Lesbók Morgunblaðsins - 09.12.1928, Síða 4
388
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
legu hliðina; en láta sig andlegu
hliðina, trúarbrögðin, engu skifta.
Kirkjan hinsvegar lítur hin ver-
aldlegu gæði of hýru auga, er of
auðvaldssinnuð. Hinn kristilegi
sósíalismi tekur það sem gott er
hjá báðum, og myndar úr því eina
heild. Verður þar tvent í senn, að
sósíalisminn tekur skírn, og kirkj-
an afneitar auðvaldinu. Hlutverk
sósíalismans og kirkjunnar hvors
um sig er hjer að fylla hvort ann-
að upp, bæta hvort annars
galla. — Stefna þessi hefir alls
staðar átt mjög erfitt uppdráttar.
Mikilli tregðu og andúð hefir ver-
ið að mæta jafnt af hálfu sósía-
lista og annara leikmanna, sem
hjá þjónum kirkjunnar. Er flokk-
urinn enn all-þunnskipaður, hefir
einkum unnið fylgi á síðustu árum,
og er ekki gott að segja um fram-
tíð hans. — Þetta er fyrsta al-
þjóðaþingið, sem kristilegir sósía-
listar halda; er þannig hafin milli
þeirra samvinna, sem á að flýta
og auka úthreiðslu þessarar hreyf-
ingar. Gert var ráð fyrir, að næsta
þing yrði haldið að' tveimur árum
liðnum, og á innan þess tíma að
ná sambandi við fleiri þjóðir, sem
ekki höfðu fulltrúa hjer. Frá Sví-
þjóð var von á fulltrúa, sem kom
ekki. í Noregi og Danmörku á
hreyfingin einnig áhangendur.
Á dagskránni stóð, að kl. 8 um
kvöldið ætti að fara fram mót-
taka fulltrúanna á opinberri sam-
komu, með ræðum, hljóðfæraslætti
og söng. Átti einn frá hverri þjóð'
að stíga í stólinn og ávarpa söfn-
uðinn með fáeinuin orðum. Var
þar saman kominn fjöldi fólks frá
Locle og umhverfinu. Hljómsveit
bæjarins, sem er lítil og saman-
stendur af nokkrum sönghneigð-
um unglingum, sem æfa sig í frí-
stundum sínum, ljek öðru hvoru
tónverk eftir Haydn og fleiri þekt
tónskáld. Héléne Monastier, sem
stýrði samkomunni, kallaði full-
trúana hvern á fætur öðrum upp
á ræðupallinn og kynti þá með
■nafni og þjóðemi, og eftir það
mælti hver þeirra nokkur orð. Var
ÖUuml tekið' með lófaklappi og
fagnaðarlátum. Þau urðu sterkust,
er röðin kom að mjer, og veittist
mjer ljett að geta mjer þess til,
hvernig á því stæði. Þegar jeg
gekk aftur til sætis míns, stóð
Paul Passy upp og sagði á frönsku:
„Eigum við nú ekki líka að heyra
eitthvað á íslenskuf', og áður en
jeg fengi tíma til að svara nokkru,
hóf hann að syngja „Eldgamla
ísafold“, með jafnhreinuin og lýta-
lausum framburði og innfæddur
fslendingur. Þegar jeg náði mjer
eftir undrunina, tók jeg auðvitað
undir, meira af vilja en mætti,
eins og þeir, sem þekkja mig, geta
borið vitni um, og sungum við
fyrsta erindið á enda. Er það í
fyrsta — og vafalaust síðasta —
sinn, sem jeg syng opinberlega
fyrir fjölda fólks. Auðvitað vissi
enginn, hvað um var að vera, og
máttu allir hafa haldið okkur
geggjaða. Á eftir sagði Paul Passy
mjer, að árið 1885 hefði hann dval-
ið tvo mánuði á íslandi, til að læra
framburð málsins, vegna vísinda-
greinar sinnar, hljóðfræðinnar.
Hafði hann þá lært nokkur þjóð-
lög, meðal annars „Eldgamla fsa-
fold“ og „Hvað er svo glatt“. Síð'-
an hefði hann aldrei komið til Is-
lands og aðeins þrisvar hitt ís-
lending. Hann hafði gleymt að
mestu að tala, en þetta mundi
hann enn.
Mjer var óblandin ánægja að
því, þá þrjá daga, sem jeg dvaldi í
Loele, hve mikla samúð menn
höfðu með íslensku þjóðinni, eink-
um Svissamir. Ekki er hægt að
segja, að þeir viti mikið' urn ís-
land, en þeir hafa hug á að fræð-
ast mikið um það. ------- Nokkrir
fullorðnir piltar komu einu sinni
til mín, og sögðu þeir mjer, að þá
hefði einmitt lengi langað til ís-
lands og myndu fara þangað síðar,
ef tækifæri byðist. Jeg er sann-
færður um það, að mikið af þeirri
hjartanlegu alúð, sem jeg naut
hjer, átti jeg þjóðemi mínu að
þakka. Annars umgengust allir
eins og gamlir kunningjar; maður
heyrði aldrei „monsieur“ nje
„mademoiselle“, heldur var í þess
stað sagt „camarade". Þetta hisp-
ursleysi og hinn sterki fjelagsandi,
sem ríkti þar, átti sinn góða þátt
í að gera dvölina sem ánægjuleg-
asta og eftirminnilegasta.
Og enn var eitt, sem stuðlaði að
því, að festa mjer dvöl þessa betur
í minni. Að' samkomunni lokinni,
lcl. 10 um kvöldið, hjelt hver heim
til sín. Jeg átti að halda til hjá
síra Waldvogel, sem var hjer með
móður sinni og systur. Heim til
þeirra voru 3 km., sem við afrjeð-
um að l'ara á fæti í samfylgd nieð
fleira fólki, sem átti sömu leið.
Veður var hlýtt og bjart, stjörn-
urnar blikuðu skært, og fullur
máninn óð í skýjum. Og er við
hjeldum af stað, voru mjer boðn-
ar tvær yngismeyjar — rnigar
meyjar, ætlaði jeg að segja — sín
undir hvorn arm.; og jeg var ekki
svo ókurteis að hafna boðinu. —
En til að vera hreinskilinn, verð
jeg að játa, að jeg átti þetta
hvorki þjóðerni mínu nje mann-
kostum að þakka, heldur var það
bara sem einn vottur þess látleysis
og þess holla frjálslyndis, sem
einkendi þingið í Locle og Svissum
er eiginlegt.
Hinn kristilegi1) sósíalismi er í
eindreginni andstöðu gegn hernaði
og herþjónustu, og einn helsti lið-
ur á stefnuskrá hans er almenn af-
vopnun.
Eftir sameiginlegt borðhald um
kvöldið gengu allir til fangelsis
bæjarins og sungu eitt eða tvö
friðarljóð fyrir utan glugga þess.
Voru þau ætluð Locle-búa einum,
sem var í fangelsi fyrir að hafa
neitað að gegna herþjónustu.
Kl. 8 var svo opinber samkoma
með kórsöng, hljóðfæraslætti og
ræðuhöldum. Meðal annars talaði
Paul Passy um tilgang hins kristi-
lega sósíalisma. „Enginn getur,“
sagði hann, „þjónað bæði Guði og
Mammoni. Sósíalisminn afneitar
bæði Guði og Mammoni. Kirkjan
vill hinsvegar halda trygð við
báða. En hinn kristilegi sósíalismi
steypir Mammoni af stóli og krýn-
ir Guð til konungs“.
Sunnudaginn þ. 26. fór fram
ársþing kristilegra sósíalista í
Vestur-Sviss. Voru flestir útlendu
fulltrúarnir þar viðstaddir. Bar
x) Þess ber að geta, að hinn
kristilegi sósíalismi er ekki ein-
ungis bundinn við kristindómiiui
eða kristnar þjóðir, heldur nær
hann til allra trúarbragða. Nafnið
er því villandi og óheppilega val-
ið. Er betra að segja,, eins og
stundum er líka gert, trúarlegur
sósíalismi.