Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1945, Blaðsíða 14

LESBÓK MORGUNBLAÐSiNS
118
ert Ólafsson, segir í áðurncfnda
Latínu-brjcfi, til sjera Bjöms:
„Auk embættisanna þinna hefur þú
daglega. varið nokkrum tíma til op-
inberra bænahalds og húslesturs
og tekið upp aftur góða hússtjórn,
sem almennt er vanrækt". — Einn-
ig gekk sjera Björn ríkt eftir kunn-
áttu manna í Kristnum fræðum og
ungmennafræðslu: „Enda var sagt
að alþýða manna hafi verið mjög
fáfróð í sóknum hans, er hann kom
þangað”.
Daði Níelsson, sem virðist hafa
verið einkar óheppinn í vali heim-
ildarmanna, um sjera Björn, segir
að sóknarmönnum hans hafi aldrei
þótt mikið til kenninga hans koma.
Svo vel vill þó til, að kunnur er
samtíðar vitnisburður um ræðu-
mensku sjera Bjöms, frá ckki ó-
merkari manni, en Jóni prófasti
Steingrímssyni, sem sjálfur var af-
burða ræðumaður, og vcl dómbær
um, livað gott mátti kalla í þcim
efnum. Var það sumarið 1786,
nokkru cftir að sjera Bjöm var
kominn að Sctbergi, var hann þá al-
blindur orðinn, svo að blaðalaust
hefur hann orðið að prjcdika. Segir
sjera Jón: „Sú ræða var ypparleg
og gcgnumþrengjandi." Ber hann
að öllu sjera Birni, hina bestu sögu,
og segist meira að segja, ekki hafa
kynst, bctri manncskjum en þeirn
sjera Birni og Rannveigu konu
hans.
Fullyrða uiá því að sjera Björn
hefir s.tundað cmbætti sitt með
dugnaði, röggsemi og prýði.
Árið 1767 kom Eggert Ólafsson
frá Kaupm.h. hingað til lands og
kvæntist frændkonu sinni (þau
voru systkinaböm) Ingibjörgu dótt
ir Guðmundar sýslum. Sigurðssonar
á Ingólfshóli. Segir sjera Björn
svo frá, í æfisogu E. Ól.: „Stóð
þeirrá brúökaup í Eeykhclt: j Borg
[ arfjarðarsýslu á þessu hausti; þar
var mestöll siðaskipan og veisla
að fyrri manna hætli; sem í liöfð-
ingja brúðkaupum var vani hjer á
landi á fimtándu öld, og nokkuð
fram eftir þeirri sextáudu, þar var
brúðgumareið, og minni borin að
fornum sið“.
Að hrúðkííupi loknu, íluttust
]>au hjónin að Sauðlauksdal. Er
auðsætt að Eggert. hefur hvergi
unað cins vel og þar. Næsta vor
• .
ætlaði Eggert að flytja á cignar-
jörð sína, Ilofstaði í Miklaholts-
hreppi, var afráðið að fara sjó-
leiðis yfir Breiðafjörð. Lagði Egg-
ert af stað með föruneyti sínu,
sunnudaginn 29. maí 1768, og söng
sjera Björn hann úr hlaði að forn-
um sið, með þessu erindi er hann
hafði gert:
„Far nú, minn vin, sem ásett er
auðnu- og manndyggðabraut,
far nú, þó sárt þín söknum vjer,
sviftur frá allri þraut.
Far í Guðsskjóli, því að þjer
þann kjósum förunaut.
Farðu blessaður, þcgar ]>vcr
þitt líf. í drottinsskaut."
Lýsir erindi þetLa einkarvci kimii
iölskvalausu vináttu rnilli þeirra
máganna. Bó þar sje engiu mærö
eða hrófatildurslcg orðkyngi, heldur
biátt áfram hinar hjartnæmustu
áraaðaróskir.
tíjera Björn mcssadi i tíaurbæ á
Itauðasandi þcnuan stinnudag, og
var Eggert og i'ólk hans við kirkju.
Að lokinni Guðsþjónustu hjelt sjera
Björu heimleiðis, og kvöddust ]>eir
vinirnir þarna i síðasta sinu. Eggert
hjelt íör simii áfram, og „lenti í
Skor um ellding nætm'“. Lagði svo
af stað þaðan morgmiinn 30. maí,
með þeim aflciðingum, að margir
góðir ísleadingar: „Heyra ennþá
harmaijóð, hljóma frá kaldrt Skor“.
lla aærri geta hvilíkt aiall
dnjtíajtjíL Eggerts he|ir verið fyr-
ir þau Sauðlauksdalshjón, og aðra
ástvini.
Bó að sjera Björn og liannveig,
ættu ekki lífs-aíkvæmi, var þó fjarri
því, að barnlaust væri heimili þeirra.
Því þau olu upp minstakosti 7 börn,
setn sjá má af því, að síðasta árið
sem sjera Björn var í Sauðlauks-
dal 1781, var hann sæmdur hinuni
minni verðlaunapeningi landbúnað-
arfjelagsins danska, sem viður-
kennningu fyrir að ala upp 5 mun-
aðarlausa unglinga, 2 pilta og 3
stúlkur, ennfremur 2 yngri börn,
og kenna þeim garðræktar- og jarð-
ræktar aðferðir, að hafa gefið þeim
fræ til sáningar í dálítinn garð, og
látið unglingana sjálfa hafa ágóð-
ann. En Rannveig kendi stúlkunum
kvenlegar nicntir. Þótti ]>essi við-
leitni þeirra verðlaunaverð.
Kunnastur þessaru fósturbarna
þcirra bjóna^ ætla jeg að Gunnlaug-
ur Guðbrandsson frá Brjámslæk
haíi orðið. Tók hann fyrstur ættar-
uafnið Bricm, sem svo ágætt hefir
orðið með þjóð vorri. Var Gunn-
laugur á 7. ári cr haim kom í íost-
itr til sjera Björns, cn i'aðir hans þá
nýlátinn. Kostaði sjera Björn nám
Gunnlaugs erlendis, enda var skyld-
leiki mikill, því móðir Gunnlaugs
og sjera Björns yoru systkinabörn,
en faðir lians og Rannveig cinnig
systkiríabörn. Gömul vinátta var
einnig á milli, því eins og áður get-
ur, var fyrri ltona sjera Guðbrand-
ar systir sjera Björns. Virðist mjer
scm sonar-sonur Gunnlaugs sjera
Eiríkur Briem, liaíi um ma-rgt verið
líkur sjera Birni írænda sínum.
Á jólaföstumii 1774 vildi það
sviplega slys til, að þrír í'óstursyn-
ir sjcra Björns, voru að leika sjer
á skiðum á öauðlauksdalsvatni,
brast ísinn og drukkuðu tveir þeirra
í vatmau. Var anaar þeirra Öakar-
ías sonur sjera Jóns á Ballará, sem