Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1967, Blaðsíða 11
bodord
handa
foreldrum
og
uppalendum
EFTIR LAURITZ JOHNSON
1
Etskaðu barnið þitt svo að það
öðlist öryggistilfinningu.
Að elska barnið sitt er ekki
það sama og að dekra það, upp-
fylla allar óskir þess, og „elska
það í hel“. Réttlátt nei getur
verig miklu kærleiksríkara en
sjálfhlífið og huglaust já. Að
elska barnið sitt er að þroska
hina góðu eiginleika þess.
Virtu skoðanir barnsins þíns.
Afgreiddu ekki barnið með
kaldhæðnislegu: þú ert óttaiegt
barn ennþá. Notaðu ekki kaid-
hæðni sem vopn á barnið. Mis-
3. september 1967 _____________
notaðu ekki andlega yfirburði
þína. Hlustaðu meira en þú
talar. Taktu barnið alvarlega.
A meðal okkar er allt of mikið
af óttaslegnu og bældu ung-
viði og fullorðnu fólki, sem er
óhæft til þess að skapa sam-
félag frjálsra einstaklinga.
3
Örvaðu hugmyndaflug barnsins
þíns.
Barnið hefur sál, sem þarfn-
ast næringar. Tilfinningu, skyn-
semi, vilja. Láttu barnið fá
viðfangsefni, leir, liti, pappír,
lím, spýtur, mosa, lauf, tuskur.
Það þarf að hafa sitt eigið af-
vinnustaður barnsins. Þar
skulu mikil verk sköpuð og
dáðir drýgðar. Taktu barnið
með þér upp í sveit og láttu
það uppgötva náttúruna.
Kenndu því að sjá og heyra,
hrifast og undrast.
Og siðan: Ræddu við barnið.
Fylgstu með því hvað það Ies
og nemur. Lesið saman upp-
hátt. Hlustið á útvarpið og
horfið á sjónvarpið saman.
Skrúfið stundum fyrir — at-
hugið og gagnrýnið.
4
Opnaðu heimilið.
Barnið þarfnast meiri örvun-
ar en þú getur látið því í té.
Oft algerlega andstæðrar örv-
unar. Það getur verið óþægi-
legt (eða erfitt), en það er
hollt.
Látið önnur börn koma inn
á lieimilið. Hjálpaðu þeim til
dæmis við að stofna einhvers
konar klúbb.
Láttu barnið hitta vini þína
og kunningja. Leyfðu því að
hlusta, leyfðu því að spyrja,
leyfðu því að hugsa. Fjöl-
skyldudýrkun og innbyrðis að-
dáun getur einungis orðið hem-
ill á áhrifin af því umhverfi,
sem maður verður að mæta
fyrr eða siðar.
5
Þú skalt umgangast barnið
utan heimilisins.
Leggðu dagblaðið frá þér.
Skrúfaðu fyrir útvarpið. Farðu
með barnið út í náttúruna, út
í sveit. An síma. An sjónvarps.
An félaga. An skyldustarfa.
Talaðu um hitt og þetta. Forð-
astu höft og bönn. Leikuð sam-
an. Vinnið saman. Borðið sam-
an. Og uppeldisvandamálið —
erfiða barnið og erfiðu foreldr-
arnir — er úr sögunni.
Kynntu þér einstaklings-
einkenni barnsins.
Þú átt ekki bara barnahóp.
Þú átt 2-3-4, eða 5 einstaklinga,
sem þarfnast ólíks og einstakl-
ingsbundins uppeldis. Hvert og
eitt barna þinna þráir samband
ykkar tveggja, fyrir sjálft sig,
þó ekki sé nema örstutta stund,
að vera elskað pínulítið, að fá
að tala svolítið við þig, eiga
með þér ánægjustund. Ef til
vill að fara með þér út að
borða, fara með þér á skíði, eða
í smáferðalag. Upplifa ánægju-
stund, sem geymist alltaf í
minningunni. Stígðu niður úr
veldisstólnum. Vertu þú sjálf,
eða sjálfur. Þá uppgötvar þú,
að barnið er „öðru vísi“ en hin,
einstaklingur, með hugsanir og
tilfinningar, sem þú hafðir enga
hugmynd um. Smátt og smátt
kynnist þú barninu þínu og af
því muntu fá mikla ánægju.
Þar af leiðandi átt þú einnig
auðveldara með að hjálpa því
betur en áður.
7
Gerðu ekki of miklar kröfur
til barnsins.
Áður en þú krefst einhvers
skaltu hugsa um aldur barns-
ins, þroska og getu. Krefstu
ekki betri persónuleika en
vænta má. Sé barnið hægfara
má ekki krefjast snöggra við-
bragða. Hver hefur sagt, að
betra sé að flýta sér en að fara
sér hægt?
Krefstu þess ekki, að inn-
hverfur einstaklingur sé út-
hverfur, að sá, sem er hikandi
sé hiklaus, að einrænt barn sé
félagslynt. Láttu ekki foreldris-
stolt þitt bitna á varnarlausu
barni. Því tekst bezt og það er
hamingjusamast, þegar jafn-
vægi er á milli getu þess og
krafnanna sem til þess eru
gerðar.
Vertu þannig, að barnið geti
borið virðingu fyrir þér.
Hugsaðu þig um áður en þú
gefur einhverja skipun, eða
bannar eitthvað. Bannar að
fara á bió, að dansa, í ferða-
lag, eða veizlu. En hafir þú
hugsað þig vel um og sagt
NEI skal því fylgt eftir. Nei
er nei og já er já. Foreldrar
verða að vera sjálfum sér sam-
kvæmir í uppeldinu, jafnvel
þótt það skapi óvinsældir. Þú
verður að vera við því búin(n)
að verða óvinsæl(l). Þó er
varla nokkur hætta á því.
Barnið væntir festu af foreldr-
um sínum, en fyrirlítur veik-
lyndi.
9
Krefstu ekki meira af barninu
en sjálfri, eða sjálfum þér.
Ekki skaltu krefjast þess, að
barnið sé samvizkusamt, ef þú
ert kærulaus, að það sé stund-
víst, þó að þú komir alltaf of
seint. Krefstu þess ekki, að
barnið sé alltaf prútt og kurt-
eist, þó að þú heilsir fólki varla.
Ekki máttu ætlast til þess, að
barnið segi alltaf sannleikann
og sé lieiðarlegt, þó að þú sért
ósannsögull og svíkist um.
Krefstu þess ekki, að barnið sé
friðsamt, þcgar þú átt alltaf
í erjum við þinn betri helm-
ing. Og um fram allt: Krefstu
þess ekki, áð barnið láti af
áhugamálum sínum.
10
Þú verður að gera þér það að
góðu, að barnið taki vini sina
fram yfir þig.
Þú átt ekki börnin þín. Þú
ert öldungur samanborið við
þau.Lokaðu ekki augunum fyr-
ir því, að fyrsti skóladagur
barnsins er fyrsta skrefið burtu
af heimilinu, fyrstu tengslarof-
in. Reyndu ekki að vera jafn-
aldra(i) barnsins með því að
tala, hegða þér, eða klæðast
eins og táningur. Gerðu þér
Ijóst, að barnið hefur meiri
þörf fyrir vini, en fyrir þig.
Vinirnir eiga nú það trúnaðar-
traust og þann kærleika, sem
áður var þinn. Gleðstu vegna
þess að barnið þitt losar sig
undan áhrifavaldi þínu, verður
lifandi og sjálfstæð manneskja,
en ekki vasaútgáfa af þér. Það
er erfitt að verða fullorðinn.
Gerðu það ekki erfiðara.
Þessi foreldraboðorð eru ef
til vill of erfið. Kannski um
of fyrir getu foreldranna. Hið
siðasta var það versta. Það er
ekki auðvelt að vera foreldri.
En það á heldur ekki að vera
það. Vegna þess að í hverju ein-
asta barni er lifandi sál, sem
við berum ábyrgð á. Það er því
mjög alvarlegt mál að eignast
barn. Þó líður oft langur tími
áður en maður gerir sér grein
fyrir því. Oft skiljum við það
of seint. Sumir skilja það
aldrei.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H