Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1976, Qupperneq 16

Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1976, Qupperneq 16
„Við stefnum a8 byltingu. Bylting verSur aSeins í kjölfar virkrar stéttarbaráttu. Byltingin er óumflýjanleg — hún er timaspursmál." Þótt þetta kunni a8 láta sem innantóm og Iú8 glamuryrSi, sem viS kippum okkur e.t.v. ekki iengur upp vi8, skemmir ekki a8 athuga hvaS býr a3 baki þeim. Byltingarhugmyndir eru eng- in ný bóla, — á öllum tímum hafa veri8 til öfl, sem vilja gera langa sögu stutta og afgreiSa málin á einfaldan og fijótlegan hátt. Grunn hyggnir menn vilja jafnan fá miki8 fyrir Iiti8 og dreymir um a8 gera „kúpp". Slíkir menn vilja bylta og hafa þá trú, aS meS raski og umróti megi koma ótrúlegustu hlutum til leiðar, jafn- vel skapa verSmæti, sem eru ekki fyrir hendi. Þeir leita að patentlausnum á öllum hlutum, vilja einfalda öll mál og álykta oft, að tilgangur- inn helgi meðalið. Byltingarhugmyndir verða oftast til i ör- væntingu eymdar og örbirgðar. Þær gera ráð fyrir alræði öreiganna, yfirráðum þeirra yfir atvinnutækjunum og jöfnum afrakstri af þeim. Hvað er þá bylting? Flestir munu sammála um, að með þvi orði sé átt við kúvendingu rikjandi ástands, gjörbreytingu i einu vetfangi, — auðvitað í þeim tilgangi að stytta sér leiðina að markinu — sælurikinu Útópiu, þar sem allir eru jafnréttháir, gróðasjónarmiðinu er hafnað, enginn hagnast á kostnað annars. og allir lifa saman i sátt og samlyndi. Fyrir fáeinum áratugum ríkti kreppuástand hér á landi sem víðar. Þeir, sem höfðu verk að vinna, og báru úr býtum brýnustu lífsnauðsynj- ar, töldu sig sæla. Hyldýpisgjá var milli rikra og fátækra. Oðrum megin voru allsnægtir, en hinum megin skortur, eymd og niðurlæging. Ægilegasta afleiðing fátæktarinnar var þó von- leysi og andleg niðurlæging, sem gerði annað tveggja — að slá til jarðar eða ala af sér mikilmenni. Þegar þetta ástand er borið saman við það, sem rikir í velferðarþjóðfélaginu, leitar sú hugs- un óhjákvæmilega á, hvort byltingin sé ekki afstaðin. Ekki með fjöldamorðum og blóðsút- hellingum, valdbeitingu og offorsi, eins og i kommúnistaríkjunum, heldur með fyrirhyggju, atorku og vinnusemi. Og hvort mundi lika vænlegra til árangurs? En hverju ætti þá að bylta i þjóðfélagi þar sem slikur árangur hefur náðst? Þorri þegn- anna býr i eigin húsnæði, allir hafa nóg að bita og brenna og jafnvel svo, að fjöldinn allur étur sér til óbóta og týnir engu fyrir nema lífinu. Tækifæri til menntunar og bjargálna eru eins og bezt verður á kosið, en hættan er fyrst og fremst i því fólgin að villast i gnægtabúrinu. Alþýðan hefur fyrir löngu öðlazt yfirráð at- vinnutækjanna og hefur gang framleiðslunnar i hendi sér, eins og vera ber. Þegar alþýða manna sættir sig ekki lengur við sinn hlut i hagnaði framleiðslunnar, segir hún til, gerii kröfur og boðar verðlagsbreytingu á vinnufram- lagi sinu. Þar er ekki um kúgaða vesalinga að ræða, sem taka auðmjúkir við þvi, sem að þeim er rétt, heldur frjálst fólk, sem er sér með- vitandi um gildi sitt og mátt, og gerir kröfur til að fá vinnu sina greidda fullu verði. Enginn heldur þvi fram, að slikar kröfur séu ekki sanngjarnar, þótt jafnan sé ágreiningur um hversu mikið raunverulega sé til skiptanna. Svo einfalt er það — ekki er deilt um skiptingu teknanna, heldur hversu mikið sé til skiptanna. Kerfi það, sem nú er við lýði, gerir ráð fyrir tiltölulega mjög jafnri skiptingu auðsins og býður i grundvallaratriðum ekki upp á það, að hægt sé að hagnast verulega, þannig að einn geti safnað auði umfram annan. Þegar slikt á sér stað eru undantekningarlitið brögð i tafli, og enn sem komið er, eru ýmsar leiðir færar i þá átt. Málið er einfaldlega það að kunna að spila á kerfið, þvi að ekkert kerfi er svo pott- þétt, að ekki megi finna smugu á, sé grannt skoðað. Sem betur fer hefur skilningur aukizt á þvi, að slagorðið „stétt gegn stétt", er haldlitið þegar stefnt er að almennri velmegun og jöfn- uði i þjóðfélaginu. Það er ekki sizt hagur hins almenna launþega, að rekstur „atvinnutækis- ins" gangi bærilega og gefi af sér arð. Skilning- ur á þvi fer lika vaxandi, að aukin krónutala felur ekki i sér kjarabót, nema meira sé á bak við hverja nýja launakrónu en þá gömlu. Ann- ars gerist það eitt, að verðbólgan eykst og nýju krónurnar hverfa hraðar en þær gömlu. Útkom- an getur ekki orðið önnur, hvernig sem dæmið er reiknað. Til marks um almenna velmegun hér á landi ná nefna, að nú orðið heyrist ekki talað um fátækt. Fremur er talað um blankheit eða auraleysi, og venjulega er þá um að ræða tímabundið ástand, t.d. vegna þess, að viðkom- andi stendur í húsbyggingu eða viðlíka eigna- aukningu. í framhaldi af þessu má benda á að þegar venjulegu taunafólki tekst ekki að koma sér upp eigin húsnæði, er þar nær fortakslaust um sérstakar ástæður að ræða, og viðkomandi er þá einhvers konar „asocial" fyrirbrigði. Þetta á að sjálfsögðu aðeins við um það fólk, sem nú lifir sín manndómsár, en ekki eldri kynslóðina, sem hefur undirbúið jarðveginn. Svo hröð hefur þróunin orðið, sem valdið hefur byltingunni, og það er velmegunarþjóðfélaginu til litils sóma, að einmitt sú kynslóð skuli búa við rýrust kjörin ekki vegna vilja- eða getuleys- is, heldur vegna slælegra vinnubragða, kæru- leysis og trassaháttar yfirvalda og hógværðar og/eða umkomuleysis gamla fólksins. Byltingin, sem átt hefur sér stað, með örfá- um undantekningum, er staðreynd, þ.e.a.s. hin ytri bylting. Framtíðarverkefnin hljóta því að verða áframhaldandi endurbætur eða þróun með sem minnstum hnökrum, þvi að þjóðfélag- ið hlýtur að breytast í sífellu, eðli Sinu sam- kvæmt. Enn eigum við þó eftir byltingu, sem mestu máli skiptir, sem sé hina innri byltingu — byltingu hugarfarsins. Sú óhjákvæmilega bylting mun kenna okkur að meta og varðveita það, sem við höfum og leita á ný mið, þvi að annars er hætt við að hin ytri bylting éti börnin sin. — Áslaug Ragnars. F maIT H r i ■ L L'.:' 1?£M/J FtM SfVlfr- 0 ó |J o t+ÆF’l ‘a i © ‘ Jjgp s r i \ / A KE a Sn p i 6l- TH bí)U«.* l r-* M ínuRRKÍ f**' LT- ' 'o - SSRm-r FISKUK imm N r~ SNO - JPGv ELWh 3 3 W - Fli<- - 4K. DRUlM NAUf) 7 c— u L A‘>- iT- i l'Y ftK lcon- ftír — ve»yc- FÆfCl KöUuR Neir- UN 5utJ- í w'c\ - r Í£> F£Uír h'itJ *T- '/ FU« Fo ÍC- £ VZ/lí N'L suei; 6,0 KT HE'í* 1 í R J riTiu. &Eur FSR-lK WSh'- VCöfJH Mfl/slM- LEYÍ4 MTÖ6. VfáM f 0&' kVo LÖ' r'. © i fc OPPyK Á7 Fu(x^^ F dR. Akæf- IR ‘P, fl A" bV>c>wckl foTUfc FUúí. KL(\KI KÉ'/R m L 3 Krossgáta Lesbókar Morgunblaðsins Lausn á síðustu krossgátu ■ W ÍKoRrt t r gflUN S#S ÞR- ' .1;. ■ ÍNfVR, tfc'G<(R ~oFíf? LfC. H/EN- UfJfl PÚK- A« CKlh NA F/J s T £ 1 YL U R L Æ T / ~WL ? 'A N K o R 3> A R R'iKI U S A 5 K ú R R O 5 r U R T A P l © hnu-'S- uaitL N A T A N H / R fl u N N l i1 K U L HHUaL' D A i> U R N % 0 k K U L 0 A L £ 6, u R N LAU ? UH A r 77 Á Nl ý CTft' S*np- £ £ 1 L -FL«P\ N A M HífTf NtRM 11 vjá is p Humt) r 0 R Ö d SSSt vf av L 1 F A mm HflLI t k pí ii F J A U Ð 1 N u M TT'/L l'ik N A u T l N i' -ll". MAHN S U N U R 1 N N “if N A S A i fJNft Á M A LoKfí OFÐ R LTú- Kí? <A HflF UMC- yj<&i L Á N IT fjt <* eiui t 6, Kwr P b E R R If £ Xjucw- 3 u R r íítm. K’v'CW- tJRf* / L L A í ■ ||V b Ð f'L M y N b A R ’JlT 7 £ DC’/Wr Uf? A ÍKofí- J>ý(l i ta r H E N D U R '1 \í o" 5 u M 1 ’ líkEL- A © A N NS- A 6. N A fL A«tll* IM4. A L 1 N ý 1 ©

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.