Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1938, Blaðsíða 6

270
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
hald verði í þeiin lengur, að vatn-
ið lvfti jöklinuin upp af ölluin
mishæðum og fleyti honuin fram
á sandinn.
Þegar vatnið er hlaupið undan
jöklinum. sígur hann smátt og
smátt í sitt sania far aftur, og
þá er eins og Lómagnúpur hækki.
að sjá frá Skaftafelli. En eftir
hvert hlaup hefir sandurinn liækk
að. Ofan á liann hafa lilaðist öl>
þau kynstur af ruðningi, sem jiik
ullinn hafði malað undir sig. Með
þessu áframhaldi lilýtur að reka
að því. að Skeiðará verður að
grafa sig niður, líkt og Jökulsá á
Sólheimasandi. Nú kvíslast hún
sitt á livað og er altaf að brevta
sjer.
★
Vjer lögðuin á stað árla morg
uns frá Skaftafelli. en gáfum oss
þó tíma til að borða vel áður,
því að enga hressingu var að fá
á allri leiðinni vestur að Núp-
stað í Fljótshverfi. Enginn hygg-
inn maður leggur ómettur á
Skeiðarársand, og enginn vanur
ferðamaður fer nestislaus á sand-
jnn.
Veður var gott, en ekki vel
bjart. Tveir inenn höfðu verið
sendir á undan til þess að ryðje
veg vfir Skeiðarárjökul fyrir
upptök árinnar, því að hún var
ófær.
Leiðin liggur upp frá Skafta
felli framan í þverhnýptri og gríð
arhárri skógivaxinni brekku. Er
víðast hvar ekki neiiia einstígi og
seinfarið vegna ótal skorninga.
Þó er leiðin skemtileg og fagurt
útsýni þar inn yfir Morsárdal og
Morsárdalsjökul. Er jökullinn á
kaflega einkennilegur tilsýndar,
þegar maður sjer niður á hann.
Eftir honum endilöngum er
,,rönd“, en jökullinn er allur í
smá bylgjum og engu líkari held
ur en dálki úr fiski. Komið er
niður úr brekkunum fremst í
Morsárdal og farið |iar vfir
Morsá, sem stundum getur verið
allvond, en var nú sæmileg. Norð-
an við sandinn og inn af Jökul
felli, blasir nú við skógi vaxin
hlíð. Þarna er hinn frægi Bæjar-
staðaskógur. sem nefndur hefir
verið hinn eini frumskógur á Is-
landi.
\’jer höfðum öll hlakkað til að
konia í skóginn, en vorum svo
óheppin, að blautt var í honum
Þó gengum vjer J>ar nokkuð um
og dáðumst að hinum háu og
beinvöxnu trjám. Skógurinn var
girtur fvrir tveimur eða þremur
árum, og er nú koinið kafgresi
í liann, en það sást ekki áður,
meðan fje gekk í honum. Upp-
blástur liefir einnig minkað síð-
an liann var friðaður, en þó eru
enn Ijót moldarbörð í brúnum
skógarins. Það er undir því kom-
ið hvort liægt er að græða upp
þessi moldarbörð og hefta upp-
blástur, hvort mönnum tekst að
bjarga skóginum, en til þess eru
taldar allmiklar líkur.
Ur skóginum liggur leiðin með
rótum Jökulfells. Þar í hlíðinni
er heit uppspretta, hin eina, sem
nú finst í sýslunni. í Jökulfelli
má sjá smákofa á víð og dreif.
Það eru sauðakofar þeirra Skaft
fellinga. Hjer ganga sauðir þeirra
svo að segja sjálfala allan ársins
hring, en kofarnir eru til þess að
þeir geti leitað húsaskjóls í hret-
viðrum.
I krika, sem myndast milli Jök
ulfellsins og Skeiðarárjökuls, á
Skeiðará nú upptök sín. Kemur
hún þar fyssandi undan háurn
jökulhamri. Farið er nokkuð inn
fvrir þennan hamar og þar upp
á jökulinn. Er hann heldur en
ekki óárennilegur, snarbrattur og
sprunginn, með kolsvörtum trjón-
um og strýtum, sporðreistum ís-
flögum og ,,álfavökum“. Þeir,
sem á undan fóru höfðu höggvið
spor í brattann og afmarkað leið-
ina yfir jökulinn með skógar-
hríslu við hverja beygju. En beygj-
urnar voru margar, því að krækja
þurfti fyrir sprungur fram og
aftur, fram hjá jökulhryggjum
og kvosum. Eina bótin var sú, að
jökulleiðin var ekki l;öng.
Það var fremur glæfralegt að
fara með óskaflajárnaða hesta
upp snarbratta jökulkinnina, því
að tæplega var hestunum ætlandi
að þeir hefðu vit á því að stíga
í sporin, sem höggvin liöfðu ver-
ið. Og ef hesti varð fótaskortur,
var við búið að hann sentist fram
af jöklinum og niður í hylinn.
Sömu leið gat farið sá, sem teymdi
hestinn.
Þetta gekk nú samt alt slysa
laust. Jökullinn var svo meir, að
það markaði fyrir hóf, en á
spretti urðu hestarnir að fara
upp fyrsta brattann. Var svo
þrædd sporaslóð og tognaði svo
úr lestinni, að menn sáu ekki hver
til annars nema með höppum og
glöppum, vegna þess hvað jök-
ullinn var ósljettur.
Þegar Jiessi torfæran var yfir
stigin, átti ekki nema ein að vera
eftir — Núpsvötn. Það var nú
ekki rjett. því að allur Skeiðar-
ársandur mátti heita ein torfæra.
Er hann svo umturnaður eftir
hlaupið mikla í vor, að hann er
í rauninni varla niannavegur, og
víða eflaust hættulegur. Það er
nærri því eins og sandurinn hafi
bvlst um í jarðskjálffa. Hraukar
og hólar, kvosir og hrannir eru
um alt og inn á milli standa ís-
.jakar upp úr, sums staðar með
stuttu millibili. annars staðar á
dreif. Eru þeir mismunandi stór-
ir, en sumir þó eins og stærðar-