Morgunblaðið - 13.04.1995, Síða 80

Morgunblaðið - 13.04.1995, Síða 80
80 FIMMTUDAGUR 13. APRÍL 1995 MORGUNBLAÐIÐ ÞAÐ nægir ekki aðeins, að fara að vöggu dæg- urlagaflutnings í ís- lensku útvarpi, á árun- um upp úr 1950, til að nálgast þær rætur, sem liggja að tónlistar- manninum Rúnari Júl- íussym, fæddum í Keflavík 13. aprii 1945. Það verður að leita víðar fanga. Þó er vert að staldra þar aðeins við og horfa yfir sviðið, því það er engin spuming, að ís- lensk dægurlagahefð eftirstríðsár- anna var lifandi hluti af tónlistar- legu uppeldi drengsins, sem ólst upp í hinum örtvaxandi útgerð- arbæ á Suðurnesjum. Á öldum ljósvakans bárust raddir þeirra Hauks Morthens, Alfreðs Clausen, Bjöms R. Einars- sonar, Sigurðar Ólafssonar, Skafta Ólafssonar og fleiri góðra manna, sem sungu um sjómanns- lífið, sveitasæluna, ástir og þrár, bjartar vonir og brostin hjörtu. Þessi lög, sem gjarna vora kölluð „slagarar", áttu öðram þræði ætt- ir sínar að rekja til Mið-Evrópu, eða vora vinsæl sönglög hvítra manna úr Vesturheimi. Textum var annaðhvort snarað á íslenska tungu, eða þá samdir nýir um ís- lenskan veraleika þess tíma og þeir felldir að lögunum. Tónlist þessi seytlaðist inn í sveinninn lag- vissa og varð þar að brunni, sem hann seinna átti eftir að bergja af. Til að reyna að varpa skýrara ljósi á þau tónlistarlegu áhrif, sem hvað mestan þátt hafa átt í að móta tónlistarmanninn Rúnar Júl- íusson, eins og þjóðin þekkir hann best, sem „Rokkkónginn frá Kefla- vík“, verður að gæta að nálægð Rúnars í uppeldinu við bandarísku herstöðina. Það var nefnilega nær eingöngu Kanaútvarpið, sem á árunum upp úr 1955 flutti þá tón- listarstrauma, sem heltóku huga drengsins og hafa líklega öðra fremur mótað fjölbreytnina í hans tónlist eins og við þekkjum hana í dag. „Rokk & Roll“ var í vöggu, Þegar faríð er yfír svið íslenska rokksins síðustu áratugina verður ekki horfb framhjá þætti Keflvíkingsins Rúnars Júlíussonar. Á fímmtugsafmæli hans í dag fjallar gamall vinur hans Ottar Felix Hauksson um þennan úthaldsgóða tónlistarmann og um rætur hans í dægurlagaheiminum. RÚNAR á gullaldardögum Hljóma. skilgetið afkvæmi bandaríska ryt- hmablúsins, sem stóð traustum fótum í blúshefð bandarískra blökkumanna. Það er þessi tónlist fyrst og fremst, sem höfðaði til Rúnars. Rokkið, rythmablúsinn, blúsinn og soultónlistin, ásamt angurværam stefjum kántrísöngv- aranna, allt þetta glumdi nær sleitulaust frá herstöðinni alla daga og nætur og hefur án alls vafa kveikt neistann í þeim kyndli, sem Rúnar átti eftir að bera og logað hefur skært á himni ís- lenskrar dægurtónlistar í meira en þijátíu ár. Nýir straumar Það má heldur ekki gleyma því, að á áranum upp úr 1960 vora starfræktar fljótandi útvarps- stöðvar undan ströndum Eng- lands. Svokallaðar sjóræningja- stöðvar, sem starfræktar voru um borð í skipum, utan lögsögu Breta og útvörpuðu dægurlagatónlist í trássi við bresk lög, sem bönnuðu öðrum en ríksreknu stöðinni BBC að útvarpa. Radio Caroline var ein slík og náðust útsendingar hennar allvel um sunnan- og austanvert ísland. Þessar stöðvar, aðallega Radio Caroline og Radio Luxemb- urg, voru helstu boðberar hinna nýju strauma í dægurlagatónlist- inni snemma á sjöunda áratugn- um. Það var hið svokallaða „Mers- ey beat“ sem mest bar á í þessum stöðvum. Nafngiftin „Mersey beat“, var tilkomin vegna þeirrar gífurlegu grósku sem var í dægur- tónlistarlífi hafnarborgarinnar Li- verpool, sem áin Mersey rennur í gegnum. Hljómsveitir spruttu þar upp eins og gorkúlur og sendu hvert lagið á fætur öðru inn á bresku vinsældalistanna. Helstu fulltrúar Merseybítsins vora án efa The Beatles, sem fyrst um sinn ásamt hljómsveitum á borð við The Searchers, The Holli- es, Gerry and the Pacemakers o.fl., leiddu þessa nýbylgju. í kjölfarið komu fram um allt Bretland hljóm- sveitir, sem voru á svipuðum nót- um og áttu greiða leið að hjörtum unglinganna. Þar tróna hæst þeir sem seinna urðu helstu keppinautar Bítlanna um vinsældir unglinganna og eru enn að, The Rolling Stones, sem komu fram í London u.þ.b. ári eftir að Bítlarnir slógu í gegn. Og fyrst minnst er á Rolling Stones í þessu sambandi verður að draga fram í dagsljósið hljómsveitir eins og Kinks, Pretty Things, The Who og Spencer Davis group. Allar þessar hljómsveitir áttu það sam- merkt, að þær leituðu í byijun, meira og minna að fýrirmyndum í rythmablús bandrískra blökku- manna. Áhrifavaldarnir í rauninni vora áhrifavaldar þeirra þeir sömu og Rúnars Júlíus- sonar. Og það engin goðgá að fullyrða, að þessar hljómsveitir hafi varðað veginn fyrir Rúnar og félaga, sem eyddu gjarna löngum síðkvöldum í að hlusta á Radio Caroline og sýnt þeim fram á með hvaða tökum ætti að takast á við tónlistargyðjuna. Ef að ungir hvít- ir Bretar gátu nálgast unglingana með svörtum rythmablús, þá gátu ungir hvítir Keflvíkingar það svo sannarlega líka. Þetta var sú tón- list, sem þeir höfðu lifað í nálægð við til margra ára! Og þarna hófst tónlistarferill Rúnars fyrir alvöra, með stofnun Hljóma á árinu 1963. Nánast á einni nóttu varð Rúnar landsfræg- ur maður, ásamt félögum sínum í Hljómum. Það var skjótur frami. Hljómar vora fyrstu boðberar bítlatónlistarinnar hér á landi og íslensk ungmenni, sem greinilega höfðu þörf fyrir að eignast eigin fulltrúa á sviði bítlamenningarinn- ar, lyftu þeim samstundis á efsta stall vinsældanna. Fyrsti smellur- inn, sem Rúnar söng inná plötu með Hljómum á árinu 1964, „Fyrsti kossinn“, var upphaflega með enskum texta og var nokkurs- konar lofsöngur um Radio Carol- inej Ég ætla ekki að rekja hér ítar- lega hljómsveitarferil Rúnars, heldur leyfa mér í staðinn að bregða upp skemmtilegri mynd, sem útlagaskáldið góða úr Svía- ríki, Jóhann Árelíuz, hefur dregið af goðinu (athuga ber, að með allan rithátt fer að vilja skáldsins): Hljómarnir springa út „Rúnar hefur trúlegast verið fjörfiskur allt frá vöggu. Og valla varð knattspyrnan til þess að draga úr honum ástríðumóðinn. Né heldur hástökk önnur og gönu- hlaup uppvaxtarins. Það hefur áreiðanlega verið gróska í Kefla- vík á þessum áram. Ekki síst eftir að Viðreisn tók völd, höftum létti og allskonar fijáls verslun komst í öndvegi, undir heilsusamlegum áhrifum herstöðvarinnar. „Life is Strange in an Armybase", eins og hann hváði þulurinn amríski á stuttri vertíð minni í Garðinum ’74. Af vellinum streymdi músíkin nótt sem nýtan dag. Metsala í briljantíni og támjóum skóm, kols- vörtum og gljáandi. Rúnar er á réttum aldri, þegar þeir slá í gegn Elvis og Jerry Lee, Little Richard og sjálfur erki- Chuck-inn Berry og hefur aldrei beðið þess bætur síðan. Má segja að tónlistarrótarsfi þessa frum- heija rokksins sé eitt með holdi hans og blóði. Og verður Rúnar ekki sakaður um annað en stök- ustu trúmennsku við upprunann. Bítlaæðið tekur svo af skarið um ferilinn og Hljómarnir springa út. Ég man fyrst eftir þeirri ágætu hljómsveit í Sjallanum á barna- balli. Er mér þá einna minnistæð- ast, fyrir utan tónlistarflutninginn, sem hafði djúp áhrif á mig, hversu Engilbert geiflaðist allur voðalega í framan við sönginn á House of
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.