Vísbending - 07.12.2001, Blaðsíða 1

V
Viku
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
7. desember 2001
48. tölublað
19. árgangur
Viðskiptahallinn dregst saman
Þjóðhagsstofnun hefur nýverið end-
urskoðað þjóðhagsáætlun sína frá
því í haust. Helstu breytingar eru þær
að nú er gert ráð fyrir meiri hagvexti á
þessu ári en ætlað var, 2,2% í stað 1,9%,
en meiri samdrætti á næsta ári, 1,0% í
stað 0,3%. Góðu fréttirnar eru hins vegar
þær að viðskiptahallinn er að dragast
saman en hann var í lok árs 2000 orðinn
ískyggilega hár sem varð að lokum til
þess að gengi krónunnar féll.
Viðskiptahallinn
Viðskiptahallinn var í 37,1 milljarði
króna eftir fyrstu níu mánuði þessa
árs, samkvæmt bráðabirgðauppgjöri
Seðlabankans. A sama tíma á síðasta ári
var viðskiptahallinn 43,8 milljarðar en
þar með hefur hann lækkað um 15
milljarða á einu ári. Samkvæmt endur-
skoðaðri þjóðhagsspá þá er áætlað að
viðskiptahallinn verði um 49 milljarðar
á þessu ári eða 6,6% af vergri landsfram-
leiðslu. A næsta ári standa vonir til þess
að viðskiptahallinn eigi enn eftir að drag-
ast saman og verði 38,4 milljarðar í lok
árs. Það myndi með öðrum orðum þýða
að viðskiptahallinn væri innan við 5%
af landsframleiðslu og hefur því sem
hlutfall af VLF helmingast frá árinu 2000
þegar hann var um 10%.
Astæðan fyrir minnkandi viðskipta-
halla er að gengið hefur haldið áfram að
lækka á þessu ári sem hefur styrkt stöðu
útflutnings og dregið úr innflutningi.
Innflutningur
Samkvæmt greiðslujöfnuði Seðla-
bankans fyrir fyrstu níu mánuði
ársins þá hefur innflutningur vöru og
þjónustu dregist saman urn 3,4%, reikn-
að áföstu gengi, frá sama tíma árið 2000.
Og samkvæmt nýjum tölum frá Hagstofu
Islands þá hefur vöruinnflutningur
dregist saman um 7%, m.v. fast gengi,
fyrstu tíu mánuði ársins í samanburði
við síðastaár, úr 184,3 milljörðumí 171,8
milljarða. Til samanburðar þá var sam-
dráttur vöruinnflutnings um 6% á fyrstu
níu mánuðum ársins sem sýnir að sam-
drátturinn í vöruinnflutningi miðað við
sama tíma fyrir ári fer vaxandi. Þjóðhags-
stofnun spáir því að samdrátturinn á
árinu verði um 8,6%. Samdrátturinn er í
nær öllum liðum innflutnings fyrstu tíu
mánuðina, þó ekki í mat- og hrávörum
en það er talsverð aukning í innflutningi
á unnum og óunnum mat- og drykkjar-
vörum til heimilisnota. Samdrátturinn
er hins vegar mest áberandi hvað varðar
flutningatæki, 24,9%, og aðrar fjárfest-
ingavörur, 11,2%, allt á föstu gengi.
Utflutningur
Asama tíma og innflutningur hefur
dregist saman hefur útflutningur
aukist. Samkvæmt greiðslujöfnuði
Seðlabankans jókst útflutningur vöru
og þjónustu um 7,3% á fyrstu níu mán-
uðum ársins á föstu gengi í samanburði
við sama tíma í fyrra. Og samkvæmt
tölum frá Hagstofunni þá hefur vöru-
Mynd 1. Breyting á VLF frá 1992
til 2000, spá 2001 og 2002
Mynd 2. Viðskiptajöfnuður frá
1992 til 2000, spá 2001 og 2002
útflutningur fyrstu tíu mánuði ársins
aukist um 7,1%. Virðist því að hlut-
fallsleg aukning ætli ekki að verða meiri
en það. Þetta kemur líka fram í endur-
skoðaðri þjóðhagsáætlun en þar segir
að horfur í vöruútflutningi hafi versnað
rnikið frá því sem ætlað var í haustspánni
og er þá sérstaklega horft á útflutning
sjávarafurða. Þjóðhagsstofnun gerir
einungis ráð fyrir 2,8% aukningu vöru-
útflutnings þegar horft er á árið í heild.1
Aðalástæðan er sú að gert er ráð fyrir að
útflutningur sjávarafurða dragist saman
um 2,5% en bæði útflutningur á áli (7%)
og kísiljárni (10%) eykst á milli ára.
Skuldaaukning
Viðskiptajöfnuður samanstendur af
vöruskiptajöfnuði, þjónustujöfn-
uði og þáttatekjum en þáttatekjur grein-
ast í laun, vexti og arð af fjárfestingum.
Samkvæmt greiðslujöfnuði Seðlabank-
ans fyrir fyrstu níu mánuði ársins er
halli af þáttatekjum og hreinum rekstrar-
framlögum um 24 mil lj arðar sem er mikil
aukning frá árinu á undan. Það er vegna
þess að vaxtagreiðslur erlendis hafa
aukist enda versnaði hrein skuldastaða
þjóðarinnar við útlönd um 160 milljarða
frá því í fyrra og voru erlendar skuldir
umfram eignir erlendis 606 milljarðar í
lok september eða 118,6% af vergri
landsframleiðslu miðað við áætlaða
landsframleiðslu ársins 2001.
Vont en það venst
Þeir Súkkat-félagar sungu eitt sinn
um hve ástandið væri vont en það
rnyndi venjast og jafnvel versna. Efna-
hagsástandið á enn eftir að versna
nokkuð áður en það getur batnað á ný.
Minni viðskiptahalli leikur eitt af aðal-
hlutverkunum í þeirri framtíðarmynd
sem gefur von um að það birti nokkuð
yfirefnahagsástandinu í byrjun árs 2003.
Það er þó háð því að það takist að koma
böndum á verðbólgudrauginn en það
er önnur saga. Þjóðin má illa við að fara
að venja sig við þann skrattakoll.
1. Þetta stóra stökk miðað við tölur Hagstofunnar fyrir fyrstu tíu
mánuði ársins er að mestu leyti fólgið í því að sjávarútvegurinn
hefur verið að ganga á birgðir sem ekki eru fyrir hendi lengur:
1
Þjóðhagsstofnun spáir
1 % samdrætti á næsta ári
en viðskiptahallinn er að
dragast mikið saman.
2
Óvissan hefur oft leikið
margt gott fyrirtækið grátt
þegar þau hafa mistúlkað
hana eða vanlúlkað.
1
Ólafurísleifsson fjallarum
hlutverk Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins í seinni grein
sinni um sjóðinn.
4
Jack Welch, t'yrrverandi
forstjóri GE, gaf út bók á
haustmánuðum sem gefur
stjómendum heilræði.
Heimild: Þjóðhagsstofnun.
1
Heimild: Þjóðhagsstofnun.