Lesbók Morgunblaðsins - 06.11.1949, Síða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 06.11.1949, Síða 14
LESBOK MORGUNBLAÐSINS bOb KARTÖFLUR ?m jajn cjó&ar ocj ^rœnmetL fengi að setjast að í blóðinu mundi það brátt valda aðsvifi og síðan dauða. En til að verjast þessu hef- ir líkaminn það ráð að auka syk- urefni blóðsins og um leið brun- ann í hkamanum. Það er sjálfs- vörn gegn alvarlegri hættu. í eðli sínu er nikotin deyfandi og hefir því lamandi áhrif i lík- amann. Allir reykingamenn kann- ast við það, að eftir að þeir hafa dregið að sjer nokkur tog, þá fell- ur á þá einhver „værð“ eða ,.ró- semi“. Þetta sýnir að áhrif eiturs- ins eru sterkari heldur en sú örf- un, sem aukið sykurmagn í blóð- inu veitir. Það eyðist alt í það að brenna nikotininu. Annars er líka að geta um þann, sem reykir mikið. Með hverri ein- ustu sígarettu, sem hann reykir, er hann að skerða þann sykur- forða, sem geymdur er í lifur og vöðvum. Þetta sykurefni, sem lík- aminn átti að geta gripið til í nauð- syn, fer þannig forgörðum til einsk is gagns. Jaínhliða dregur nikotin- ið úr matarlyst, og þess vegna get- ur líkaminn ekki safnað nýum forða af sykurefni, fæðan nægir ekki til þess. Og af þessu stafar að of lítið af sykurefni verður að staðaldri í blóði þessara manna. Þeir hafa því ekki á neinu að taka, ef þeir reyna eitthvað á sig. Það er af þessum ástæðum, að íþrótta- mönnum er bannað að reykja. Nikotin hefir auk þess skaðleg áhrif á hjarta og lungu, begar menn reykja ofan í sig. En út í það skal ekki farið. Það sem hjer hefir verið sagt nægir til að sýna að það er svo langt frá því að reykingar sjeu hressandi, að þær eru blátt áfram til niðurdreps (The Amcrican Journal of Hygiene). ^ V 4/ ENGINN gctur kyst stúlku heuni að óvöru. En það er hægt að kyssa hana fyr en hún býst við. LONG ISLAND er skamt frá New York. Þessi eyja, sem ekki er einu sinni hundraðasti hlutinn úr 1% af ræktuðu landi í Bandarikjunum, framleiðir árlega grænmeti, sem nægja mundi handa 10 miljónum manna. Og það eru aðeins tvö fylki í Bandaríkjunum, sem framleiða meira af kartöflum, heldur en Long Island. Og þar er einnig meiri framleiðsla á blóm- káli en á nokkrum öðrum stað. Auk þess er ræktað þar ákaflega mikið af allskonar baunum, tómötum og grænmeti. Þessi mikla ræktun á svona litlum bletti stafar af því hvað landið er vel hagnýtt, hve mikið er notað af áburði og hve vel landið er vökvað. Hver ekra þarna gefur af sjer helmingi meiri uppskeru en meðaltal er í öllum ríkjunum. Þegar farið er eftir vegunum á Long Island eru á báðar hendur endalausir matjurtagarðar og þvert og endilangt um þá eru brunnar og úðadælur, sem notað- ar eru til að vökva garðana þegar þurkar ganga. Hvergi annars stað- ar í Bandaríkjunum er vatn not- að í jafn ríkum mæli við garð- ræktina, enda ber uppskeran þess vott. Langmest er ræktað af kartöfl- um. Fyrstu bændurnir, sem sett- ust þarna að, byrjuðu að rækta kar- töflur og því er haldið áfram enn í dag. IVlenn hafa því fengið mikla þekkingu á kartöfluræktun og kar- töflutegundum, og það er alveg sjerstök tegund af kartöflum, sem nú er ræktuð þar. Eru þær sljett- ar og ávalar og mjög líkar að stærð. Þykir það nnkill kostur, og einkum taka húsmæður þessar kartöflur fram yfir aðrar vegna þess hve gott er að flysja þær. Amerískum konum þykir lítið gaman að flysja kartöflur, sem eru alla vega „vanskapaðar“ eða með æxlum. Þeim þykir það og mikill kostur að kartöflur sjeu sem jafnastar að stærð, því að þá þurfa þær allar jafn mikla suðu. Búnað- arfjtlag bænda á Long Island lít- ur eftir því að öðru vísi kartöflur sjeu ekki sendar á markað og spilh fyrir. Það gætir þess einnig að vel sje búið um allar kartöflur, sem þaðan fara. Fæstir menn gera sjer það ljóst, að næst hrísgrjónum eru kartöflur höfuðfæða mannkynsins, enda ein- hver besta fæðan. í þeim er mikið af A, G og C fjörefnum og auk þess er í þeim álíka mikið af járni eins og í besta grænmeti. Ettir margra ára vísindalegar athuganir hefir komið í ljós, að kartöflur eru ekki fitandi. í með- alstórri kartöflu eru ekki fleiri hitaciningar heldur en í einu epli eða bjúgaldini. Þetta segja amerískir vísinda- menn um ágæti kartöflunnar. Hún getur komið í staðinn fyrir græn- meti og höfum vjer gott af að vita það, þar sem svo mikill grænmet- isskortur er hjer í landi. Ef menn borða nóg af kartöflum, þá þurfa þeir ekki grænmeti. Gæti þessi vitneskja ekki orðið til þess að ýta undir okkur að rækta meira af kariöflum og borða meira af kart- öflum, heldur en gert hefir verið? Kartöflur þrífast víða ágætlega hjer á landi, enda þótt ekki sje hægt að rækta hjer grænmcti nema i smáum stil, og varla nema þeg- ar vel lgetur í án.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.