Lesbók Morgunblaðsins - 10.08.1947, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
231
Uno v. Troil og Magnús Stephensen
segja báðir frá því, að fiðlur hafi ver-
ið með hrosshársstrengjum. í bogan-
um var líka hrosshár. Seinna hafa
menn svo farið að nota vírstrengi á
fiðlu og sennilega tekið það eftir lang-
spilinu. Síðan koma girnisstrengir,
eins og áttu að vera á Rangárvalla-
fiðlunni, og hefur það verið tekið eft-
ir fíólíninu. Jakob Árnason frá Garðs-
auka (sonarsonur Árna í Dufþaks-
holti) var vörður í Þjóðminjasafninu.
Hann sagði svo frá að faðir sinn hafi
smíðað sjer fiðlu og leikið á. Sagði
hann að sauðargirnisstrengir hefði
verið búnir til þar heima. Girni úr
gamalám var best. Garnirnar voru
stroknar og hreinsaðar og síðan
strengdar upp við þurk og hertar.
Hvernig leikið var á fiðlu.
Á fiðluna hefur verið leikið alt öðru
vísi en á nokkurt annað hljóðfæri. Eng
inn nótnastokkur var á henni, en þó
var hún dregin með boga, en streng-
irnir hvorki slegnir nje harpaðir.
Til er gömul gáta um fiðluna og er
hún á þessa leið:
Hver er sú höldar hæla?
Ilún er beðin að fremja söng.
Hin þarf tíu þræla
að þjóna sjer um sinnisgöng.
Handarbökum höldar að henni snúa.
Holgóm þessi hrundin er,
sem hermi jeg hjer,
og hára ber hún grúa.
ólafur Daviðsson birtir þessa gátu,
en hann fekk ekki skilið hvað átt var
við með 5. vísuorðinu: Handarbökum
höldar að henni snúa. En það á ein-
mitt við um það hvernig á fiðluna var
leikið. Og mundu nú fáir skilja þetta
ef ekki væri lýsingar Stefáns Erlends-
sonar og Jakobs Árnasonar á því. —
Jakob kunni ofurlítið að leika á fiðlu
og gat sýnt aðferðina. Jón Árnason
bróðir hans lýsti því og fyrir Matt-
híasi Þórðarsyni hvernig leikið vár á
íiðluna: ,,Hún var lögð á borð og
< / '
Jakob Árnason sjnir, hvcrndj leikið
var á fiölu.
sneri mjórri endinn til vinstri, en dreg
ið var með hægri hendi nieö boganuin
rjett við breiðari gaflinn, 2—3 þuml-
unga frá hontim, og stutt á næsta
strenginn með fingrunum á vinstri
hendi. Handarbakinu var snúið að
henni og strengurinn snertur með
fremstu kögglunum á fingrunum;
hendinni var haldið nokkurn veginn
beinni og gómunum snúið upp.“
í þessu var fiðluleikur frábrugðinn
því hvernig leikið er á önnur strok-
hljóðfæri.
5W V V
— Stýrðuð þjer máske betur
fyrsta daginn —
® ■ ------------ --------------
Bamahjal
Mundi var fjögurra ára. Hann
átti kisu og kisa eignaðist fimm
kettlinga. Mundi fekk að velja
þann fallegasta, hinum var lóg-
að.
Skömmu seinna eignaðist ná-
grannakonan barn. Munda lang-
aði ósköp til að sjá það. Hann
fekk leyfi til að fara í heimsókn.
Þegar hann kom að rúmi móður-
innar, lyfti hún blæju frá and-
liti barnsins og sagði:
— Hvernig lýst þjer á hann,
Mundi minn ?
Nú eru nýfædd börn sjaldan
falleg í augum annara en mæðra
sinna, og þetta barn var engin
undantekning. Mundi horfði á
það og tvísteig dálitla stund. Svo
sagði hann:
— Ekki hefði jeg látið þetta
lifa.
Pjesi var kominn í skóla. Hinir
krakkarnir stríddu honum og voru
vondir við hann. Einu sinni kom
kennslukonan að þar sem þau voru
að hárreita hann og Pjesi var há-
skælandi. Hún tók Pjesa, fór með
hann inn í kennslustofu og hugg-
aði hann og hughreysti þangað til
hann var farinn að brosa.
Litlu síðar sjer hún að Pjesi er
farinn að skæla aftur. „Hvað geng-
ur nú að þjer? Ekki geturðu fund-
ið til lengur", segir hún.
„Jú, jeg finn til í huganum",
sagði Pjesi.
Stína litla heimtaði- það altaf
þegar hún var komin í''rúmið
sitt, að svefnherbergisdyrnar
væri látnar standa opnar.
— Er það til þess að birtan
skíni inn? spurði mamma henn-
ar einu sinni.
— Nei, það er til þess að
myrkrið fari út, sagði Stína.
i-----—--------------------——<»