Ísafold - 15.08.1878, Blaðsíða 2

78
ÍSAFOLD.
og 5 hundruð þúsundir króna, það er
þrem sinnum meira fje, en landssjóður-
inn allur, sem þó á auð langt fram yfir
alla á íslandi. Og þetta hræðilega tjón
er þó alls eigi of hátt talið, heldur of
lágt. Sú eina huggun, sem Sunnlend-
ingar hafa, er sú, að tjón þetta er ekki
að öllu leyti verulegt, því fiskur á Suð-
urlandi er fyrir litla forgöngu og linan
þurrk að mun þyngri, en fiskuráVest-
urlandi. þ>að er reynandi fyrir menn
að hugga sig við þetta, þegar þeir hugsa
um það tjón, sem þeirþegar hafa beð-
ið, en láti ekki þessa huggun hamla
sjer frá að losa sig við tjón þetta að
öllu leyti.
En hver hefir unnið hjeraðinu þetta
mikla ógagn? þ>að er sú fyrsta spurn-
ing og hún er alvarleg. Og vjer verð-
um að svara, svara afdráttarlaust því
hjer duga engar dulur. það eru kaup-
mennimir. Eða eru það ekki sannindi,
að megnið af þeim fiski, sem hjeðan
hefir verið fluttur hafi verið talið J\v. i.
f>að er að þeirra áliti bezta vara? Hefir
ekki þar að auki sá fiskur opt verið
tekinn i fyllsta verði, sem hefir verið
afhrak og í rauninni engin vara? þ>að
er alvarlegt fyrir mann, sem vit hefir
á, að ganga þar hjá, sem þjónar kaup-
manna eða sjálfir þeir hafa verið að
meta fisk og heyra þá undir sáluhjálp-
areið dæma það beztu vöru, sem nálg-
ast það að vera engin. vara. jþað getur
ekkert mildað þessa alvöru nema þetta,
að þeir vita ekki hvað þeir gjöra, en
það nægir ekki til að forða mönnum
frá tjóni. Vjer getum sannað að þeir,
sem verkað hafa fisk alveg eins og hann
er verkaður á Vesturlandi, hafa ekki
fengið einum eyri meira en aðrir fyrir
hann nema minna, já, hvað ef vjer
gætum sannað, að fiskur verkaður á
Vesturlandi og útgengileg vara þar,
hefði ekki þótt takandi varahjer? Oss
er sagt að góðir menn í Reykjavík og
þar í grennd hafi eigi alls fyrir löngu
komizt upp á það hjá einum hinum
helzta kaupmanni, að selja honum ná-
lega ófergdan og óþveginn fisk (þó hann
kunni ekki að hafa verið óburstaður) og
þessir menn hafa sterklega láð öðrum
að þeir skyldu ekki gjöra það sama.
Hver veit nema sú illa verkun, sem nú
er yfirgnæfandi, sje að nokkru leyti
þessu að kenna? Já, tjónið, það almenna
tjón, er kaupmönnunum mest megnis
að kenna, fjöldi manna hafa haft fisk-
inn eins og þeir hafa óskað, eða svo
þeir ekkert hafa að fundið og þeir hafa
optast gefið sama eða meira fyrir það
versta og það bezta.
Vjer segjum þetta ekki til að lýta
neinn, vjer segjum það af því það er
nauðsynlegt, til að sýna, hvernig þessu
vandræðamáli verði hrundið í gott horf.
Oss ber ekki að metast um það liðna,
heidur vera samtaka í því ókomna í
þessu máli, sem er eitt hið mesta vel-
ferðarmál hjeraðsins.
Hvað þarf þá að gjöra til að forða
hjeraðinu framvegis frá þessu samatjóni ?
Spjall á fundum í júlí og spjall á fund-
um um veturnætur, hefir sama árang-
ur — lítinn eða alls engan. í slíku
máli er orðagjálfur að ónýtu, það þarf
verklegt ráð, og verklegu ráðin eru
þessi:
1. Að kaupmenn afli sjer þeirrar
þekkingar á saltfiski, sem nauðsynlegt
er, svo þeir og þjónar þeirra dæmirjett
um fiskinn og gjöri svo hæfilegan mun
á verði hans eptir verkun. Og undir
þessu er i rauninni allt komið, því, er
það ekki of mikil krafa til manna yfir
höfuð, að þeir verki fiskinn sem bezt,
meðan þeim er hagur að verka hann
sem verst?
2. Að útvegsmenn afli sjer þeirr-
ar þekkingar, sem þeir þurfa til að
geta verkað fiskinn sem bezt. Og kunn-
átta þessi er auðlærð, stutta leiðbeining
um fiskverkun væri hægt að semja. Jeg
vil hjer að eins taka þetta fram með
fám orðum:
a, Að skera fiskinn undir eins og hann
er kominn inn í skipið.
b, Að skera hausinn af en slíta ekki
eins og hjer er tízka, sje það ekki
gjört, verður fiskurinn aldrei eins á-
litlegur.
c, Að þvo fiskinn eptir að búið er að
fletja hann og leggja hann alveg
hreinan í saltið.
d, Að salta hann nóg, um i tunnu í
skippund hvert; ofsöltun á sj er naum-
ast stað.
e, Að þvo af honum allt salt og slím,
sem komið hefir út úr honum í salt-
inu, en afvatna hann þó ekki.
f, Að hlaða honum í stakka, svo að
þeir sjeu hvergi holir svo hann ferg-
ist jafnt, og fergjahann hæfilega.
g, Að þurrka hann nóg, það er svo
hann sje hvítur utan og hnakkinn
láti hvergi undan þó stutt sje á með
fingri.
h, Láta hann aldrei rigna, hvorki í
stökkum nje flatan. Er það eitt af
þeim ótæku háttum hjer, að hafa
eigi borð yfir stökkunum.
— Sje þessa, sem að framan er
talið, gætt, hlýtur fiskurinn að vera bezta
vara, nema því að eins að hann komi
morkinn inn í skipið, en sá fiskur ætti
ekki að vera vara. Og alls þessa er
hægt að gæta.
Til þess að fiskurinn allur verðivel
verkaður, þarf það enn að vera, að út-
vegsbændur líti jafnt eptir verkun á
fiski sjómanna sinna, sem á sínum eigin.
Sjómannafiskur er yfirhöfuð verstverk-
aður, og hann er víða meira en helm-
ingur fiskjarins. Væri án efa hyggi-
legast og áreiðanlegast, að Sunnlend-
ingar 'tæki upp sama sið og Vestfirð-
ingar hafa, að verka aflann af hverju
skipi í sameiningu.
P-
„Morgunblaðið“ danska fyrir ^o.júni
og 2. júliþ. á. hefir inni að halda frjetta-
brjef um tvo nafngreinda embættismenn
hjer á landi. Brjefið er bæði að efni
og formi þannig samið, að það er ekki
hafandi eptir; það ber með sjer, að
það er öllu fremur sprottið afheipt en
af sannleiksást og rjettlætistilfinningu.
þ>að hefir því miður brunnið við
hjer á landi, síðan á Sturlunga öld, að
höfðingjar og embættismenn landsins
hafa boðað hverr annan út, þegar
þeim hefir þókt hverjum við annan.
þegar búið var að þrasa og deila hjer
á landi, eins ogýtrast varð, þá var alla-
jafna gripið til þess óyndisúrræðis að
kæra hverr annan fyrir konungi og
yfirboðurum erlendis. Nú ætlar að fara
að tíðkast að ata hver annan út í út-
lendum blöðum. Auk þess, hversu
kynlegt það er að bera málefni sin
undir þeirra dóm, sem menn þó ekki
trúa til að skilja þau, og hve illa það
situr sjerilagi á þeim mönnum, sem
öðrum fremur þykjastvera ,.þjóðvinir“,
þá er þessi milliburður milli landa enn
þá lúalegri en t. d. hjal húsa á milli i
kauptúnum. það ósamlyndi, flokka-
drættir, úlfúð og öfund, sem virðist
spretta vel í vorum annars ófrjóva
jarðvegi, er i sjálfu sjer vondur gróði,
og nær væri oss að líta ofurlítið út
fyrir vorar eigin persónur, og sjá úr
hve mörgu af því, sem hjer er ábóta-
vant, mætti bæta með samlyndi og
samtökum, heldur en að tvístra vorum
litlu kröptum með deilum og þrasi.
En — þó tekur yfir, þegar farið er að
sá þessu illgresi i útlendajörð. Blaða-
menn og þeir, sem í blöð rita nafnlaust,
ætti að hafa hugfasta meginreglu Bert-
nis eldra, er stofnaði frakkneska blaðið
„Journal des Débats“, að skrifa aldrei
nafnlaust öðruvísi en svo, að maður án
kinnroða geti gengist við faðerni grein-
arinnar nær sem vill. En sjerilagi ber
að þvo óhreinan þvott í heimahúsum.
J>að væri fróðlegt að sjá, hvort
höfundur brjefsins í „Morgunblaðinu“
hefir karlmennsku til að segja til sín.
Vjer fvrir vort leiti, viljum helzt ekki
vita hver hann er, því það er allajafna
leitt, að sjá einhvern, sem maður ef til
vill, þekkir og þekkir að sumu góðu,
hrapa að öðrum eins ófögnuði, eins og
þessar „Morgunblaðs“ greinir eru.
Skipstjórinn á herskipinu „Fyllu'-1
hefur góðfúslega látið oss í tje eptir-
fylgjandi skýrslu;
„Landshöfðinginn“ yfir íslandi og
„ingenieur“ Rothe höfðu beðið mig, að
flytja niður til Reykjaness ljóslcerið og
önnur áhöld til vitans þar, einnig timb-
ur til bústaðar vitavarðar, og koma
því svo nálægt byggingarstæðinu, sem
unnt væri; jeg ljet því flytja muni þessa
um borð til mín, þegar eptir að þeir
voru komnir hingað með gufuskipinu
Phönix. J>ar eð mjög er erfitt að lenda
við klettaströndina við Reykjanes, sem
liggur opin fyrir brimi Atlantshafsins,
var það nauðsynlegt að vera búinn til
að nota hverja hagstæða stund, sem
fyrst byðist. En til þess varð jeg að
bíða frá 20. júlím. til 5. ágústm. að
kvöldi; þá hafði verið kyrrt veður
nokkra daga og um kvöldið 5. ágúst
var logn. Um nóttina kl. 12 fór jeg
því af stað; kl. 5 var jeg fyrir utan
Kirkjuvog ; jeg hjelt þaðan áfram með-
fram ströndinni niður til Sandvíkur, sem
er lítil vík rjett norðan við „Carls“-klett-
inn, og er þar lending nálægust vita-
byggingunni. Að vísu hafði logn verið
3 síðustu dagana, en þó var ákaflegt