sem þýzki
ríkiskanzlarinn á sínum tíma, kann-
aðist við, brot, sem reynst hefir enn
ægilegra vegna hinna tniklu grimd-
arverka, er af því leiddu.
Þessi tvöfaldi yfirgangur er svo
látinn heita með öllu ástæðulaus, en
ekki eiga sér bæði langan og leiðan
aðdraganda — og svo er í skjóli
hans borið fram þetta almenna við-
kvæði: Hvorki Frakkar né Bretar
vildu ófriðinn. Þeir berjast eingöngu
fyrir helgi sáttmála og rétti smá-
þjóða I
En þegar svona er farið að, þá
kemur að þvi, að sérhver sá, er
nokkuð þekkir til sögu Norðarálf-
unnar og heimsins yfirleitt á siðustu
tímum, hlýtur að verða'forviða og
hissa, nema hann hafi afsalað sér
hæfileikanum til að hugsa, um leið
og ófriðuriun hófst.
Því fremur, sem Þjóðverjar á sína
hlið halda því fram, þrátt fyrir
óhyggilega og vonda meðferð sina
á pólskn, dönsku og frakknesku þjóð-
erni innan rikisins, að þeir séu að
berjast fyrir rfetti og sjálfstæði smá-
þjóðanna. Þeir heyja ófriðinn gegn
Rússum, sem (með enn meira virð-
ingarleysi fyrir orðum og eiðum en
sjálfir Þjóðverjar) hafa látið Finna
kenna reiði sinnar og haldið Pólverj-
um og einkum þó Gyðingum í Pól-
landi í hinu ömurlegasta réttleysis-
ástandi. Þjóðverjar heyja ófriðinn
gegn Rússum og Bretum i félagi,
þessum þjóðum, sem í sameining
fleygðu sjálfstæði hinna hamingju-
snauðu Persa fyrir ætternisstapa og
afnumdu stjórnarskrá þeirra — og
með þvi athæfi sýndu æði greinilega,
hvernig stórveldin eru vön að hegða
sér gagnvart minni máttar rikjum.
Það eru engar ýkjur, þótt sagt sé,
að þegar tvö stórveldi hinna nýjustu
tíma, gera með sér verulega innilegt
og hjartanlegt bandalag, þá er tak-
markið vanalega, hvað sem banda-
lagið er kallað, þetta: að ræna eitt-
hvert minna rikið sjálfstæði þess.
Hjartanlega vinfengið milli Rússa og
Þjóðverja áður meir bitnaði á Pól-
landi. Siðasta bandalagið milli Aust-
urrikis og Þýzkalands bitnaði á Dan-
mörku. Innilega vináttubandið milli
Frakka og Breta bitnaði á Marokkó.
Umhyggja Þjóðverja fyrir smá-
þjóðunum, þótt meint sé nú í al-
vöru, verkar helzt eins og háð. En
umhyggja hins brezka heimsveldis
fyrir smáþjóðunum er fremur ung
að aldri. Það þarf eigi að minna á
sjöhundruð ára gömul afskifti Breta
afhinniirskuþjóð. En eins og kunnugt
er vængstýfðu Bretar, af gildum stjórn-
málaástæðum, sem litið áttu skylt við
rétt, Danm. 1 byrjun 19. aldar eins
áþreifanlega og hægt var, þótt hlut-
laus væri, skutu á Kaupmannhöfn,
meðan danski flotinn lá við strend-
ur Holtsetalands til að verja hlut-
leysi ríkisins, ræntu flotanum og
létu Noreg í hendur Bernadotte að
launum fyrir svik hans við Napoleou.
Síðustu 12 árin að eins, svo ekki
sé lengra farið, hafa fimm smáríki
verið svift sjálfstæði. Af góðum og
gilduir. ástæðum andæfðu Bretar og
Frakkar þvi ekki.
Lýðveldin Transvaal og Oranje
mistu sjálfstæði, þegar Bretar tóku
landið, sem þeir raunar hafa stjórn-
að siðan með fyrirmynd.
Persland misti sjálfstæði sitt fyrir
það hátterni, er i sjálfu Bretlandi
hefir verið nefnt ræningja-bandalag-
ið milli Rússa og Breta. Marrokkó
var skift í tvo misstóra hluta milli
Frakklands og Spánar með því skil-
yrði, að Bretnr fengju frjálsari að-
stöðu i Egiptalandi og fengu leyfi
til að rjúfa heit sitt um að hverfa
þaðan úr landi.
Hlutskifti Kóreu minna á það, sem
yfir Belgíu vofir. Sjálfstæði og hlut-
leysi Kóreu ábyrgðust Japan, Rúss-
land, Bretland og Frakkland — með
undirskrift sinni undir þar við eig-
andi sáttmála. Drotningin i Kóreu