Dagur - 05.10.1923, Blaðsíða 2

158 DAOUR 43. tbl.
Ef þér viljið fá ódýran akstur
— — — þá akið í — — —
nar BIFREIÐ A-10. “Saj
Mig er að hitta við Torfunefs-
brúna eða í Síma 17.
Snæbj. Þorleifssoi).
Hann var því í kjöri 1919 af hendi
samkepnismanna á Akureyri móti
Magnúsi Kristjánssyni, en féll. Áður
var hann og búinn að falla sem
sjálfstæðismaður líka fyrir M. Kr.
Síðastliöið ár sást, að Sigurði var
ekki fjærri skapi að freista þriðju
byltunnar fyrir Magnúsi. Pá hóf
hann þegar undirbúning, til þess
að tryggja sér fylgi kaupsýslumanna
á Akureyri til framboðs og kosn-
ingar. Pann undirbúning hóf hann
með þvi að rita mjög broslegan
pésa um tslenzka tegund af frelsi.
Pésinn hét: Jslenzkt frelsi." Var
hann átakanlegur hugsanagrautur,
þar sem frelsishugtakið var sett i
öll möguleg og ómöguleg sambönd.
Var þar með talsverðri drýldní niðr-
að viðleitni þjóðarinnar til nýrra
vinnubragða i þjóðmálum. Látið var
í veðri vaka, að þetta ætti að vera
grundvöllur undir endurlausnarstarfi
í íslenzkum stjórnmálum, sem með
þessu væri hafið. Ekki hefir farið
neitt orð af pésa þessum síðan hann
kom út, enda var hann ekki sendur
blöðunum til álits og umgetningar,
þó þeirn sumum væri niðrað þar
allmikið.
Næsta afrek Sigurðar fyrir kaup
mennina er, að hann semur og birtir
í íslendingi stefnuskrá fyrir nýjan
flokk, sem hann telur að nú eigi
að myndast í landinu. Jafnframt
kvisaðist, að hann væri að mynda
visi til þessa flokks eða stjórnmála-
félags á Akureyri, sem nefndist
uVeröandi." Stefnuskráin var í mörg-
um greinum. í höfuðatriðum var
hún andstæð samvinnufiokknum. í
nokkrum atriðum var hún samhljóða
stefnuskrá allra flokka. f ýmsum at-
riðum var tekið fram, að fiokkur-
inn vildi koma tilgreindura máium
í »betra horf.« Alt var þetta loöið
og lítilsvert. íslendingur tók síðar
þessa löngu stefnuskrá og stytti
hana til mikilia muna og við það
tók hún allmiklum framíörum, því
þá ^kýrðist hún allmikið og varð
ákveðin samkepnismannastefna.
En þrátt fyrir alla þessa miklu
viðieitni Sigurðar.aðfalla kaupmönn-
unum í geð, fóru svo leikar að hann
barst gersamlega fyrir borð, er til
úrslita kom um ákvörðun framboös
á Akureyri. Hann fékk aðeins fá
atkvæði. Eftir þann regin ósigur
lætur hann til leiðast, að reka er-
indi kaupmannanna í Eyjafjarðar-
sýslu. Dylur hann nú vandlega
stefnu sína eða stefnuleysi undir
flokkleysingjayfirbragði, en þykist
eiga erindi á þing, til þess að koma
til leiðar endurbótum í stjórnmálum
landsins!
Þessi saga Sigurðar og brautar-
gengi það, er íslendingur veitir
honum til þessara kosninga er nægi-
lég ástæða, til þess að eyfirzkir
bændur og samvinnumenn láti hann
sitja heima eftir kosningarnar. Af
sögu hans verður það eitt ráðið um
stefnu hans, að hún sé ekki önnur
en sú, að komast á þing með hverj-
um kynstrum og ólikindum, sem
það gæti orðiö. Sú stefna og und-
angengið pólitiskt auðnuleysi Sig-
urðar, vanþakkiæti kaupmannanna
við þennan skósvein þeirra bendir
á, að hann hljóti jafnan að verða
einn í flokki og að mjög örðugt
muni reynast, að mynda þann flokk.
III.
Jafnan getur það orðið, þegar völ
er fleiri hæfra manna en eins til
framboðs eða annara ttúnaðarstarfa,
að ágreiningur rísi upp jafnvel með-
al náinna flokksbræöra um, hversu
velja skuli. Jafnvel er nær óhugsan-
legt, þegar svo stendur á, að allir
séu í upphafi einhuga um valið.
Rekur þá að því, að nokkrir verða
að rísa gegn viija sfnum, til þess
að sjá flokkshugsjóninni og sóman-
um borgiö.
Dagur hefir gert margítrekaðar
tilraunir að gera eyfirzkum, ásamt
öðrum lesendum sfnum, Ijóst, að
hugsjón samvinnumanna og vöxtur
Eramsóknarflokksins er þess vert,
að fyrir það sé unnið og þessvegna
sé beygt af i verulegum aukaatriö-
um. í greinunum »Nokkur rök um
íslenzka stjórnarhœlti« var sýnt fram
á, hversu þjóömálaglundroðinn og
flokkaryðlið í þinginu kæmi í veg
fyrir heilbrigö og ákveöin vinnu-
brögð f stjórnmálum, magnaði eftir-
litsleysi og gerði óhugsanlegt að
koma fram ábyrgð á hendur ákveön-
um mönnum eða fiokkum. I grein-
unum » Stjórnmálastefnur og kosningar«
var sýnt fram á, hvernig þjóðin
hlýtur að greinast f ákveðna fiokka
eftir hugsunarhætti, innræti og við-
horfi á vegum þroskunarinnar. Loks
er í greinunum „Fjárhagurinn og
kosningarnaru sýnt fram á viðleitni
samvinnumanna, að forða þjóöinni
frá afleiöingum þeirrar óhófsstefnu
í verzlun þjóðarinnar viö útiönd,
sem kaupsýslumennirnir hafa beitt
sér fyrir og framkvæmt vegna eigin
aivinnu. Par er sýnt fram á, að
skiiyröið fyrir viðréttingu í fjárhag
einstakiinga og þjóöarhetidar er, að
aftur veröi snúiö á þeirri leið. Þarf
ekki að taka það fram, að sú við-
^étting er hið eina ráð, til bjargar
sjálfstæði þjóðarinnar og sóma.
Nú er Eyjafjarðarsýsla eitt allra
fremsta og traustasta samvinnuhérað
landsins. Miklar vonir Dags og
fiokksins yfir höfuð standa því til
héraðsbúa um, að þeir standl fast
um flokkhugsjónina á úrslitastund þeirri,
sem nú fer í hönd. Þess er fastlega
vænst, að þeir láti allar þær miklu
tilraunir, sem af andstæðingunum
eru gerðar, til þess að villa heim-
ildir á sjálfum sér, blekkja kjósendur,
sundra flokksvilja þeirra og ala á
tortrygni þeirra, verða unnar fyrir
gíg. Á slíkum úrslitastundum sem
þeirri, er rennur upp fyrsta vetrar-
dag n. k. er kjósendum gefið færi
á, að sýna, hversu þeir meta send-
ingar þær, er kaupmennirnir senda
þeim, til þess að sundra þeim og
sigra þá í baráttu þeirra fyrir mynd-
un stjórnmálafiokks í Iandinu. Þeim
gefst kostur á, að láta hina «gráúlpa-
klœddau menn gatslíta búningi sin-
um í árangurslausri göngu um eitt
mesta samvinnuhérað landsins.
Dagur þykist hafa orðið var nokk-
urra vinsælda í þessu héraði. En
nú þykir honum mestu skifta hverjar
undirtektir hugsjón og málstaður
flokksins hlýtur við næstu kosningar.
Hann væntir þess og krefst af hér-
aösbúum, að enginn kjósandi, karl
eða kona, sem flokknum fylgir, sitji
heima kjördaginn, því við liggur
sigur Framsóknarflokksins og tilraun
hans, að reisa við hnignandi hag,
fjárhagslegt traust og sóma lslend-
inga.
JVIagnús
Kristjánssoi).
Nú liður óðum að því, að Akur-
eyrarbær á að skera úr, hvort heldur
Magnúsi Kristjánssyni eða Birni
Líndal lögm. á Svalbarði verður
falið að fara með umboð bæjarins
á Alþingi næstu 4 ár. Verður hér
á eftir ryfjað upp hið helzta í opin-
bérri starfsemi og framkomu M. Kr.
Það er ekki eingöngu réttur kjós-
enda heldur skylda þeirra, að átta
sig vel á því, hverjum kostum þeir
menn eru gæddir, sem bjóðast til
að fara með umboð þeirra, hverju
þeir hafa afrekað og hvers má af
þeim vænta.
r, , , Það eru nú um
Umfangsmtkil ^ jr s!ðan M
starfsemi .. , . ,. «
'______ Kr. byrjaði að
taka þátt í félags-
málum kaupstaðarins. Síðan hefir
hann verið einn Shrifamesti borgari
Akureyrarbæjar. Velgengni kaup-
staðarins, samanborið við flest önnur
kauptún landsins, er að mestu leyti
ávöxtur af hyggilegri stjórn bæjar-
málanna. Með áhrifum sínum í þró-
un Akureyrar, hefir M. Kr. átt mik-
inn þátt í velgengni bæjarins.
M. Kr. var alinn upp í fátækt á
Akureyri. Bærinn var þá lítill; aðal-
lega hreiður erlendra gróðafélaga,
sem áttu þar verzlanir. Magnús
hefir tekið þátt í lífi allra stétta í
bænum, — verið sjómaður, kaup-
maður, bóndi, verkamaður og hand-
iðnaðarmaður. Hann nam beykis-
iðn erlendis, þegar hann var ungur.
Þótti honum minkun, að alt af
þyrfti að fá úílenda ntenn til smá-
vikanna, af því að landinn kynni
ekki vinnubrögðin. Samhliða vann
hann alla vinnu, bæði á sjó og
landi — Akureyri átti sitt blóma-
skeið með þilskipaútgerð. Var M.
Kr. þar framarlega í flokki. Hafði
hann þá jafnan margt fólk í vinnu
og var það mál manna, er til þektu,
að hver sá, er eitt sinn hefði verið
hjá M. Kr., vildi gjarnan vinna hjá
honum aftur. Á þeim árum braut
Góð stúlka
óskast i vetrarvist. Uppl. í síma 26.
Chokolade og Kakaoduft
frá verksmiðjunni >SIRIUS« í Fríhöfn Khafn-
ar er bezt og ódýrast. — Fœst hvarvetna.
hann til ræktunar allstórt óræktar-
land og er það nú eitt af þeim
mörgu túnum, sem umlykja Akur-
eyri og gera hana blómlegri og
bjargarlegri flestum öðrum íslenzk-
um kauptúnum.
Kwpmenska. I s>mhliðafran,-
_________________I angremdu aÞ
hafnalífi gerðist
M. Kr. kaupmaður og rak allstóra
verzlun þangað til á stríðsárunum.
Að M. Kr. hætti að verzla þá og
með þeim hætti, sem hann gerði
það, einkennir manninn. Stríðsárin
voru uppgripatími allra þeirra, sem
voru fíknir í auðfenginn verzlunar-
gróða. Að hætta að verzla, þegar
gróðatækifærin margfölduðust var
mjög óvenjulegt. Og jafnvel enn
óvenjulegra var hitt, sem M. Kr.
gerði um þær mundir. Hann símaði
heim frá Alþingi 1914 og bannaði
að hœkka vöruverð i buð sinni.
Hann var einn af þeim sárfáu kaup-
mönnum, sem ekki vildu nota sér
neyð manna og hræðslu við vöru-
skort. í öðru lagi beittist hann
manna mest fyrir þvi á þingi, að
landið verzlaði með matvörur á
stríðsárunum, til þess að varna hall-
æri og hindra, að almenningur yrði
féflettur, sem því miður átti sér
stað, áður en Landsverzlun tók að
hafa áhrif.
Kaupmenska M. Kr. var bygð á
hinni þjóðlegu sjálfsbjargarviðleitni
hans. Hann vildi draga verzlunina
inn í iandið undir umráð og í
Landauki.
ucuuui uiuicuura manna ur nunu-
um útlendinga. Hann var kaup-
maður af heilbrigðum þjóðarmetn-
aði og umbótalöngun á sama hátt
og hann varð iðnaðarmaður, til þess
að gera iðnaðarlíf landsins sjálf-
stæðara. En öfgar kaupmenskunnar
voru honum óskapfeldar. Ef allir
kaupmenn bygðu starf sitt á sama
grundvelli og hann, væri hvorki
þörf kaupfélaga né Landsverzlunar.
M: Kr. gerði
_________________fyrstur manna
uppfyllinguáAk-
ureyri. Sunnan við gamla spítalann
var strandlengja bæjarins því nær
undirlendislaus. Sjórinn skall þar á
brekkunni og varð með naumind-
um komist þar meðfram í stór-
straumsflóðum. M. Kr. beitti sér
þá fyrir því verki, að gera þarna
stórfelda uppfyllingu með fram
brekkunni. Lét hann gera götuna
og mikinn hluta byggingalóða þeirra,
sem eru austan megin götunnar á
þessu svæði. Þótti þarna í mikið
ráðist á þeim árum og afturhalds*