Norðurland - 01.08.1903, Blaðsíða 2

Nl.
178
svo að ekkert verði eftir nema móar
eða melar, eins og víða á sér stað í
Fnjóskadal. Þar er sagt að skógur
hafi víða gjöreyðst á liðugri öld.
í Hálsskógi er girt um svolítinn
skógarblett, og má þegar ráða af
honum, hve mikils virði skógur er til
eldsneytis, þótt ekki væri til annars.
Herra Flensborg hefir höggvið skóg-
inn þar, eins og á að vera, og hefir
hann slegið tvær flugur í einu höggi.
Trén, sem eftir eru, þrífast betur, og
svo hefir auk þess fengist talsvert af
eldivið. Ef höggni viðurinn væri bút-
aður sundur á haganlegan hátt, og
auðvelt væri að flytja hann til Akur-
eyrar, þá kæmi sjálfsagt mörgum vel
að fá hann bæði til þess að kveykja
upp og hita upp herbergi sín. Ef
brýr kæmust á Fnjóská og Eyjafjarðará,
mundu Akureyrarbúar hafa ánægju af
skóginum bæði úti og inni. Þetta
mundi aftur leiða til þess að öllum
líkindum, að menn fengju áhuga á
skógagræðslumálinu yfirleitt, og að
farið væri að græða skóg skamt frá
Akureyri. Að vísu mundu líða allmörg
ár, þangað til þessi nýgræðingur gæti
að öllu leyti komið í staðinn fyrir
gömlu skógana í Fnjóskadal, en menn
verða að hafa það hugfast, að þeir
verða að hafa framtíðina fyrir augum,
þegar um skógagræðslu er að ræða.
ísland hefir áður verið viði vaxið milli
fjalls og fjöru, eins og stendur í forn-
um fræðum, og nú þarf að vinna að
því, að þetta geti orðið aftur, á þann
hátt, að skógarnir hefti ekki aðra
jarðyrkju heldur styðji hana og styrki.
Menn eiga að berjast fyrir því, að
engin íslenzk jörð sé skóglaus.
Akureyri 20h 1903.
C. V. Prytz,
prófessor í skógrækt.
Þeir próf. Prytz og Flensborg skóg-
fræðingur fóru landveg suður fyrir
skemstu. Nýlega er kominn út pési
eftir C. Ryder og C. V. Prytz: Skógar-
græðslumál íslands, og mun hann hafa
verið lagður fyrir alþingi í sumar. í
pésa þessum eru tillögur um skóga-
græðslustörf á íslandi fjárhagstíma-
bilið 1904—1905 og ýmsar athuga-
semdir um græðslu nýs skógar og
verndun skóga, sem til eru. Lagt er
til, að allur skógur á íslandi, forn og
nýr, sé friðaður, þó svo, að höggva
megi skóg af viti og undir umsjón,
en ekki botnlaust og vitlaust, eins
og víðast hefir átt sér stað hingað til.
Skepnuníðsla.
Svo bar við sunnudagskvöldið 12. júlí, að
þrír menn gengu um strætin á Akureyri
seint um kvöld, og voru flestir seztir að.
Þeir áttu leið inn yfir brúna fyrir utan búð
Eggerts Laxdals, og þar heyrðu þeir háreysti
og hlátur innar á brautinni. Mennirnir gengu
á hljóðið, og sáu ljóta sjón. Nokkrir yfirmenn
af Heklu, sem þá lá á Akureyrarhöfn, höfðu
náð í tvo strokuhesta framan úr Firði. Þeir
höfðu bundið þá saman á töglunum, og
skemtu sér við að sjá, hvernig skepnurnar
strituðu við að slíta sig í sundur. Enginn
vegur var að leysa tagihnútana, því að hest-
arnir höfðu hert þá mjög, en einn þeirra þrí-
menninga skar á töglin, og losaði hestana.
í gömlum sögum íslenzkum er getið um
refsingu, sem líklega stendur ekki í neinum
hegningarlögum. Menn voru hnýttir í töglin
á tveimur óhemjum. Þessari refsingu var
ekki beitt við aðra en þá, sem höfðu sýnt
alveg einstakan óþokkaskap.
Frú Kristíana Kroyer, t 1902.
(Kveðið í nafni einkadóttur hennar.)
Bráðum er árið á enda,
mín elskaða móðir,
síðan þú blessaðir barn þitt
með brestandi augum.
Veiztu hvað langt er nú liðið,
hvað lengi eg vakti ?
Síðla því elda vill aftur
þeim andvaka þráir.
Bjart var um hlíðir og haga,
þá hvíldistú móðir;
faidinn þá fekstu hinn bleika,
tók foldin þann grœtia.
Alt kvað um bjargir og blessan,
um brúðkaup og gleði;
mér var sem hjáræmi heyrðist
í hljóðöldu hverri, —
Eða sem einlægni skorti,
sem alls ekkert þyrði
sannleikann allan að segja —
nema Sorgin og Dauðinn:
Sorgin, sem helklukkum hringdi,
svo himininn stundi;
Dauðinn, sem ómaði orðlaus,
svo allífið þagði.
Hvað varð um glaum þann og gleði,
sem gabbaði tár mín?
Allsherjar helfarar hringing
og herjandi vetur!
Og þó að alt sé sem áður,
og enn komi sumar:
heyrist mér hjáræmið aftur,
sem helfró og draumur.
Því viltu, Líf, vera að lofa
svo langvinnum gæðum,
ertu’ ekki blekking, sem blikar
á báru sem tári?
Betur um hnútana bindur
hann bróðir þinn Dauði,
hvar sem í læðing hann leggur
Lukkunnar dróttir.
Hvað gaf þér lífið og lánið,
ó ljúfasta móðir?
Erfiða, tárfelda æfi
og útivist harða.
Snemma var hlynur þinn höggvinn,
og hýrasta rós þín
skrúðgræn þér skorin frá hjarta,
er skuggarnir lengdust.
Þrjár saman þreyðum vér mæðgur
nær þrjátíu vetur?
þvf næst við tvær saman tengdum
með trúfesti hendur.
Loks varð eg einmana eftir
í erfinu sorgar;
drekk eg nú, móðir, þitt minni,
og mjúklyndrar systur.
Veri þá Dauðinn mín vissa
og vorið mitt Sorgin;
bótin er, móðir, að man eg
hvað margoft þú sagðir:
»Sjónhverfing alt er hið ytra,
sem auganu mætir;
lífið og ljósið er innra;
við lifum af Guði.«
Því er mér hálfu meir huggun
í hjartnæmu versi,
en í þeim árstímum öllum,
sem óðfluga skiftast.
Fertug eg fann aldrei hausta
í faðmi þér, móðir,
veit því að eilífðin aldrei
mun okkur fá skilið.
Matth. J.
%
7rá Jæreyingum.
Fœrösk Politik heitir ný bók (137
síður) eftir fólkþingismann Færey-
inga Johannes Patursson í Kirkjubæ.
Hann hefir dvalið hér á íslandi
fyrir nokkurum árum, og er kvænt-
ur íslenzkri konu, dóttur Eiríks frá
Karlskála eystra. Patursson kvað
flest vera vel gefið, og bók hans er
að mörgu leyti merkileg, svo að
skilt er, að Norðurland minnist á
hana.
Færeyingar hafa lengi þótt spakir
þegnar í hinu danska ríki, enda
hafa þeir verið mjög eftirlátir við
dönsku stjórnina, en nú er farið
að reka að því sama hjá þeim, og
brunnið hefir við hér á landi. Þeir
eru langt frá því að vera ánægðir.
Patursson, sem virðist vera talsmað-
ur Færeyinga, gerir kröfu til þess,
að þeir fái að ráða sínum sérstöku
málefnum á líkan hátt, og vér Is-
lendingar höfum fengið að ráða sér-
málum vorum samkvæmt stjórnar-
skránni. Patursson færir svo ljósar
ástæður fyrir máli sínu, að ganga
má að því vísu, að kröfur hans
muni ekki falla niður fyr, en þeim
hefir verið fullnægt.
Færeyingar gengu undir Noregs-
konung, þeg?r Þrándur í Götu dó,
1035. Síðan hafa forlög þeii.a verið
lík forlögum íslendinga: einokunar-
verzlun og óhentug stjórn. Fyrir 100
árum voiu Færeyingar nálægt 5000
að tölu, en nú eiu þeir þrefalt fleiri.
Fólksfjöldinn hefir því aukist þ?r til-
tölulega meira en hér á landi, en
að öðru leyti er líkt ástatt: landbún-
aður á lágu stigi og atvinnuvegir
skamt á leið komnir, fólkið fátækt
og lítt mentað. Patursson spyr, hver
ástæðan sé til þess, að ekki sé lengra
komið, og niðurstaðan verður sú, að
þessi vandræði séu að kenna stjórnar-
fyrirkomulaginu.
Svo er háttað, að ríkisþing Dana
og konungur setja lög fyrir Færeyj-
ar, en framkvæmdarvaldið er hjá
ráðgjöfum Dana. Færeyingar hafa
að vísu lögþingi að nafninu til, en
það hefir lítil sem engin ráð.
Nú segir Patursson, eins og satt
er, að staðhættir í Færeyjum séu
svo ólíkir staðháttum í Danmörku,
að ríkisþingið geti ekki haft neina
sjálfstæða þekkingu á því, hvað Fær-
eyingum henti. Það hljóti því að
sækja þekkingu sína til þingmanna
Færeyinga. Færeyingar senda tvo
menn til 'Lkisþings Dana. Annar er
þjóðkjörinn, en í þau 52 ár, sem
Færeyingar hafa sent menn á þing,
hefir þjóðþingismaður þeirra oftast
verið svo settur, að hann hefir orð-
ið að fara eftir vilja embættismann-
anna heima í Færeyjnm. Lögþingið
kýs hinn þingmanninn, sem á sæti
í landsþinginu, en nú er lögþingið,
og hlýtur að vera, segir Patursson,
háð embættismönnum eyjanna, svo
að ríkisþingið hljóti að sækja þekk-
ingu sína á sérmálum Færeyja til
embættismannanna þar. Afleiðingin
er auðsæ: Stjórn Dana hefir ekki
gengist, og gengst ekki fyrir fram-
förum í atvinnuvegum eyjaskeggja.
Árið 1900—1901 guldu Færeyingar
52,000 kr. í ríkissjóð á ári, en ríkis-
sjóður greiddi til Færeyja 94,000
kr. árið 1901 fram yfir tekjurnar.
Þar eru að vísu talin 60,000 kr. út-
gjöld til varðskipsins, en samt er
deginum ljósara, að hvorki græða
Danir né Færeyingar á sambandinu,
eins og nú er ástatt.
Patursson heimtar, að lögþingi
Færeyinga fái fjárveitingarvald og
löggjafarvald með konungi í öllum
sérmálum þeirra, en vert er að benda
þeim á, að þeir láti sér að varnaði
verða víti okkar íslendinga. Þeir
verða ennfremur að heimta, að full-
trúi stjórnarinnar í Færeyjum verði
ávalt í samræmi við lögþingið, að
því er sérmál snertir, á þann hátt,
að hann verði að víkja úr sessi, ef
hann er lögþinginu andstæður í
þýðingarmiklum máluin.
Það mun reynast jafnóhafandi í
Færeyjum og hér á landi, ef stjórn-
in reynir að róa forlagabát fólksins
í alt aðra átt, en það vill halda sjálft,
ef hún stjórar hann niður eða rær
honum aftur á bak, þegar fólkið vill
áfram. Stjórnirnar vilja sigla, en þjóð-
irnar hljóta að ráða, með tímanum.
Fyrir nokkuru síðan var hér á
ferð færeyskur maður, M. Winther-
Lútzen, búfræðingur frá Iandbúnað-
arháskólanum í Kaupmannahöfn.
Erindi hans var að kynna sér ís-
lenzkan búskap. Lútzen þessi er
ráðsmaður hjá J. Patursson, þegar
hann er að heiman. Menn, sem töl-
uðu við Lútzen, hafa efíir honum,
að honum hafi litist vel á búskap
hér yfirleitt og miklu betur en á
búskap Færeyinga. Álit Lútzens er
næg sönnun fyrir því, hve færeysk-
ur búskaþur hlýtur að vera á lágu
stigi, því að guð og menn vita, að
ekki er hátt risið á íslenzkum bún-
aði. Lútzen er ritstjóri að „ Plógi"
þeirra Færeyinga, sem er nýbyrjað-
ur að koma út, og er fyrsta bún-
aðauímarit þeitra eyjaskeggja. »Bún-
aðarblöð. Skrift íyri föroyskt jarða-
brúk" kemur út fjórum sinnum á ári,
örk í einu, og kostar krónu. 400
eintök eru prentuð, og útgefandinn
hefir 150 króna styrk til íitsins. í
þeim tveimur nr., sem út eru komin,
er getið um ýms málefni, er varða
færeyskan búskap og reyndar bú-
skap allra þjóða t. d. fóðurauka,
fjósbyggingar, mjólkurbú, hrossakyn-
bætur o. s. fi v. Þar er líka grein:
„Búnaðarskúlinn á Hólum (íslandi.)"
eftir Austra, og er langt sótt. Margt
er líkt með íslenzkum búskap og
færeyskum, og hefðu því íslenzkir
bændur eflaust bæði gagn og gam-
an af því, að kaupa Búnaðarblöð
og lesa þau.
Ríkisráðssefan.
Eins og kunnugt er, fór Jón Jens-
son yfirdómari utan í sumar, á fund
ráðgjafa tslands, til þess að fá hjá
honum fréttir um, hverninn hann skildi
orðin í stjórnarskrárfrumvarpinu »í ríkis-
ráðinu,« en ráðgjafi vísað til athugasemda
sinna við frumvarpið, og sagðist að öðru
leyti hafa skýrt landshöfðingja frá þeim
bendingum í málinu, er hann ætlaði að
gefa. Þrátt fyrir margar spurningar fékk
Jón Jensson engin önnur svör hjá ráð-
gjafa og ekki heldur hjá stjórnardeildar-
forstjóranum. Skýrsla um þetta efni er
prentuð í »Ingólfi« 19. júlí, og heldur
yfirdómarinn því þar fram, að ráðgjaf-
inn hafi einmitt sannað siit mál með
þögninni. Aftur munu flestir aðrir líta
svo á, að för hans hafi orði erinisleysa'