Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.1955, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
651
Herðasjölin eru svo fín að draga má þau í gegn um siftingarhring.
að brimlöðrið á sandinum myndaði
einkennileg mynztur. Hún varð svo
hissa á þessu, að hún gleymdi sorg
sinni og tók að gefa löðrinu nánar
gætur. Þegar hún kom heim biðu
hennar þar þau gleðitíðindi að bát-
urinn hefði náð landi annars stað-
ar. heilu og höldnu. Og með fagn-
aðartár í augum settist hún við
prjóna sína og tók að prjóna slæðu,
sem var allra líkust brimlöðrinu á
sandinum. Og upp frá því hefur
eftirmynd löðursins verið í inu fín-
asta prjónlesi þar á eyunum. En
þar eru einnig aðrar fyrirmyndir,
svo sem skeljar, akkeri, stjörnur,
fuglar, síldardálkur og margt ann-
að, sem við kemur þjóðsögum og
er orðið að sérstakri list í heimilis-
iðnaði.
Konurnar á Fjárey prjóna á sér-
stakan hátt, og mörg mvnztur
þeirra hafa verið tekin upp eftir
útflúri á fötum spanskra manna,
sem brutu skip sitt þar við eyna
1568. En aðferðin við að lita ullina
alla vegu úr skófum og mosa, er
arfur kominn frá fyrstu keltnesku
kristniboðunum. Karlmennirnir á
Fjárey nota enn áttæringa, sem
svipar til víkingaskipanna, og kalla
þá „yawl“ (jullur), en annars stað-
ar á eyunum eru notaðir sexæring-
ar og fjögramannaför.
Lífsbaráttan er hörð á þessum
eyum. Sjórinn umhverfis þær er
að vísu stundum gjöfull, en hann
er hættulegur, og kotin eru svo
léleg að varla er hægt að fram-
fleyta lífinu á þeim. Þetta hefur
mótað skapgerð eyarskeggja, gert
þá nægjusama og vanið þá við að
láta hverjum degi nægja sína þján-
ingu. Ef þeir eiga nokkrar kindur,
kú, saltsíldartunnu „da ander“ (í
anddyrinu), bát í naustinu (sem
þeir kalla noost), móhlaða, tvær
eða þrjár hænur og konu, sem kann
að prióna, skaka strokkinn og baka
brauð, þá finnst þeim h'fið hreint
ekki svo slæmt, Það er þessi nægju
-semi og glaðlynt geð, sem.flevtir
þeim .í gegnum allt. baslið.
Á inum löngu vetrarkvöldum er
setið fyrir framan móeld í hlóðum
og sagðar sögur af tröllum.(trows),
kvöldriðum (nvugles). jötnum
(gaants), huldufóHri og áVfum, eða
þá að farið er með bióðkvæði um
blóm og fugla og seli, norðurljósin,
sumarmorgna, og er þá stundum
leikið undir á fiðlu og sungið. Þetta
styttir inar löngu vökur og menn
fdevma kuldanum. Á flestum heim-
ilum er til ein fiðln eðn tvær, og
þjóðlögin, sem leik’i eru á þær,
eru óteljandi. Öll ei"' sér nor-
rænan uppruna, mcð örlitlu ívafi
frá Keltum.
Þoqc; ]ióð og þióðlög. nsamt rð-
lynöi n-nrskeggja. hafa hiálpazt að
því að halda fólkinu andlega vak-
andi.Fiðlarar ng skáld eru á hverju
strái. Þó að hriðar hamist úti fyrir,
særokið standi yfir eyarnar og
brimið brjóti bátana í naustunum,
þá sitja menn rólegir inni við elda
sína, syngja þjóðkvæði og yrkja. Á
seinni hluta 19. aldar risu svo upp
skáld þar, eins og' Basil Ramsay
Anderson og James Stout Angus,
sem ekki stóðu að baki beztu skáld-
um Skota. Áður voru þar nafn-
frægir fiðluleikarar, svo sem Fred-
die Stickle (sem jafnframt va^ tón-
skáld og samdi ,,Stumpie“). Og nú
er þar Tom Anderson og fiðluleik-
ur hans hefur verið tekinn á hljóm-
plötur. Ungir rithöfundar og skáld
stofnuðu fyrir skemmstu tímarit,
sem þeir nefna „New Shetlander“
og er einstakt í sinni röð. Hvert
hefti kostar 18 pence, en seld eru
2000 eintök eða meira. Fræðimenn
hafa risið þar upp, og út hefur ver-
ið gefin hjaltlenzk málfræði, og
seldust af henni 500 eintök fvrsta
mánuðinn. Skáldið ,.Vagaland“
(sem stundum er kallaður inn
hjaltneski Wergeland), hefur hald-
ið fram þá braut, er þeir Angus og
Anderson mörkuðu, og sækir stund
-um efnivið sinn í fornsögurnar.
(Hann hefur t. d. orkt um það, er
Gunnar á Hlíðarenda bað Hall-