Lesbók Morgunblaðsins - 06.11.1949, Blaðsíða 16

508
I^ESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Skógmál íslands.
Sumarið 1902 ferðaðist C. V. Prytz
prófessor í skógfræði hjer um land til
að kynna sjer staðháttu og athuga
hvort skógur mundi geta þrifist hjer.
Hann flutti síðan tvo fyrirlestra í
Reykjavík um skógmál, og sagði þá m.
a.: Það er ógurlegt tjón sem ísland
hefur biðið af uppblæstri, og jeg hef
farið heilar dagleiðir um eyðimerkur,
sem orðið hafa til af því að skógurinn
hvarf. — Að minni skoðun liggur hjer
fyrir verkefni, sem skógurinn á að
leysa, hann á að halda í jörðina, hann
á að veita skjól, svo að vatn og vind-
ar geti ekki borið hið gróðurberandi
jarðlag fram og aftur. Það er skógur-
inn einn, sem þetta getur gert. Þess
vegna verður að fá skóginn í lið með
sjer hjer á landi. Hann er, eftir því
sem mjer kemur fyrir sjónir, nauð-
synlegt skilyrði fyrir sannri, varanlegri
framför á verksviði hinna annara
greina jarðyrkjunnar, og hann er góð-
ur tekinn út af fyrir sig. Hann skapar
verðmæti.... Markmiðið á að vera að
hver fslenskur bóndi fái sinn skóg.. . .
Eftir tæp 50 ár erum vjer nú fyrst
að viðurkenna að þetta muni vera
rjctt. Betra seint en aldrei.
Festarfjall.
Eitt örnefni lærði jeg að minsta kosti
á leiðinni frá Grindavík til Krýsuvíkur.
Það er Festarfjall, rjett innan við
Grindavíkurbygðina. Mjer var sagt, að
það drægi nafn af þvi, að einhvern
tíma í fyrndinni hefði verið feikna-
mikil fuglatekja í bjarginu framan í
fjallinu, en þá var landið auðvitað ekki
bygt öðrum en tröllum og landvættum.
Frá þeim tima hengi festar miklar
framan í fjallinu ofan bjargið og væri
ein þeirra úr gulli. Þegar jeg nálgaðist
Festarfjall sá jeg undir eins festarnar
og það langt til. Svo stendur á þeim, að
fjailið, sem er úr fornu móbergi, hefur
sprungið sundur við jarðrask einhvern
tíma fyrir langa löngu og þá hefur
bráðin eldleðja að neðan ollið upp í
sprungurnar og storknað þar. Af því
að þessar sprungur hafa verið mjög
þröngar, eru gangarnir mjóir. Nú er
sjórinn að smásverfa framan af fjall-
inu, og hefur verið að því síðan löngu
MYND ÞESSI er tekin i flugturninum á Keykjavikurl'lugvelli. Maðurinn til
hægri er að gefa ljósmerki fyrir flugvjel sem er að koma. Til vinstri sjest
Björn Jónsson við taltækið og gefur upplýsingar. Það er vandasöm og á-
byrgðarmikil staða, því að hann leiðbeinir eigi aðeins þeim flugvjelum, sem
koma til Revkjavíkurflugvellar, heldur stjórnar hann allri umferð í lofti um
norðanvert Atlantshaf. (Ljósm. Ól. K. Magnússon).
fyrir landnámstið. En af þvi að berg-
tegundin í sprungunum er harðari en
hin, sem er í sjálfu fjallinu, slitnar hún
seinna og liggja því upphleyptar berg-
raðir upp og ofan fjallið. Það eru fest-
arnar. (Jón Trausti).
Bjarni Þorsteinssen
amtmaður lýsir svo lífinu í Re-/kja-
víkurskóla fyrsta veturinn sem hann
var þar 1795—96: Fyrsta veturinn las
jeg að kalla mátti alls ekkert í skólan-
um. Því honum var þá í mesta máta
niður hrakað. Ef mig ekki rangminnir,
þá kendi rektorinn og konrektorinn við
skólann ekki nema nokkrum sinnum
allan veturinn. Rektor var drykkfeldur
mjög og konrektor sömuleiðis, og pilt-
arnir nálega allir, nema hinir hraust-
ustu, urðu sjúkir af kláða og öðrum
kvillum, sem stafaði af kulda og illu
mataræði. í skólanum var um þær
mundir jafnilla sjeð fyrir sál og lík-
ama. (Sjálfsævisaga B. Þ.)
Hrakningar.
Sunnudaginn næstan fyrir jól (1629)
fóru þeir bræður Gísli og Markús,
synir Bjarna Sigurðssonar frá Stokks-
eyri, frá Fitjum í Skorradal yfir fjall
austur, og riðu. Þeir hleyptu hestum
sínum ofan í Eiríksvatn. Var þá hið
mesta frost, svo menn mundu ei slíkt,
og vöknuðu þeir á höndum og fótum
er þeir drógu upp hestinn. — Síðan
drukku þeir brennivín, fengu færð illa
og dösuðust, þar til þeir sofnuðu, og
var það á Gagnheiði. En þeir vöknuðu
við það, að fætur þeirra voru frosnir,
og fengu þeir þó velt sjer og skriðið
með harmkvælum að Svartagili, Þing-
vallakoti einu, og síðan að Þingvöll-
um. Þar bjó þá Engilbert prestur
Nikulásson, og var hann læknir. Voru
sagaðir af þeim fætur og lágu þeir þar
lengi um veturinn, og gengu á trje-
fótum alla ævi síðan. Voru flestallir
fingur af Markúsi, og þó skrifaði hann.
Hann var faðir Stokkseyrar-Dísu. —
(Esph.)
Ragnheiður Einarsdóttir
í Kollafjarðarnesi, systir þeirra al-
þingismannanna Ásgeirs og Torfa, var
mesti kvenskörungur. Þórdís móðir
hennar var seinustu ár sín hjá Ásgeiri
syni sínum á Þingeyrum, og dó þar
Kafði hún lagt svo fyrir að sig skyldi
grafa að Felli í Kollafirði við hlið
manns sins. Þegar Ragnheiður frjetti
lát hennar mannaði hún skip, var sjálf
formaður á, sigldi norður á Þingeyra-
sand og sótti lík móður sinnar. Þótti
það rösklega af sjer vikið.