Skuld - 13.01.1879, Blaðsíða 2

III. ár, nr. l.J
S K U LI).
P/j 1879.
__________________4___________________
„Já, hvað ætli pað gjöri? J>að
er hægra spurt en svarað. En hversu
sem ræðst, pá legst illa i oss presta-
' fjöldinn og emhættismanna-fjöldinn á
pingi; væri vel að menn kendu eigi á
peirri of miklu tilhneigingu til presta,
sem kjósendr höfðu við síðustu kosn-
ingar. Og einmitt af pví, að nú litr
út fyrir, að almenningr sé að vakna
til meðvitundar um pað, að of margir
prestar sé eigi hollir á pingi, svo að
peim geistlegu herrum muni heldr
fækka við inar almennu kosning-
ar að ári (1880) — einmitt fyrir
pessa sök pykir oss líklegt, að prest-
ar á pingi sperrist við í líf og
blóð, að fá sitt fram í sumar, með-
an peir halda enn tölu á pingi, pví
að peim mun „hregða svo fyrir sálar-
skjáinn“, að peir eigi par ef til vill
færri atkvæðum að stýra ið næsta sinn.
J>að er pví eigi gott að segja, hvað
alping k a n n að gjöra í pessu máli
í sumar kemr.
En hvað pað ætti að gjöra er
eflaust, já!
Jpað ætti að — vísa málinu frá.
|>að mundi miklu nær sanni, að
álit almennings komi fram, ef málinu
væri frestað- á pessu pingi sem í hönd
fer, og til ins næsta, og að aftr væri
leitað álits kosinna manna úr hverri
sókn 1880. |>á verða menn húnir að
átta sig hetr á málinu,' og pá ættu
leikmenn að geta látið sitt álit í Ijósi
á fundum sér, án pess að hver leik-
maðr á fundi væri lagðr í spyrðuband
móti einum presti.
Með pessu einu móti yrði málið
undirhiiið réttilega.
O
Undirstöðu - atriði
g r a s r æ k t a r i n ii a i*.
Eftir
N. ö.,
búfræðing í Kristíaníu (í Noregi).
[Pramhald frá f. á.]
3. Hvernig menn ónýta áburðinn.
Ef næringarefnin í áhurðinum væri
eitthvert skaðlegt óhræsi, sem áríðandi
væri að ónýta sem mest, pá væri ein-
faldasta og handhægasta aðferðin til
pess hér um bil sú, að láta hann sæta
poirri meðferð, sem nú er á lionum
höfð á lslandi.
Eins og allir vita, verðr mestan
lilut ársins að safna fyrir áhurði liús-
dýranna, svo að hann verði notaðr á
vissum árstímum. Til pessa parf
geymslu-stað. — í Noregi er til pessa
haft annaðhvort alment haugstæði fyr-
ir utan fjósdyr, eða pá áhurðar-kjall-
ari undir fjósinu. A stöku stað hefir
gólfið í kjallaranum verið gjört pétt
eða vatnshelt; en víðast er gólfið svo,
sem pað er af náttúrunnar hendi —
sandjörð, sem vatn sígr niðr um, klöpp,
möl eða livað pað nú kann að vera.
Sé nú mykjan geymd 1 slíkum kjall-
ara undir fjósinu, pá hlýtr fyrst og
fremst alt pvagið og svo allr sá safi,
sem sfgr úr mykjunni, pegar lmn press-
ast af punga sjálfrar sín, að hverfa niðr
í gólfið, ef ekki vill svo til af hend-
ingu, að pað sé vatnshelt af náttúr-
unnar hendi (leirjörð).
Oft er pað nú að vísu að menn
pekja gólfið í kjallaranum með mold-
ar lagi, en pað lag er venjulega alt of
punt til pess, að pað geti haldið í sér
öllum inum fljótandi áhurði. Svo sílar
oft pvagið gegn um flórgólfið mest á
einstöku stöðum, en eigi jafntyfiralt;
pað safnast pví í holur pær, sem vera
kunna á kjallaragólfinu og — hverfr
niðr í jörðina. Sama veg fer vatn
pað, scm pressast úr mykjunni af'
6
pyngslum hennar; og íhugi menn nú,
að heztu og auðuppleystustu næringar-
efni plantnanna eru fólgin í vökva peim,
sem pressast úr mykjunni, og í pvag-
inu, pá verðr pað auðskilið, að pað er
óútreiknanlegt, hvað mikinn góðan á-
hurð menn ónýta fyrir sér með p e s s-
ari aðferð.
Og jafnvel pótt gólfið í kjallaran-
um sé pétt, pá eru veggirnir oft ópétt-
ir, en pá getr vatn streymt inn um pá,
og pegar pað kemst í áburðarkjallar-
ann, pessa réttnefndu gullnámu hónd-
ans, eins og á sér einknm stað í pýð-
um, pá má nærri geta, að pað upp-
leysir úr mykjunni töluvert af inum
dýrmætustu huldu fjársjóðum hennar,
sem eru næringarefni plantnanna, og
hefir pau hurt með sér, er pað sígr
burt aftr í jörðina.
Ekki er betr ástatt með haug-
stæði pau, sem grafin eru fyrir ut-
an fjósið; par verðr gólfið oftast ó-
pétt, eða að minnsta kosti veggirnir.
Auk pessa er pað, að sé flórinn eigi
vatnsheldr í fjósinu, sem sjáldan mun
vera, pá sígr niðr um liann og ofan í
jörðina alt pvagið eða nti.egin pess, og
fer pá áhurðrinn til spillis hæði í
fjósinu og í haugstæðinu.
En sé pað skemmileg meðferð á
áburði petta, að hafa grafinn liaug-
stæði eða kjallara hygða undir áburð-
inn, ef pað er eigi vel vandað að öll-
um frágangi — pá má nærri geta, hve
holl sii aðíerð er, sem vanalegast og
jafnvel undantekningarlítið tíðkast á
íslandi og jafnvel á sér stað á ein-
stöku fátækum trassaheimilum í JSTor-
egi. En pessi aðferð er, sem allir
vita, sú, að mykjunni er mokað úr
fjósinu á sléttan jarðveginn, verðr svo
haugrinn hólmyndaðr, alt vatn, sem
úr mykjunni sígr, fer gjörsamlega til
spillis, og sól og vindr, regn og snjór
leika svo við pað, sem eftir er, að
4
eftirleitarinnar var einlcavinr herra Skotverðs, maor að
nafui Karl Gæðadrengr, eða eins og hann var jafnaðar-
legast kallaðr, „Kalli Gæðadrengr“, eða „Gamli Kalli
Gæðadrengr“. Ég veit nú ekki, hvort pað er einungis
einstaklega undarleg tilviljun, eða hitt, að nafnið hafi ó-
merkjanlega álirif á geðslagið; ég hefi aldrei gcngið úr
skugga um, livort af tvennu að heldr er. En liitt er öld-
ungis víst, að aldrei hefir neinn maðr horið nafnið Karl
og verið kallaðr Kalli, sem eigi hafi verið hreinn og beinn,
drenglyndr, heiðvirðr, góðr í sér og hjartahreinn piltr,
með skærum, hreinum rómi, sem manni var ætíð gleði að
heyra, og með augu, seui ætíð horfðu beint framan í pig;
eins og maðrinn vildi segja: „Ég hef hreina samvizku,
cg óttast engan, og paðerlangt fyrir neðan mig að vinna
nokkurn ódrengskap11. Og pannig eru allir inir hjartan-
legu. áliyggjulausu „fótgöngu-herrar“, er loika sjónarleika,
næstum pví vissir að verða kallaðir Kalli.
þó að nú „Gamli Kalli Gæðadrengr11 hefði ekki verið
í Glamrhorg nema 6 mánuði eða par um bil, og pó að
enginn maðr pekti neitt til hans, fyr en hann kom og
settist par að, pá liafði honum ekkert veitt auðveldara,
en að komast í góðkynningu við alla málsmetandi menn
hæjarins. |>að var enginn heiðrsmaðr í borginni, sem oigi
mundi að vörmu spori taka munnlegt orð hans gilt
fyrir púsund dölum, nær sem vera skyldi; og pað sem til
kvennpjóðarinnar kom, pá er hágt að giska á pað, sem
pær hefðu eigi verið fúsar á að gera honum til geðs. Og
alt petta lcorn af pví, að hann hafði verið skírðr Karl,
og af pví að hann fyrir pá sök hafði petta sómamanns-
andlit, sem máltækið segir að sé „ið hezta meðmælingar-
hréf“.
Ég hafði áðr sagt, að hr. Skotverðr lrafi verið einn
af inum heiðvirðustu, og hitt er eigi síðr óefað, að hann
var inn auðugasti af íhúum Glamrborgar; en „Gamli
Kalli Gæðadrengr“ var svo innilegr vinr hans, eins og
hann hefði verið skilgetinn hróðir hans. Báðir pessir gömlu
herrar voru nábúar sama megin við stræti, og dyrnar
á húsum peirra voru hvorar við hliðina á öðrum; og pó
að herra Skotverðr örsjaldan eða aldrei heimsætti „Gamla
Kalla“ og aldrei, svo neinn til vissi, hefði horðað eina