Ísafold - 15.08.1878, Blaðsíða 4

80
ÍSAFOLD.
um fyrir mörgum árum fundið, hve
nauðsynlegt það væri, að hafa eitt
kirkjulegt tfmarit hjer á landi, og hefir
það jafnvel komið til tals, að vjer hjeld-
um þvi úti, þó það af ýmsum orsökum
hafi farizt fyrir til þessa. Á síðast
haldinni synodus var minnst á nauðsyn
þessa, og var okkur undirskrifuðum
falið á hendur að leitast við að koma
kirkjulegu tfmariti á gang. Af því við
höfðum áður hugsað um þetta mál, og
finnum, hve mikið nauðsynjamál það
er, viljum við verða við þessari áskorun
synodusar með þvf að taka að okkur
að halda úti kirkjulegu timariti. Gjör-
um við það í þvf trausti, að góðir menn,
bæði prestar og leikmenn, styrki ritið
bæði með því að senda okkur ritgjörðir,
og með því að útbreiða það, og leyfum
við okkur hjer með að óska þess. það
er ætlan okkar, að tímaritið verði um
12 arkir á ári, kosti um i1/^ krónu og
komi út í smáheptum, venjulega um 3
arkir í einu á hverjum ársfjórðungi,
en minna í einu og tfðara, ef okkur
við einstök tækifæri þætti það betur
fara. Viljum vjer í því geta hinna
kirkjulegu hreifinga bæði hjer á landi
og erlendis, leitast við að flytja skýr-
andi og leiðbeinandi greinir um kirkju-
leg mál, sem eru í hreifingu hjer á
landi, skýra frá hinu helzta sem við
ber, og minnast á það sem áfátt er
og miður fer í kirkjunni hjá oss, og
að því leyti sem vjer fáum því við
komið, skýra nokkra lærdóma, snert-
andi trú og siðfræði og fleiri greinir
guðfræðinnar. Biðjum við því góða
menn að senda okkur ritgjörðir þessa
efnis. Æfiágrip og eptirmæli ■ merkra
kennimanna og þeirra leikmanna, sem
hlynnt hafa öðrum fremur að kirkju-
legum málum, tökum vjer og fúslega.
Fyrsta heptinu vildum við koma
út einhvern tíma fyrir haustið, ef unnt
væri.
Loks biðjum við þá, sem vildu
taka að sjer útsölu ritsins, að láta okk-
ur vita það.
Görðum og Reykjavík. 27. júlí 1878.
þór. Böðvarsson. Ilallgr. Sveinsson.
Um merkingu sauðfjár.
Margt er það sem athugandi er
við uppeldi og meðferð dýra þeirra,
sem vjer erum boðniryfir og höfum til
afnota, og nánast eru sett til að hjálpa
að lífsuppeldi voru, og oss ber nákvæm-
lega að gæta þess, að láta skynsemina
sem bezt stjórna gjörðum vorum í því
efni, sem hverju öðru. Af alidýrum
vorum íslendinga er sauðfjeð efalaust
afnotamest, og flestra aðalbjargarstofn,
en það á ofurmisjöfnum kjörum að sæta
í meðferðinni, þó hún hafi nú á síðari
árum nokkuð batnað frá því, er áður
var, enda hefir bæði í ræðum og rit-
um verið hreift ýmsu þar að lútandi.
En eitt atriði er þó, sem jeg hefi eigi
heyrt haft að umræðu nje ritefni, sem
þó er eigi hvað minnst í varið, og hlýt-
ur að snerta skepnurnar sárar en margt
annað, það er eyrnamerkingin, sem stund-
um verður að nokkurs konar aflimun,
og af því mjerþykir hún mörgu frem-
ur eptirtektar verð, að því er fram kem-
ur við skepnuna í meðferðinni, vil jeg
fara um hana nokkrum orðum.
Eins og öllum er kunnugt, er það
algengt, að merkja sauðfje einkum með
því, að skera eyrun, sem mun vera ó-
umflýjanlegt, og getur verið skepnunni
skaðlaust, sje það laglega gjört; en sje
það hroðalega gjört, getur það valdið
skepnunni miklum kvölum og jafnvel
dauða, og þar með eigandanum skaða.
Jeg hefi opt vitað, að þegar maður
kaupir kind með annars marki, sem er
ólíkt þess er kaupir, sker hann eyru
kindarinnar þangað til hann hefir, sem
hann kallar, náð sínu marki á henni,
án þess að gæta að því, hvaða særing-
ar það eru fyrir skepnuna, og skemmd
á limum hennar. Kindareyrað er þann
veg lagað, að neðst við hlustina beyg-
ist það í hring, svo að brúnirnar liggja
saman, svo slær því smátt og smáttút,
eptir því sem upp eptir dregur, og um
miðjuna er það orðið því nær flatt.
Nokkru þar fyrir ofan mjókkar það
beggja vegna, svo þar verða eins og
ávalar sneyðingar á þvf eða völur, er
myndar eyrabroddinn. Sú brún eyrans,
sem fram snýr, er niður við hlustina
miklu þykkari en hin aptari. Eyrað
er svo lint, að það má leggja saman
eins og maður vill.
Meðal kindareyra er hjer um bil
2 2/s þuml. á hæð, frá því sem það, fyrir
ofan hlustina, verður lagt flatt við sljetta
fjöl, og upp í brodd, og að breidd 2
þuml. Nú á maður tvístýft a.ptan og
gat hægra, og hefir markað það svo,
að í efri stýfinguna hefir hann tekið
allan völ eyrans, en neðri stýfingin er
niður í miðju eyra þar frá, og eru þá
2 þuml. upp að efri stýfingunni, en 1
þuml. upp að hinni neðri, en gatið er
markað neðst í miðju eyranu. Nú er
þessi kind seld öðrum manni, sem á
tvístýft framan hægra, og markar
hann þá sitt mark þannig, að hann tek-
ur neðri stýfinguna inn í gatið, og sker
þar upp úr, svo að neðri stýfingin á
fyrra markinu verður hin efri á hinu
síðara, og er þannig 1 þuml. hár og
nálægt 8/t þuml. breiður stúfur eptir af
eyranu, þeim megin sem það erþynnra
og veikara, og má nærri geta hvaða
gagn hann gjörir skepnunni, og ef nú
hinn þriðji eignast kindina, sem á stýft
hægra, þarf hann eigi annað en að taka
af hinn litla stúf. Svo er og um fleiri
mörk, að þetta getur gengið þannig
koll af kolli, þangað til búið er að
skera alveg upp eyrun af kindinni, svo
hún hefir eptir berar og opnar hlustirnar,
og geta þær fyllst af ryki og vatni, og
pöddur og flugur óhindrað sezt í þær,
sem skepnunni er svo mjög óeðlilegt,
eins og maður getur sjeð áþví, hversu
hún slettir flötum eyrunum þegar eitt-
hvað þvílíkt fer inn í þau, og til að verj-
ast þess, þegar hún óttast fyrir því;
eins og það er víst að þeir limir lík-
amans hafa af skaparanum verið gefnir
skepnuni til gagns eigi síður en aðrir,
og eigi að þarflausu.
Við eigandaskipti á sauðfje ætti að
merkja það á hornin, eða, sje það koll-
ótt, sauma merktan lepp í ullina, einn-
ig brenna granngjört merki neðantil á
klaufirnar, þegar kaupandans marki
verður eigi komið á eyrun fyrir fyrra
markinu, án þess að skemma þau um
of með því. Sem merki þess, hvað það
háir kindinni að af henni eru tekin eyr-
un, hefi jeg tekið eptir því, að afeyrð-
ar kindur eru gjarnast mjög rýrar og
þrífast íakar en aðrar, sem eru ótjónk-
aðar. Menn valda sjer því með slíkri
aðferð skaða á skepnunni, og auk þess
gjöra sjálfum sjer vanvirðu, og baka
sjer þunga ábyrgðmeð svo miskunnar-
lausri og kvalafullri meðferð á skepn-
unni, og vanbrúkun á valdi sínu yfir
henni. En reynslan sýnir, að í þessu
efni láta menn sjer eigi segjast af sjálfs-
dáðum. það virðist því mega heyra
undir löggjöf landsins, að gjöra ákvörð-
un þessu viðvíkjandi, til þess bæði að
firra menn skaða og vítum, og tryggja
grið skepnunnar gagnvart eigandanum,
og þar eð jeg hefi heyrt, að svo nefnd
búnaðarlög væri í smíðum, þætti mjer
eigi illa til fallið, að þau hefði inni að
halda ákvörðun um merkingu sauðfjár.
Smali.
Gufuskipið „Cumbrae" kom hjer
í gær með 16 farþega, og með hesta
að norðan. Af „Times“ frá 31. júli,
sem kom með þessu skipi, sjest, að
Austurríki þegar hefir sent herflokk
inn í Bosniu. Sömuleiðis voru Bretar
seztir að á eyjunni Cyprus. Keisari
þýzkalands er orðinn heill heilsu og
ætlar sjer til baðsins í Teplitz. — f>að
lítur helzt út fyrir að kosningar til
þýzka þingsins verði stjórninni mótfalln-
ar. — I China er voðalegt hallæri, og
„springa þar margir á hræjum“; eta
þeir lik þeirra, sem deyja, úr hungri,
og það þótt skyldir sjeu. I einu hjer-
aði eru af einni miljón orðnir eptir
160,000 manna. Eru menn á Englandi
farnir að skjóta saman fje handa þeim
nauðstöddu. Yngsti son Victoríu drottn-
ingar, hertoginn af Connaught er trú-
lofaður prússneskri prinsessu.
L ö g um búsetu fastra kaupmanna, og
L ö g um fiskiveiðar þegna Danakon-
ungs, sem eigi eru búsettir á íslandi,
verða ekkistaðfest afkonungi, og finn-
ast ástæðurnar í Stjórnartíð. 1878, B 17.
18. f. m. andaðist á 29. aldursári, yng-
isstúlkan Ingibjörg þóra Kristjánsdótt-
ir Mathiesens á Hliði á Álptanesi.
11. þ. m. andaðist gullsmiður Jón þor-
björnsson hjer í bænum.
Stranclferðaskipið „Díana“ lagði lijeðan af
stað 6. þ. m. Meðal þeirra mörgu, er með henni
fóru, voru stúdentarnir Finnur J. Borgfirðingur og
Geir T. Zoega, sem báðir sigldu til háskólans.
Brauðaveitingar. 3. þ. m. veitti landsliöfð-
inginn Kvíabekk, síra Magnúsi Jósepssyni á Hall-
dórsstöðum, og 10. þ. m. Stað í Grindavík, síra
Oddi Y. Gislasyni á Lundi. Aðrir sóttu ekki um
brauð þcssi.
Auk þeirra brauða sem áður cru laus, eru því
óveitt: Lundarbrekka í Bárðardal í Suður-J>ingeyj-
ar-prófastsdæmi, auglýst 5. þ. m., metin 477,41 kr.
Lundur i Borgarfirði, auglýst 12. þ. m., metin
516 kr.
J>jóðhátíðarkostnaðar-samEkot. Safnað af
herra timburmeistara J>orsteini J>orsteinssyni á
Tunguseli 21 kr. 73. a. Mestir gefendur: prófast-
ur síra Vigfús Sigurðsson á Sauðanesi 3 kr., Jó-
hannes Torfason á Eldjárnsstöðum 2 kr., Jón Benja-
mínss. á Syðralóni, Björn Pálsson á Sauðanesi,
Gunnl. |>orsteinsson á Ytralóni, Helgi Eymundss.
á Hól, Einar Eymundsson á Fagranesi, Dan. Daní-
elsson á Eyðí og Davíð Jónsson á Heiði 1 kr. hver.
— Safnað af sira Halldóri á Hofi i Vopnafirði 93
kr. 66 a. Mest gáfu: síra Halldór 10 kr., Pjetur
verzlunarstjóri i Vopnafirði og Mathúsalem á Bust-
arfelli 8 kr. hvor, Gunnlaugur í Hlíð 6 kr., Einar
hjeraðslæknir, Jón á Hofi, Runólfur i Böðvarsdal,
Vigfús i Vopnafirði og Arni á Hofi 5 kr. hver,
Jón á Vakursstöðum og Guðmundur áTorfastöðum
4 kr. hver.
Ritstjóri: Grímur Thomsen, doctor pliil.
Prentsmiðja „tsafoldarct. — Sigm. Guðmundsson.