Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1945, Blaðsíða 6

LESBÖK MORGUNRLAÐSINS
m
Eínt til blómlegs minnisvarða
Eftir Eyjólf Guðmundsson
Dyrhólar.
I NÝÚTKOMNUM Stjórnartíðind
um (1944 hls. 70), er staðfest
Skipulagsskrá fyrir xninningarsjóS
hjónanna Þorsteins Hjartar Árna-
sonar, hreppstjóra og Matthildar
Quðmundsdóttur, Ijósmóður, sem
bjuggu á Dyrhólum 1872—1905.
Stjórnartíðindin, eru í fárra
hðndum, en sjóður hessi er nokkuð
sjerstæður o" að mínum dómi, til
'fyrirmyndar þeim? er lifandi rækt
vilja sýna látnum foreldrum, og
halda vakandi minningu hinnar dáð
ríku snyrtiheimila í sveitum
landsins þá skal í fáum dráttum'
skýrt hjer, hvað stofnfje sjóðsins
er — hvernig því er ráðstafað —
og hver tilgangurinn er-----.
Stofnfjeð er jörðin Dyrhólar
(vesturhús) í Dyyhólahreppi — og
er í fasteignamati 1942 kr. 3200,00.
•Tarðarhús 1450 kr. og 1000 krónur
í peningum. Þetta er þá 5650 króna
stofnfje, án verðhækkunar þessara
tíma — tekjudrjúg fjara fylgir,
fuglaveiði í Dyrhólaey og skips-
uppsátur í Dyrhólahöfn m. m. ITöfð
ingsjörð og höfuðból hefir jörð
þessi lengstum verið, og setin af
sama ætílegg nær óslitið í 200 ár.
Það finnst í landskjalasafninu að
um 1645 hafi Yestur-Dyrhólar kom-
istíeign Vigfúsar Gíslasonar sýslum.
í Bræðratungu o. v.------Hefur þá
gengið að erfðum í þeirri ætt og
1762 lögfestir sjera -Tón Steingríms-
son (eldprófastur) Karítasi stjúp-
dóttur sinni hana með svohljóðandi
skjali:
Lögfesta.
•TEG Jón Steingrímsson lögfesti
hjer í dag minnar elskulegrar stjúp
dóttur Karítasar Jónsdóttur eignar-
jörð (vestari) Dyrhóla eða svo-
kölluð Vesturhús liggjandi í Dyr-
hólakirkjusókn og Vestur-Skafta-
fellssýslu, tuttugu og fjögur hundr-
uð að dýrleika, með öllum þeim
gögnum og gæðum, eignum og ítök-
um til lands og sjávar, vatns og
veiðistaða, sem fyrgreindum Vest-
urhúsum fylgja ber og fylgt hafa
að fornu og nýju til ystu ummerkja
þeirra.*er aðrir menn eiga á móti
að þessum landamerkjum tiltekn-
um: fyrst úr þeim garði sem er á
ströndinni (það fjörumark) sjón-
hending suður í sjó. Úr áðurnefnd-
um garði sjónhending í sundið
millum Vesturhúsa og Austurhúsa.
Úr sundinu í þá þúfu sem stendur
á Sandbrekku, þaðan í merkigarð,
ræður sá garður alt í Gerðalæk, so
úr Gerðalæk og í garðinn á Gerð-
unum og vestur á brúnina, þá með
brúninni og móts við Rjettarklett.
Þaðan sjónhending og í garðinn
sem liggur í TTádegisskarð. Þá úr
ITádegisskarði og út með hólum og
í þúfu sem er á Götuhrygg, svo úr
þeirri þúfu og í ána sem þar næst
rennur og kölluð er Hryggjakvísl-*
item og ræður sx'i áfram að fjöru.
Undir sama atkvæði lögfesti jeg
alla hálfa Dyrhóla Ey að beit og'
haga móts við Austurhús Dyrhóla,
alla hálfa reka í urðinni fyrir aust-
an Ey og allstaðar þar sem viðrís
af sljettu og Eynni fylgir undan-
tekinni kirkjunnar fjöru: afla og
fuglaveiði í dröngixm eftir tiltölu:
Ásamt lögfesti jeg með Vesturhús-
um á móts við Austurhús allanl
reka á Dyrhólahafnarfjöru til þess-
ara ummerkja að Hátún að austan
ber við Hildardrang að vestan,
hjer að auki lögfesti jeg öll þau
engjapláts sem Vesturhúsum hafa
fvlgt ' af arilds (tíð) millum
Hvammsár og Dauða og með rjettu
fylgja ber. Pyrirbýð jeg hjeðan af
hverjum manni nefndra 24 hundr-
aða land og fjöru sjer að nytja
brúka og beita nema mitt sje lof
cður leyfi til. — Lögfesti jeg að