Lesbók Morgunblaðsins - 03.09.1967, Blaðsíða 9
Ilorft inn eftir Áftökugili. Innst í gilinu liefur fyrrum verið þröng gjá á milli kíettabarma og þar er sagt að aftökugálgi
hafi verið festur.
Sigurðar Vigfússonar væru réttar, en
enn markar fyrir búðartóftunum og
bannað er að róta við nokkrum hlut.
Enn er því tóm til að gera þær rann-
sóknir, sem hér þarf áð framkvæma,
en ekki mun hafa verið ákveðið hvenær
í þær verður ráðizt.
tvik af Þingskálaþingi rifjast
upp fyrir okkur meðan við göngum hér
um búðarrústirnar. Hér á Þinghólnum
ætti Gunnar á Hlíðarenda að hafa stað-
ið, er hann sagði upp sætt þeirra Njáls
vegna vígs Sigmundar, en í Njáls sögu
segir: „Gunnar sagði sætt þeirra upp á
Þingskálaþingi, þá er þar var mest fjöl-
menni, ok tjáði, hversu vel þeim hafð'i
farit, ok sagði þau in illu orð, er Sig-
mundi dró til höfuðbana, skyldi ok engi
herma þau eða vera ógildr, sá er
mælti“.
Önnur saga kemur oklcur hér einnig
í hug, kraftaverkasaga, sem á að hafa
gerzt hér á þinginu, að sögn Njáls sögu,
þremur vetrum eftir, að kristni hafði
verið í lög tekin. í þessari sögu blandast
á athyglisverðan hátt kristin krafta-
verkatrú og heiðinn hefndarhugur. Sag-
an er þannig:
„ á atburðr varð þrimr vetrum síð-
ar á Þingskálaþingi, at Ámundi inn
blindi var á þingi Höskuldssonr, Njáls
sonar. Hann lét leiða sik búða í millum.
Hann kom í bú‘ð þá, er Lýtingr var inni
af Sámsstöðum. Hann lætr leiða sik inn
í búðina ok þar fyrir, sem Lýtingr sat.
Hann mælti: „Er hér Lýtingr af Sáms-
stöðum?“ „Hvat vill þú?“ segir Lýt-
ingr. „Ek vil vita,“ segir Ámundi,
„hverju þú vill bæta mér föður minn.
Ek em laungetinn, ok hefi ek við eng-
um bótum tekit“. „Bætt hefi ek víg
föður þíns fullum bótum, ok tók við
föðurfaðir þinn ok föðurbræður, en
bræðr mínir vóru ógildir. Ok var bæði,
at ek hafða illa til gört, enda kom ek
allhart niðr.“ „Ekki spyr ek at því,*
segir Ámundi, „at þú hefir bætt þeirru
Veit ek, at þér erúð sáttir. Ok spyr ek
at því, hverju þú vill mér bæta.“ „Alls
engu,“ segir Lýtingr. „Eigi skil ek,“ seg-
ir Ámundi, „at þat muni rétt fyrir guði,
Framhald á bls. 12
Dyr sjást óglöggt á miðjum syðra hlið-
vegg. Beint vestur af þessari búð er enn
búð, og er sami gafl undir báðum; hún
nær vestur undir traðirnar, sem eru
niður frá bænum, þannig, að traðarvegg-
urinn hefur skorið meira eða minna af
enda búðarinnar. Að því er mælt vertíur,
er búðin 49 fet á lengd og 24 fet á
breidd.
N orðar og nær brekkunni hefur
verið önnur búð, og er einn hliðarveggur
undir báðum; lengd á þessari búð verð-
ur ekki sén, því hún er víst að helm-
ingi afskorin af tröðum, og að því leyti
meiri en hin, þar traðarveggurinn geng-
ur skáhallt yfir tóftina; breidd er 24
fet; dyr sjást ekki af fyrrgreindum
ástæðum, en hafa að líkindum verið á
vesturgafli bú'ðarinnar, og þannig er
auðséð, að hefur verið á hinni fyrstu
búð, þvi glögglega sést, að þær hafa
ekki verið á hliðveggjunum. Kunnugur
maður, sem hér var staddur á Þing-
skálum, segir, að það sé munnmæli, að
önnur þessara síðasttöldu búða sé Gunn-
ars búð, en hin Njáls búð. Þær eru að
því leyti frábrugðnar öðrum búðum hér,
að hvergi er sami hliðveggur í tveim-
ur. Þessar sagnir eru hafðar eftir Brynj-
ólfi bónda Jónssyni, er hér byggði fyrst
bæ 1811, og bjó hér fram yfir 1850.
Á sögustöðum
og eyöislóðum
um efri hluta
Rangárþings
Þessar tvær búðir eru næstar eystra
kálgarðinum."
Ekki höfðum við aðstöðu til að kanna
hvort þessar mælingar og athuganir
Mynd tekin inni í skemmunni, bænhús-
inu. Hér sjást greinilega sperrur og lang-
bönd, en hellur eru fyrir árefti.
Kislágur er haksvipur skemmunnar,
bænhússins, í Selsundi.
AÐ FÁ AÐ TALA
Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1888
—1892:
„Austast, lengst upp með hæðinni í
útsuður niður frá þar sem varðan er
og hæðin er hæst, sem sumir kalla Þing-
hól, er búð sérstök, mjög niður sokkin,
snýr frá austri til vesturs, eða með
brekkunni; hún er 35 fet á lengd og 20
fet á breidd; dyr sýnast hafa verið á
syðri hlið undan brekkunni; sjást
óglöggt.
Þ rettán fö'ðmum vestar er önnur
búð, mjög niður sokkin, 52 fet á lengd,
20 fet á breidd; vestra gaflhlaðið er
hátt; dyr líta helzt út fyrir að hafa
verið á vesturgafli við hliðvegginn.
Fjórlán föðmum vestar er búð, mjög
niður sokkin. 51 fet á lengd, 20 fet á
breidd; dyr á syðra hliðarvegg vestar-
lega, óvíst hvar, því veggurinn er á þeim
kafla mjög óglöggur; snýr í austur og
vestur. Vestan við þessa bú'ð er önnur
búð, og eitt gaflhlað undir báðum; hún
er 9 fet á lengd, 21 fet á breidd. Yfir
um hana er hlaðinn þverveggur, sem
auðsjáanlega er yngri og allur eystri
helmingur búðarinnar síðar hlaðinn, og
búðin þannig minnkuð; dyr á miðjum
syðra hliðvegg.
Fimm föðmum vestar og litlu ofar er
enn búð með ákaflega þykkum veggj-
um og mikilli upphækkun, 49 fet á
lengd, a'ð því er séð verður; breidd lítur
út fyrir að hafa verið um 36 fet. Auðséð
er á þessari búð, að henni hefur verið
eitthvað umbreytt eða hlaðið ofan í
hana síðar. Dyr hafa auðsjáanlega verið
á syðra hliðvegg. Búðin er mjög aflög-
uð. Snýr i austur og vestur. Vestur frá
syðra horni þessarar búðar er ókaflega
stór búð; snýr í austur og vestur; hún
er 59 fet á lengd, en 24 fet á breidd.
Skemman í Selsundi séð að frainan.
Rústir Njálsbúöar á Þingskálum. Fjær stendur heimilisfólk fyrir dyrum á Þing-
skálabæ.
3. september 1967
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9