Ingólfur - 14.02.1904, Blaðsíða 3

[14. febr. 1904.1
INGÓLFUR
23
ifirlit ifir starf og listfengi leikandanna, að
ég gæti kveðið upp ifir þeim nokkurn veg-
inn heillegan dóm eitir minum tilfinningum.
Eg segi það smjaðurlaust, þó ég segi það
dálítið hróðugur, að mér finst þessir piltar og
stúlkur, sem ég hefi séð leikaj hór í þessu
leikfólagi, gera það með engu minni list og
engu minna skilningi en ég hef séð annars-
staðar þar sem það hefur verið talið gott. Eg
hef séð Sophus Neumann, Emil Paulsen og
frú Betty Hennings leika best og svo gamla
Skram, þó hreifþað mig einkum hjá honum,
sem eftir var í þeim gamla rómi. Svo sá ég
konu leika framúrskarandi vel, eftir því, sem
mér fanst, í konungsleikhúsinu í Berlín, en
ég man ekki hvað hún hét og finn nú ekki
leikhúsblaðið og hef ég þó geimt það.
í London, París og New-York var ekkert
vel leikið, það sem ég sá, og ég skildi ekki,
hvernig blöðin gátu fengið af sér að hrósa
því, þegar ég las um það á morgnana.
Ég kom nú ekki með háum vonum i leik-
húsið hérna, þegar ég kom first. Ég vissi
svo mikið af reinslu sjálís mín, að það er
engum list sem hann leikur ekki, og ég
vænti þess ekki að sjá hér leikið, eins og
það sem eg hef best séð, og mér var minn-
isstæðast. Mér datt heldur ekki í hug að
heimta eins góðan leik hér, eins og á óæðri
leikhúsunum til að minda, sem kölluð eru
annarsstaðar, því þar leika menn, sem gert
hafa þetta að lífsstarfi sínu, verja til þess
öllum kröftum sínum og falla og sigra með
því.
Hér hafa menn þetta starf í hjáverkum og
geta hvorki bigt á því framtíð sina né sinna,
því það er svo litið borgað og hafa þvi litla
örfun til, að leggja þar fram krafta sína,
nema það, sem listfengi hvers og smekkur
gerir honum að þörf og skildu.
En óg get ekki betur séð, en að þetta
leikfólk hór leiki í heild sinni eins vel og
margir þeir, sem stórblöðin útleudu hafa lof-
að og lofað stórkostlega.
Blöðin hér hafa lokið maklegu lofi á Jón
sagnfræðiug, firir leik sinn, því að það er
eins og hver limur hans lúti svo vel þessum
langsína og skarpa skilningi hans, eins og
penninn gerir, þegar hann er að skrifa. Ég
veit ekki hverjum eg ætti að fá Tjælde í
hendur af þessum frægu mönnum, sem ég
man eftir. Það væri rangt gert við Björns-
son að gera Tjælde að athlátri, því Björns-
son hefur unnið svo mikið og fagurt starf
firir okkur alla, að hann má enginn góður
maður gera hlægilegan, þó hann væri ein-
hversstaðar veikur firir.
í>að hefur verið rétt sagt í þessu blaði,
að Björnstjerne tækist ekki að sannfæra
mann um, að sá áfellisdómur sé réttlátur,
sem hann kveður upp ifir Tjælde. Ég hef
aldrei lesið leikinn sjálfan en bæði hér og
þar sem ég sá haun itra, hafði Tjæld9 fulla
virðing mína, og hefði ég getað hjálpað hon-
um hér i samlífi okkar, þá hefði óg gert það.
Björnstjerne hefur haft þar stóra og góða
hugsun, en lætur saklítinn mann beigja sig
svo í keing og biðja guð og menn svo ó-
maklega miskunnar, að það er versta verk
að bera þá persónu fram. Mér finst Jóni
farast það vel að bjarga báðum, bæði
Tjælde og Björnstjerne, og eftir því litlasem
ég hef séð, þá er þet.ta list sem ég dáist að.
Ég hef séð ímsar konur, sem mér þóttu
fara príðilega á leiksviði en ég er ekki alveg
viss um, að ég hafi séð nokkra, sem stendur
þar 0g gengur betur en Gunnþórunn Hall-
dórsdóttir. Hún á það eitthvað í sjálfri sér
sem hefir nóg afl til að horfa framan i alt
og alla, og væri ég leikhússtjóri fengi ég
haua undir eins á mitt leiksvæði, ef þess
væri kostur.
Ég tek þetta fram, af því mér finst dómur
Jóns Olaíssonar um hana ekki sanngjarn, en
hann hefur felt svo marga rétta dóma, að ó-
réttur áfellisdómur frá honum er margfaldur
háski. Ég vil ekki að dómar neins mans
beigi stúlkuna, því hana á ekki að beigja.
I heimilinu leikur fólkið ifir höfuð vel, að
því, sem mér fanst. Leikurinn er sjálfur
merkilegur, stór og djörf hugsun mikils mans,
og það er oft vandi, að bera fram persónur
hans svo, að þær haldi sér.
Schwartze hershöfðiugi er engan veginn
vandalaus leikur. Hann hefur fengið firra
slagið áður en við sjáum hann á leiksviðinu
og Árni Eiríksson sínir okkur hann vel,
lamaðan með skapið eitt eftir, skilduna og
sómanu. Sudermann lætur Schwartze altaf
horfa á Wilhjálm 'keisara og Árni gerir það
svo rækilega, afvitandi eða óafvitandi, að ég
efast mikillega um, að það sé gert betur í
Berlín. Ég sé ekki annað, en Árni skilji
hlutverk sitt keiprétt og leiki það príðilega.
Gerfi hans væri tekið fullgilt á þeirn leikbús-
um, sem ég hef verið á og séð dæmt um.
Rómurinn fanst mér heldur mikið síngjandi.
Hann skemmir stundum áhrif orðanna, sem
hann segir, en stundum bætir hann þau líka,
svo þar þirfti nákvæmari athugun, ef benda
ætti á breitingu til bóta.
Stefanía leikur mjög vel Mögðu og segir
mörg sín orð príðilega, og ég get ekki bent
henni á neitt sem hún misskilji, eða fari illa
með. Alt látæði hennar er furðu náttúrlegt
af konu, sem aldrei hefur séð atíerli útlendra
leikmeija, og er það bert, að hún hefur haft
einhvern góðan maun til að leiðbeina sér.
Hin dóttir Schwartzes leikur lika vel.
Mér síndist það vera stúlka og ég hélt því
hún væri Indriðadóttir en ekki Einarsson.
Slíkt smekkleisi er aldrei þakkað. Menn
gleima því, að son á íslensku þíðir sonur og
er alt annað, en sen á dönsku eða sohn á
Ensku. Emilía Indriðadóttir er fríð stúlka
með fallegu naíni, en hún má ekki skemma
nafnið sitt. Það getur legið svo í mönuum
sem unna máli sínu, að þeir sjá ekki á leik-
sviðinu annað en nafn-afskræmið, og er það
ofmikil lotning firir smekkleisi og lítilmensku
þessa tírna, að benda ekki ungri og efnilegri
stúlku á þetta. Prestinum, Jens Waage
vildi ég líka þakka firir góða skemtun.
Hann hefur þar gott hlutverk, en hann fer
vel með það. Hvorki gæti ég gert það eins
vel eða betur. Það er nú ekki mikið hrós
en ég skal þá bæta því við, að mér hefur
fundist hann leika alt vel, sem ég hef séð til
hans. Kannske hefur það nokkur áhrif að
mér er vel til hans sem mans, en mér finst
þó ég hafi getað dæmt hann alveg óvilhalt á
leiksviðinu.
Friðfinnur prentari leikur svo vel ómennið
að ég var hálfhræddur nm það um tíma, að
hann væri svona sjálfur að náttúrufari. Svo
vel lék hann. Hannes Þorsteinsson ritstjóri
sessnnautur minn og Bjarni Jónsson frá Vogi
sögðu mér, að þetta væri leikur.
Gunnþórunn er frú Schwartze og hefur
þarna lítið að gera, en ekki spilti þetta litla
sem hún sagði þar, því áliti, sem ég var bú-
inn að fá á henni áður.
JÞuríður Sigurðardóttir, fanst mér leika vel
sistur frúarinnar.
Ég hefði þurft að koma þangað oftar, til
þess að geta munað nöfnin og sagt rétt og
sanngjarnlega frá hverjum einum. Ég man
nú ekki núna aðra en þá sem ég hef nefnt,
og þessir gerðu mest og sögðu mest. Ég
vildi að einhver irði hér til að búa til leik,
sem bestu kraftar þessa leikfélags gætu not-
ið síu í. Krístjáni Þorgrímssini mætti trúa
firir þeim kímnis persónum, sem Olaf Paul-
son hefur leikið. Mönnum þætti gott að eiga
þær í höndum Ólafs. Ég þirði eingu síður
að trúa Kristjáni firir þeim. Neumann (S.)
lék miklu betur en 0. P.
Mér sínist Guðmundur Tómasson Hall-
grímssonar vera efnilegur leikandi ef hann
hefur taum á látbragði sínu. Hann er alveg
nír, svo ég hef ekkert ljóst hugboð um hann
enn sem komið er.
Ég hef gert það firir bón, að segja álit
mitt, á þessum leik og hef hnítt því við,
sem mig lángaði til að hafa sagt um leið
Við sátum þar ánægð um kvöldið og mér
fanst sem við íslendingar værum ekki ver
færir en aðrir til þess að skilja og berafram
góða leiki mikilla manna. Þessa hugsun
fékk ég af því, að sjá, hvernig leikendunum
fórust hlutverk þeirra úr hendi og það var
sá hiutur af skemtuninni, sem ég þakka þeim
ekki minst firir.
Þorsteinn Erlíngsson.
Vitarnir.
Það mun flestum kunnugt sem eitthvað
vita um sjómannslífið hver nauðsin vitarnir
eru firir sjófarendur. En vitarnir eru þvíað-
eins góðir að maður geti treist þeim. Eins
og allir vita, er Island illa vitað, þótt það
hafi nokkuð lagast á siðari árum. Þó er enn
óviðunandi, en ekki fer ég lengra út í það
að þessu sinni.
En hitt ætti ekki að koma firir að maður
þirfti að bera vantraust til þeirra fáu vita,
sem til eru og eru góðir í sjálfu sjer.
Mér finnst það skilda mín ef ég ber van-
traust til eins vitavarðar, að gjöra það opin-
bert, og eg skal fúslega játa að svo er, og
það vantraust hefur leinst með mér síðan að
jeg heirði hver hlaut varðarstöðuna við Garð-
skagavitann síðast.
Maðurinn getur verið í marga staði góður
en ég hef aldrei getað fengið traust á hon-
um til þess starfa. Þvi að aldrei hefur hann
kint sér nein vitastörf á æfinni, og ég verð
að efast, um, að hann hafi séð vitaljós firri
en hann átti að kveikja það sjálfur er hann
var orðinn vitavörður.
En hitt mun eg reina að sanna ef krafist
verður, að meira hefur borið á göllum á þeim
vita í vetur en að undanförnu því að sá viti
hefur verið af öllum álitinn mjög góður það
sem hann nær til.
Nú þikist eg hafa fengið sannar fregnir
af að hann hafi staðið mörgum sinnum í vet-
ur og það jafnvel svo tímum hafi skift í einu.
Þetta hefur aukið vantraust mitt; þó jeg
leggi ekki trúnað á, að menn af öðrum bæ,
hafi orðið til þess að vekja vörðinn við slíkt
tækifæri.
En væri svo, þá ætti vörðurinn að láta
það sjer að kenningu verða, ella aðrir að taka
í taumana, því að „betra er autt rúm en illa
skipað“.
Rvík. B/s 1904.
SJcipstjóri.