Lesbók Morgunblaðsins - 08.11.1970, Síða 1
Samstundis og ég sá fyr- dyraþrepin inn i mannþyrping-
ir mér mannf jöldann í rökkr- una í þröngum garðinum.
inu fyrlr utan húsið í Peking, Svartri málningu var skvett
vissi ég hvað á seyði var. Þetta yfir mig.— hún gegn.vætti skyrt
ár, sem menningarbylting una mína og stuttbuxurnar,
Ráuða Kíná hafði geisað, rann niður bera fótleggi mína
höfðu Raúðu varðliðámir feng- ofan í sokkana og skóna. Lími
ið á sig orð fyrir ofbeldis- og var klesst á bakið á mér og ljós
kúgunaraðgerðir. Nú var öll rauðri auglýsingu skellt þar yf
gatan troðfull af fólki, en sjón ir. Ég var teymdur um i mann-
svið mitt náði aðeins til þrönginni með höíuðið þvingað
þeirra sém stóðu á gangstétt- niður i bringu, en þeir æptu og
inni á móti. Allra augu beind- öskruðu ýmis slagorð og börðu
ust að hliðinu hjá mér. . mig með hnefunum. Einhvers
Fram að þvi hafði ég verið konar tjöru og fiður meðferð á
að skrifa grein inni á skrif- nútíma Peking visu, geri ég ráð
stofu minnd. Ég var niðursokk- fyrir.
inn í ritstörfin og tók i fyrstu Ég var dreginn aftur upp á
aðeins óljóst eftir hávaða á iágar tröppurnar frá húsdyr-
götunni fyrir utan. Enda þótt unum niður i garðinn. Þar var
mér væri ljóst að ég var „auð- mér komið fyrir í þeirri stöðu
veld bráð“, lokaður inni i húsi er þeir álitu viðeigandi fyrir
mínu í Peking, bjóst ég í raun- þá athöfn er ráðgerð var. Ég
inni aldrei við frekari vand- Var „jet-planed“, en það kalla
ræðum, sennilega út frá þeirri Kínverjar hina sársaukafullu
órökrænu ályktun, sem stöðu sem fórnarlömbin eru
okkur er öllum sameig- þvinguð í á slíkum „baráttu-
inleg, að „það-getur-ekkert-al- fundurn" til refsingar fyrir
varlegt-komið-fyrir-mig.“ > Það and-Maóiska glæpi.
var þvi með hálfgerðri gemju Höfuð mitt var keyrt niður í
yfir því að vera ónáðaður við tæpan hálfan metra frá jörðu
einbeltingu hugans, sem ég og handleggjunum þrýst aítur
hætti loks að vélrita til að fyrir mig og upp á við þar sem
ganga úr skugga um hvað lát- þeim var haldið kyrrum. Stell-
unum ylli. Ég gekk í gegnum ingin er ýkt eftirliking af
svefnherbergi mitt og að bað- stöðu sundmanns, sem hann
herberginu, þar sem sást úr tekur andartak á laugarbarm-
giugga 15 fet niður á dimma inum áður en hann stingur sér
götuna. Klukkan var um í langri, grunnri dýfu er sund-
ellefu að kvöldi dagsins 18. keppnin hefst. Staðan er strax
ágúst 1967. mjög óþægileg og sársaukafull
Þegar ég kom auga á mann- er frá liður. Mannfjöldinn, sem
fjöldann, hljóp ég aftur gegn- öskrað hafði óhemjulega,
um svefnherbergið inn i skrif- hljóðnaði um leið og einn
stofuna til að hringja í brezku Rauðu varðliðanna hóf að lesa
trúboðsstöðina og segja þeim að „afbrotalistann". Túlkur kall-
verið væri að ráðast inn til aði þau upp á ensku, en vegna
mín. Það myndi ekki koma að líkamsstellingar minnar og
neinu gagni, en hið eina, sem reiðihrópanha, sem fylgdu
ég gat gert var 'að láta hverjum lestri, gat ég litið
einhvern vita. En þegar ég heyrt. Ég varð fljótlega stirð-
gekk yfir stigapallinn á leið ur og sár í bakinu, en ef ég
inn í skrifstofuna, heyrði ég i-eyndi að rétta aðeins ofurlít-
múginn brjótast inn um hús- ið úr því, öskraði Rauði varð-
dymar úr húsagarðinum fyrir liðinn við hlið mér eins og villi
utan og ráðast til uppgöngu í dýr, barði mig harkalega í mag
stigann. Ég valdi símánúmerið ann og þvingaði höfuð mitt nið-
um leið og brothljóðin og öskr- ur á við með steinbítstaki. Það
in færðust nær í stiganum. En er mjög áhrifarík aðferð við að
engin hringing heyrðist í núm- fá menn til að beygja sig sam-
erinu. Ég held að skorið hafi an. Hann gerði það svo auð-
verið á simaþráðinn áður en veldlega og eðlilega að hann
árásin hófst. En ég var aldrei hlýtur að hafa haft mikla
alveg viss um það vegna þess reynslu. Fundir af þessu tagi
að á sama andartaki og ég áttu sér stað nótt og dag á með-
hafði lokið við að velja an menningarbyltingin stóð
símanúmerið, ruddust íyrstu yfir.
tryllingslegu varðliðarnir upp Annar ofstækismaður hélt
á stigapallinn og inn í herberg- handleggjum mínum beint upp
og aftur og í þessari óvirðu-
Ég man að ég jók enn á gný- legu stöðu var ég á meðan list-
inn með því að hrópa kjána- inn yfdr afbrot mín var lesinn
lega „Hypjið ykkur út héðan!“ upp. Endrum og eins heyrði ég
um leið og þeir hrifsuðu sím- hrópin yfirgnæfa skarkalann:
ann úr höndum mér, rifu síma- „Þú hefur drukkið áfengi í
leiðslurnar út úr veggnum og húsi þínu.“ Djöflagangur.
báru mig á grúfu niður stig- „Þú hefur meira að segja lát-
ann. Mér var ýtt og hrint út í ið i ijós fyrirlitningu á papp-
húsagarðinn. Ég hrataði niður írstigrisdýrinu, sem byltingar-
í ágúst 1967 réðust rauðir varðliðar inn á
skrifstofu Anthonys Grey, fréttaritara Reuters
í Peking, og tóku hann höndum. Þannig
varð Grey peð í tafli Maos og varð að láta sér
lynda að dúsa í meira en tvö ár í fangelsi
og næstum alltaf í einangrunarklefa.
Hér á eftir fer kafli úr nýlega útkominni
bók hans, „Fangi í Peking46
Anthony Grey
777 DAGAR
í FANGELSI HJÁ MAO
Fyrri hluti
sveitirnar hengdu á hliðið hjá
þér.“ Enn meiri djöflagangur.
„Þú hefur læðzt um í hús-
inu.“ Lætin færast enn í auk-
ana. Ég var nefndur „Grey aft-
urhalds blaðamaður."
Eftir nokkra stund gat ég
horft á spegilmynd mina í svita
polli, sem myndazt hafði á
steinþrepunum rétt fyrir neð-
an nefið á mér. Svitinn lak nið-
ur af andliti mínu, hálsi og herð
um. Hið eina sem ég man eftir
að hafa hugsað er hvort ég
myndi komast hjá að kasta
upp, þar sem hitinn, ásamt
þrýstingnum af líkömum mann-
anna í kringum mig og kvöl-
unum i brjósti og baki, var far-
inn að hafa áhrif á magann í
mér. Ég hef enga hugmynd um
hversu lengi ég var í þessari
stellingu. Um leið og höfuð mitt
var þvingað niður gat ég laum
azt til að líta á armbandsúr-
ið mitt, en ég get ekkert mun-
að um hvaða tíma það sýndi.
Þegar ég leit á það aftur sið-
ar, var glerið á því grátt af
móðu að innanverðu — en það
gefur ef til vill nokkra hug-
mynd um hita átakanna. Ég
gizka á að þau hafi staðið um
hálfa klukkustund.
Ég geri mér sömuleiðis litla
grein fyrir hversu margir æs-
ingamenn þeir voru, sem gerðu
innrás í hús mitt. Nokkrum
dögum síðar síaðist talan 200 í
gegn til erlendra aðila i
Peking. Ég get sagt það eitt
með vissu, að húsið og garður-