Lesbók Morgunblaðsins - 02.06.1979, Side 10

Lesbók Morgunblaðsins - 02.06.1979, Side 10
Bjarki Jóhannesson verkfræðingur og arkitekt skrifar um Arkitektur og umhverfi vinnu, veröur gatnakerfiö og nánasta nágrenni ökuleiöar okkar aö umhverfi okkar, og síöan vinnustaöurinn og næsta nágrenni hans. Um helgar veröa svo e.t.v. útivistarsvæði borgarinnar aö umhverfi okkar (ef viö búum í borg), eöa e.t.v. leitum viö út í náttúruna. En hvaöa gagn er af því aö vita allt þetta? Jú, þegar viö höfum gert okkur grein fyrir því, hvaö umhverfi okkar er, getum viö reynt aö gera okkur Ijóst, hverju er ábótavant, og hvað er hægt aö gera til úrbóta. Þaö umhverfi, sem skiþtir flest okkar mestu máli, eru íbúðarhverfin, og mun ég hór færa rök aö því. Ég mun til einföldunar aöallega fjalla um höfuðborg- arsvæöið, en flest af því, sem hér er sagt, á þó einnig viö úti á landi. Þaö sem fyrst vekur athygli hérlendis, er, hvaö íbúöar- hverfin eru yfirleitt líflaus. Þau eru lítt uppörvandi til útivistar og stuöla ekki að samskiptum fólks, sem í þeim býr. „En hvaöa máli skiptir þetta? Nú á dögum eiga allir bíla, gatnakerfiö er gott, og við getum bara skroppiö burt úr bænum í frístundunum". Þetta er því miöur svar, sem ég hef alltof oft heyrt. Þegar aö er gáö, kemur í Ijós, aö þeir, sem gefa þessi svör, eru sá hópur, sem nær allt skipulag hefur hingaö til miðast við, útivinnandi fólk, oftast karlmenn, á aldrinum 20—60 hopurinn og hinir 1- '7 t „ » • l 1.. • • # *• ; \ V *v -* % * A •s, *v**- Ómanneskjulegt umhveríi, en því mið- ur algeng sjón, bæði hér og víða erlendis. Nú á dögum heyrum við æ oftar orö eins og umhverfisverndun, umhverfis- mótun, umhverfisskipulag o.fl. o.fl. Það er ekki víst, aö við gerum okkur alltaf grein fyrir því, hvað þessi orð merkja, eöa hvaöa þýðingu þau hafa fyrir okkur. Fyrst af öllu verðum viö aö vita, hvaö umhverfi er, hvernig viö viljum hafa þaö, og hvaða áhrif viö getum haft á það. Umhverfi okkar er margbreytilegt, og þótt tvær manneskjur búi í sama húsi, þar umhverfi þeirra alls ekki aö vera þaö sama allan daginn. Þegar viö vöknum á morgnana, er umhverfi okkar t.d. aöeins herbergiö, sem viö erum í, en þegar viö förum á fætur, verður allt húsiö umhverfi okkar, ásamt því sem við sjáum út um gluggann. Ef við förum út í búö, verður hluti af hverfinu, sem viö búum í, aö umhverfi okkar, og ef við förum út á barnaleikvöll, verður enn annar hluti hverfisins aö umhverfi okkar. Ef viö hins vegar förum í ára, sem hafa bíl til eigin umráöa. Það skal tekið fram, aö ég er hér ekki að deila á neina einstaka menn, heldur á ég viö hópinn sem heild. Viö skulum til einföld- unar kalla þetta hryfanlega hóþinn. Umhverfi þessa hóps er alls ekki það sama og þeirra annars flokks borgara, sem falla utan þessa ramma, en þaö eru aöallega börn, heimavinnandi húsmæður og gamalmenni. Og hvers vegna hefur þá allt skipulag miöast við þennan áöur- nefnda minnihlutahóp? Jú, einfaldlega vegna þess, aö þetta er sterkasti þrýsti- hópurinn. í honum eru stjórnmálamenn, arkitektar, verkfræðingar, tæknifræöing- ar, skipulagsfræöingar, byggingameistar- ar, starfsmenri fjölmiöla, og yfirleitt flestir þeir, sem einhver áhrif hafa í þjóöfélag- inu. Þeir vakna á morgnana, aka bíl sínum til vinnu, koma heim á kvöldin og setjast niöur til þess aö lesa blöö eöa horfa á sjónvarp. Um helgar keyra þeir svo meö fjölskylduna burt úr bænum, og þar með er vikan afgreidd. Fyrir hinum hópnum horfa hlutirnir allt ööru vísi viö. Þaö er fólk, sem dæmt er til þess aö dvelja í íbúöunum eöa íbúöar- hverfunum allan liölangan daginn, nema þegar hreyfanlega hópnum þóknast að fara meö þaö út aö keyra. Þaö er e.t.v. erfitt fyrir okkur í hreyfanlega hóþnum aö setja okkur i.in í þetta, viö höfum einfaldlega aldrei skoöaö íbúöarhverfin með augum þeirra, sem þurfa aö dvelja þar aö staöaldri. Hugsum okkur, að af einhverjum ástæöum yröum viö frá vinnu í nokkra mánuöi og ættum þess ekki kost aö aka bíl. Hvað mundum viö gera? „Það er svo margt," gætum viö svarað, „við gætum hlustaö á útvarþ, lesiö bók og horft á sjónvarp." En heldur yröi þaö nú einhæft líf til lengdar. Mundi okkur langa til aö fara út, og hvaö gætum viö gert af okkur þar? Segjum aö viö byggjum t.d. í Þeir sem ekki heyra til hreyfanlega hópnum, eru mjög bundnir við um- hverfi sitt, annaðhvort innan fjögurra veggja heimilisins eða næsta nágrenni. í íbúðahverfunum er oft sífelldur næð- ingur vegna þess að ekki hefur verið byggt með það fyrir augum að skapa skjól. blokk viö Álfheimana, sem er ósköp venjulegur staður. Þegar viö förum út, komum viö út á bílastæði, og aðeins með því að fara hringinn í kring um húsiö, komumst viö út á lóö. Þar er ekkert nema gras, ekkert aö gera, engin sæti, ekkert fólk, ekki einu sinni börn, því leiktæki eru í mesta lagi einmanaleg róla eöa sand- kassi. Meö því aö fara út á götu komumst við út í búö, og þar hittum viö e.t.v. einhvern, sem viö þekkjum, og síðan förum viö aftur heim. En hvar er þá allt fólkiö? Eru öll börn á leikskóla, allar húsmæöur vinnandi úti og allt gamalt fólk á elliheimilum? Eöa hefur þetta fólk einfaldlega ekki áhuga á því aö vera á ferli í íbúöarhverfunum í því umhverfi, sem þar er? Góö spurning fyrir okkur, hreyfanlega hópinn, sem leysum máliö, með því að fara út aö keyra um helgar. Ástandiö er aö vísu nokkuð skárra í einbýlis- óg raðhúsahverfum, þar sem þau hverfi eru mun hlýlegri en blokka- hverfin, gróöurfar meira og yfirleitt einka- lóö fylgjandi íbúöinni. Sjaldan eru þau þó þannig skiþulögð, aö þar myndist neitt teljandi mannlíf. Nú kunna einhverjir aö hrista hausinn og segja, að viö þessu sé ekkert að gera, þetta hljóti alltaf aö verða svona. Sjálfur hef ég búiö erlendis í nýlegu hverfi, þar sem tekið hefur verið fullt tillit til þeirra, sem heima sitja, og veit þess vegna, að hægt er að gæða íbúðarhverfin lífi. Það er hverfi meö 2—3 hæöa blokkum, sem byggðar eru kring um 5 svæöi með leiktækjum og bekkjum til aö sitja á. Gegn um þessi svæöi liggur svo ein allsherjar göngugata, og við hana er einnig verslun, sundlaug, samkomusalur, hárgreiðslustofa o.m.fl. í beinum tengsl- um viö þetta er svo stórt grænt svæði meö leikvöllum, tennisvöllum, knatt- spyrnuvöllum o.fl., allt ofið inn í byggöina,

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.