Morgunblaðið - 16.07.1995, Blaðsíða 2
2 B SUNNUDAGUR 16. JÚLÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
FYRSTU íslendingarnir
komu til landsins fyrir
fimm árum á vegum Þró-
unarsamvinnustofnunar
Íslands og höfðu nokkrir
þeirra fjölskyldur sínar
með sér. 14 íslendingar eru um
þessar mundir við störf í landinu á
vegum Þróunarsamvinnustofnunar
en þróunarverkefnin hafa leitt af
sér aukin viðskipti og fyrirtækja-
samstarf og starfar nú fjöldi íslend-
inga við uppbyggingu sjávarútvegs
landsmanna hjá sjávarútvegsfyrir-
tækjum í bæjunum Liideritz og
Walvis Bay. Eru íslenskir skip-
stjórnarmenn og menn með sér-
þekkingu á stjórnun og gæðastýr-
ingu í fiskvinnslu mjög eftirsóttir
af sjávarútvegsfyrirtækjum sem
starfa í landinu. Hafa nokkrir þeirra
ráðið sig til starfa hjá einkafyrir-
tækjum bæði á sjó og í landi. Þá
eru tveir íslendingar við störf í
höfuðborginni Windhoeg. Ólafur
V. Einarsson fiskimálafulltrúi
SADC-ríkjanna og ráðgjafi sjávar-
útvegsráðherra Namibíu og Grétar
Óskarsson sem tók við embætti
flugmálastjóra ríkisins á seinasta
ári.
Ólæsi, fátækt og atvinnuleysi
Namibía öðlaðist sjálfstæði fyrir
fímm árum eftir 75 ára yfírráð
Suður-Afríku og áratuga sjálfstæð-
isbaráttu sem kostaði þúsundir
manna lífið. Namibía var þýsk ný-
lenda fram að fyrri heimsstyrjöld
og gætir víða þýskra áhrifa í land-
inu. Alls búa um 1,5 milljónir
manna í Namibíu og er mikill meiri-
hluti þeirra bláfátækir blökkumenn.
Landið er u.þ.b. átta sinnum stærra
en ísland. Það er ríkt af jarðefnum
og í 200 mílna landhelgi Namibíu
eru einhver auðugustu fískimið í
heimi. Vinna stjórnvöld skipulega
að uppbyggingu bolfískstofnanna
en erlend skip stunduðu þarna
mikla rányrkju um árabil. Megin
útflutningstekjur Jandsmanna eru
af demöntum, sjávarafurðum, kjöti
og úrani. Talið er að 30-40% lands-
Magnús kann vel við sig í Afr-
íku. „I svona starfí er þó alltaf erfíð-
ara fyrir maka og böm að aðlagast
nýjum aðstæðum en okkur sem er-
um hér við störf. Það sem helst
bjátar á hér eru skólamálin, sem
eru ekki í nógu góðu lagi. Ég er
með ráðningarsamning fram í apríl
á næsta ári og geri ekki ráð fyrir
að framlengja hann en mér hefur
fundist mjög gaman að starfa hérna
og hefði gjarnan viljað starfa hér
áfram meðan hlutirnir eru að þró-
ast,“ segir hann.
Fullorðinsfræðsla í Liideritz
Nokkrar íslenskar konur í Liide-
ritz hafa starfað í sjálfboðavinnu
við skóla þar sem fullorðnum nam-
ibískum konum er kennt að lesa,
skrifa og ýmislegt sem varðar nær-
ingu og hreinlæti. Talið er að allt
að 60% fullorðinna Namibíumanna
séu ólæs og óskrifandi. Hefur Stein-
unn, eiginkona Magnúsar, tekið
þátt í þessu verkefni ásamt Guð-
rúnu Matthíasdóttur en Þróunar-
samvinnustofnun styrkir starfsemi
skólans.
Fjöldi íslendinga er einnig bú-
settur í bæjunum Swakopmund og
Walvis Bay, sem er um 30 þúsund
manna bær og stærsta fískihöfn
landsins, í um 40 km. fjarlægð frá
Swakopmund. Walvis Bay var hluti
Suður-Afríku en komst undir nam-
ibísk yfírráð á seinasta ári og fluttu
þá nokkrir íslensku starfsmann-
anna með fjölskyldur sínar til bæj-
arins. Starfsmenn Þróunarsam-
vinnustofnunar hafa haldið starfs-
fræðslunámskeið fyrir namibískt
verkafólk í fískvinnslu í Luderitz
og Walvis Bey og stofnunin hefur
veitt aðstoð við fískirannsóknir og
rekstur rannsóknaskipsins Bengu-
ela. Því hefur nú verið skipt út fyr-
ir nýtt og glæsilegt rannsóknaskip,
Welwitsehia, sem Japanir gáfu
Namibíumönnum á seinasta ári og
er gert út frá Walvis Bay. Eru fimm
íslenskir yfirmenn í 18 manna áhöfn
skipsins. Lögð hefur verið áhersla
á þjálfun heimamanna svo að þeir
Morgunblaðið/Ómar Friðriksson
64 ÍSLENDINGAR búa í fiskimannabænum Liideritz í sunnanverðri Namibíu.
manna séu án atvinnu. Meirihluti
íbúa er kristinn og opinbert tungu-
mál eru enska en önnur helstu
tungumál sem töluð eru í landinu
eru afrikaans og þýska.
Skafa hrímið af bílrúðunum
Undantekningalaust létu þeir ís-
lendingar sem blaðamaður hitti í
landinu vel af sér. Sólríkt er í
Namibíu mest allt árið en á þessum
árstíma er vetur í landinu og er
hitastigið yfírleitt á bilinu 8-20
gráður á celsíus. Svo ótrúlegt sem
það má virðast sögðust Namibíu-
menn í höfuðborginni Windhoeg,
sem er í 1.720 m. hæð yfír sjávar-
máli, oft þurfa að byija á að skafa
hrímið af bílrúðunum áður en þeir
halda til vinnu á morgnana. Yfír
sumarið, frá október og fram í
mars, getur hitastigið aftur á móti
farið upp undir 40 stig.
Flestir íslendinganna eða 64 alls
eru búsettir í Luderitz, sem er nokk-
ur þúsund manna bær í sunnan-
verðri Afríku. Þar starfar sjávarút-
vegsfyrirtækið Seaflower White-
físh, sem er að 20% hluta í eigu
Islendinga. A þriðja tug Islendinga
starfa hjá Seaflower og eru að jafn-
aði fímm íslenskir yfírmenn um
borð í togurum fyrirtækisins. Þá
starfa tveir íslendingar við útgerð
skipanna, einn sér um netaverk-
stæði og þrír starfa við verk- og
FULLORÐNAR namibískar konur stunda grunnnám í lestri og
fleiri greinum í Luderitz. Þróunarsamvinnustofnun íslands (Ice-
dia) styrkir verkefnið og eru tvær íslenskar konur
í sjálfboðavinnu í skólanum.
gæðastjórn í frystihúsi fyrirtækis-
ins.
„Frá byijun hefur hér átt sér
stað mikið þróunarstarf. Við höfum
annast þjálfun starfsfólks og
kennslu. Eftir nokkrar fæðingar-
hríðir eru hlutirnir nú farnir að
ganga mun betur fyrir sig og stefn-
an hefur verið mótuð nokkuð vel,“
segir Magnús Þórarinsson útgerð-
arstjóri Seaflower. Hann hefur búið
í Namibíu í fímm ár ásamt eigin-
konu sinni Steinunni Snæbjörns-
dóttir og eiga þau tvö börn.
JÓNÍNA Pálsdóttir og Sigrún Graham, ánægðar
með lífið í Liideritz.
Eins og sauma-
klúbbur alla daga
MÉR líkar mjög vel hérna.
Þetta fer fram úr mín-
um björtustu vonum.
Staðurinn er miklu betri en ég
átti von á og það er bjart yfir
þessu öllu,“ segir Jónína Pálsdótt-
ir frá Reykjavík sem flutti fyrir
tveimur mánuðum til Lúderitz
ásamt eiginmanni sínum Guðjóni
Kolbeinssyni og tveimur börnum,
fjögurra og níu ára, gömlum.
Sigrún Graham frá Grindavík
tekur í sama streng. Hún hefur
ekki búið í Namibíu nema í tvær
vikur en segir að sér lítist vel á
aðstæður og lífíð í Luderitz. Eigin-
maður hennar er Ásgeir Bene-
diktsson, verkstjóri í frystihúsi
Seaflower Whitefish og eru þau
með þijú börn sín hjá sér í Lúde-
ritz.
Guðjón Kolbeinsson er á togar-
anum Rex, sem áður hét Rán og
gerður var út frá Hafnarfirði, en
skipið er nú gert út á lýsingsveið-:
ar af Seaflower Whitefish og eru
fímm íslenskir yfírmenn í áhöfn
þess.
„Það er mjög gott að koma sér
fyrir hérna með börn. Það eru
margir íslendingar hérna, sem
hjálpast allir að. Þetta hefur allt
gengið vel,“ segir Jónína. „íslend-
ingarnir halda mikið hópinn í
Lúderitz og hjálpast að. Þetta er
eins og saumaklúbbur alla daga,“
segir hún.
Ráógera að
aka til Islands
Morgunblaðið/Ómar Friðriksson
FRIÐRIK Már, Guðbjörg Oddný, Andri Fannar, Birna Guð-
björg, Stefán Haukur og Rannveig á heimili sínu í Swakopmund.
HJÓNIN Friðrik Már Jóns-
son og Bima Guðbjörg
Hauksdóttir, sem búa
með fjórum bömum sínum í bæn-
um Swakopmund í Namibíu, vom
meðal fyrstu íslendinganna sem
fluttu til landsins á vegum Þróun-
arsamvinnustofnunar Islands fyrir
fimm ámm.
Yngsta barnið var aðeins níu
mánaða gamalt þegar fjölskyld-
an tók sig upp frá Siglufirði og
fluttist til Afríkuríkisins haustið
1990. Það voru óneitanlega mik-
il viðbrigði, segja þau, en eru
sammála um að þeim hafi líkað
vel vistin.
Friðrik er vélstjóri á hafrann-
sóknaskipinu Welwitschia og fer
yfirleitt í viku til tíu daga langar
siglingar. Birna er heimavinnandi
eins og svo margir makar íslensku
starfsmannanna í Namibíu, en
mjög erfitt er fyrir útlendinga að
fá atvinnuleyfi í landinu nema
þeir búi yfir sérþekkingu á ein-
hveiju því sviði sem Namibíumenn
sækjast eftir.
Strangur skólaagi
Blaðamaður Morgunblaðsins
heimsótti Friðrik og fjölskyldu
hans á heimili þeirra í þýska bæj-
arhlutanum í Swakopmund, en þar
búa þau í rúmgóðri íbúð i rað-
húsi. Börn þeirra em Guðbjörg
Oddný, 18 ára, Andri Fannar, 14
ára, Rannveig, tíu ára og Stefán
Haukur, fímm ára.
Börn í Namibíu hefja skóla-
göngu sína sjö ára og eru í skyldu-
námi til 18 ára aldurs. Láta börn
Friðriks og Birnu vel af náminu
þrátt fyrir strangan aga, sem er
mjög frábmgðið því sem þau áttu
að venjast á íslandi, en þau sækja
enskan skóla í bænum. Öll skóla-
börn klæðast skólabúningum og
þurfa strákar að vera stuttklipptir
og stúlkur mega ekki vera með
slegið hár. Er mjög hart tekið á
jafnvel smávægilegum brotum á
skólareglum.
Þau segja að félagslíf fyrir börn
og unglinga í Swakopmund sé
ekki ýkja fjölbreytt, engin félags-
miðstöð starfrækt, en krakkarnir
í bænum stunda talsvert íþróttir,
aðallega fótbolta og krikket. Það
þekkist vart í Namibíu að börn séu
úti á kvöldin, segja þau.
„Frá mínum bæjardyrum séð
er mikill munur á því að búa hér
og á íslandi. Hér er lítið stress og
allt óskaplega rólegt og afslappað.
Hér er farið eftir mottóinu að gera
ekkert í dag sem þú getur gert á
morgun, enda er margt óskaplega
seinvirkt hér. Það getur til dæmis
tekið mánuði að fá tengdan síma.
Hins vegar er veðurfarið mjög
þægilegt,“ segir Birna.
Þau segja að nútímavarningur
sé síst ódýrari í Namibíu en á ís-
landi og sennilega sé álíka dýrt
að framfleyta þar fjölskyldu og
heima. Hins vegar er lífsstíllinn
hér allur annar, segja þau. íbúar
Swakopmund fara t.d. mjög oft
út að borða á veitingastöðum, sem
eru mun ódýrari en á íslandi. Þau
segja að íslendingarnir á svæðinu
aðstoði hver annan, þeir hittist
oft, grilli saman eða fari í hópferð-
ir á ströndina.
3