Morgunblaðið - 20.03.1993, Blaðsíða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. MARZ 1993
VEFUR, LEIR OG MYND
Þrjár konur aó vinna með þrjá anga myndlistar;
ein með vefnað, ein með leir og ein með málverk:
Guðrún Gunnarsdóttir opnar í dag sýningu á textíl-
verkum í Listasafni ASÍ, Bryndís Jónsdóttir opnaði
sýningu á leirmunum í Gallerí Úmbru í fyrradag,
og Rut Rebekka Sigurjónsdóttir hóf að sýna smá-
myndir í FÍM-salnum síðastliðinn laugardag. Allir
liggja þessir þvervegir myndlistarinnar um íslenska
náttúru, þangað sækja þær sýnir og fyrirmyndir,
þó útfærslan sé misjöfn og margbreytileg eins og
efnisvalið gefur til kynna.
SKALDAÐ I LANDIÐ
2 Guðrún Gunnarsdóttir sýnir tólf
'3 ofin verk. Uppistaða þeirra er
2 ull, en hún notar einnig hamp,
3 bast og hör, auk þess sem á
ö veggjum hanga smágerðar
formtilraunir úr tágum. Litimir eru
sterkir og upp úr löngum renningum
stingast brúskar, ekki ósvipaðir grö-
sugum þúfum, en reglan er heldur
meiri en í hefðbundnu þýfi: „Verkin
eru eins konar hughrif af landinu
þegar flogið er yfir það,“ segir Guð-
rún, „og það fært í stíiinn sem fyrir
ber. Skurðir og hrúgur við hliðina á
þeim, tún og vegir reita landið niður
í lóðréttar og láréttar línur, sem ég
sker síðan í sundur á mismunandi
stöðum. Aðrar hugmyndir koma þeg-
ar unnið er með litunum. Landið er
svart og blátt, en hjá mér er það
gleði, lífsgleði, sem ræður litavali.
Sumarlitimir em sterkir og skærir,
en á haustin sér maður korngula liti
í landinu; blaktandi, heiðgul strá, og
síðan skálda ég í landið. Allir eru
svo daprir yfír sk. þjóðfélagsástandi
að maður verður að spyma á móti
til að sökkva ekki í sama þunglyndi.
Ég hef unnið mikið i svörtu gegnum
árin, en nú er komið að því að vinna
í liti, vinna með línur og náttúm.
Listamenn eiga sér gjarnan litatíma-
bil, þar sem þeir vinna sig frá einni
litakönnun til annarrar og það er
óskaplega gaman að vinna á slíkum
skeiðum." En hvers vegna þessi
stökkbreyting yfír í tágverkin? „Það
er púl að vefa, bamingur eins og
sjómenn segja. Ég vinn yfirleitt með
einföld form og einlita fleti, en það
þarf að skipuleggja þau vel, því ann-
aðhvort heppnast textílverk eða ekki.
Öfugt við málverkið er ekki hægt
að mála yfír misheppnað fleti, það
verður að byrja frá gmnni. Það sem
ofíð er þarf að vera vel gert og bilið
milli myndlistar og handavinnu er
afskaplega viðkvæmt, samkvæmt
mínum skilningi. Eftir langa vinnu-
lotu fyrir sýningu eins og þessa kem
ég ekki nálægt vefstólnum í hálft
ár eða svo og sný mér að öðru. Ég
hef því ríka þörf íýrir að vinna með
eitthvað fijálsara en vefínn og þá
reyni ég að vinna með rýmið sem
myndast á milli táganna, eitthvað
létt og ljóðrænt. Tágar eiga sér eig-
ið líf, ráða sér sjálfar, þannig að
yfírleitt verður eitthvað allt annað
úr þeim en maður átti von á. Tága-
verkin tengjast þó vefinum, því þau
em líka samansett úr línum sem eru
hnýttar og ofnar saman, uns þau líkj-
ast einhveiju utan úr geimnum."
LIST SEM
HELDUR VATNI
,2! Bryndís Jónsdóttir sýnir leir-
O listaverk sín í Gallerí Úmbru,
* djúp og íhvolf ílát, og skildi sem
^ glansa af glemngi. Ytri byrði
flB vasanna er hijúft viðkomu og
áferðin ekki óáþekk hveraútfelling-
um, en að innan em þeir alsettir
kynjamyndum sem leirinn og ofninn
hafa laðað fram. Hun vinnur leirinn
eingöngu í höndunum, sem er ein
elsta aðferðin, ef ekki sú elsta, á
þessu sviði. „Með þessum vinnu-
brögðum fría ég sjálfa mig frá
bekknum en verk unnin í honum
verða nær algerlega samhverf og
eilítið stíf og þvinguð fyrir vikið,“
segir Bryndís. „Ég blanda saman
leirtegundum og ólituðum Ieir og lit-
uðum til þess að verkin teikni sig
sjálf í stað þess að ég risti í þau eða
máli. Ég er einfaldlega of bundin
Guðrún Gunnarsdóttir
náttúmnni til að bæta í hana og
vegna litrófs og yfirbragðs íslenskrar
náttúm er hún mjög keramísk. Þessa
eðliskosti kallar leirinn fram sjálfur
og það er alltaf spennandi að sjá
hvaða myndir mynstrið tekur á sig.
í mínum huga er það nánast þrá-
hyggja að vinna leirinn eins og hann
býður upp á; efnið harmónerar svo
vel. Þeir sem mála beint á hann
færa önnur rök fyrir vinnu sinni, svo
að ég held að þetta sé einfaldlega
spuming um val.“ Hún segir að þeg-
ar leirinn sé blautur hafi hann á sér
annan litblæ en eftir brennslu, and-
stæðurnar séu meiri. „Leirinn er
ótrúlega þjáll og mótanlegur, en það
eru samt skrýtin örlög að vera að
puða við leirinn, því hann er lífrænt
efni og óútreiknanlegur sem slíkur,
þó að ég vilji ekki segja að hann sé
fullkomlega stjórnlaus. Alltaf kemur
eitthvað á óvart og sumt virðist ráð-
ast af duttlungum andrúmsloftsins í
ofninum hveiju sinni. Þrátt fyrir
möguleika hans er vinnan við leir-
mótunina ströng, bæði líkamlega og
andlega. Ég hnoða kannski fimm
kíló af blautum leir og þó ekki skorti
einbeitingu og vinnugleði er oft erf-
itt að kalla fram þá lögun, sem
maður hefur í huga, en ég reyni að
fá spennu í formið. Ferlið eftir það
er líka tímafrekt." Eftir mótun er
leirnum leyft að þorna að fullu, hann
síðan grófbrenndur og loks gljá-
brenndurtil að skerpa á glerungnum,
en suma hluti þríbrennir Bryndís til
að bæta við lit, gljáa eða áferð á
Morgunblaðið/Þorkell
Rut Rebekka Sigurjónsdóttir
Bryndís Jónsdóttir
þessi nytjalistaverk. „Einhveijir
listamenn og listfræðingar líta niður
á nytjalist, en sjaldnast álmenning-
ur, og stafar fyrrnefnd afstaða
eflaust af því að flestallar hefðir
vantar á íslandi. Sú vöntun stendur
manni fyrir þrifum á vissan hátt en
opnar heim tækifæra á hinn bóginn.
Nytjalist er nauðsynlegur þáttur í
lífinu þegar maður kynnist henni.
Fólk sem gagnrýnir þetta form gerir
sér yfírleitt ekki grein fyrir því
hversu mikið hugvit býr að baki og
vinna. Það sem stendur upp úr er
valið úr ótal hlutum en annað hafnar
Morgunblaðið/Þorkell
í glatkistunni. Hver gripur er ein-
stakur, það á að nota hann og njóta
en ekki upphefja á einhvern stall og
þetta er jafnframt list sem heldur
vatni — og leikið það eftir! Og ég
spyr, ef listamenn bera ekki virðingu
fyrir vönduðu handverki og fjöl-
breytileika í sköpun, hver gerir það
þá? Mér verður hugsað til Japans,
þar sem þeir geyma allt frá ævaforn-
um Ming-vösum til nútíma keramik-
hluta í eldvörðum og þjófaheldum
hirslum, því þar er þessi virðing fyr-
ir hendi og ómenguð af snobbi og
yfírdrepsskap."
KARÓLÍNA EIRÍKSDÓTTIR TÓNSKÁLD
NÝTT HUÓMSVEITARVERK
FRUMFLUTT í STOKKHÓLMI
Frumflutt verður á morgun, sunnudag, nýtt hljóm-
sveitarverk eftir Karólínu Eiríksdóttur í Stokkhólmi
á opnunartónleikum tónlistarhátíðar sem ber nafn-
ið Stockholm New Music 1 993. Verkið sem nefnist
Þrjár setningar (Three Paragraphs), var pantað
af sænsku ríkiskonsertunum og var styrkt af
MOMUS. Verkið verður flutt af sinfóníuhljómsveit-
inni í Malmö undir stjórn Leifs Segerstam.
Karólína verður viðstödd opn-
unartónleika tónlistarhátíð-
arinnar í Stokkhólmi. Blaða-
maður Morgunblaðsins ræddi lítil-
lega við hana áður en hún hélt ut-
an, og sagði hún þetta vissulega
hafa verið skemmtilegt verkefni.
Verkið héti Þijár setningar, vegna
þess að það væri þrír stuttir kafl-
ar, þannig að hún liti á hvern kafla
fyrir sig sem eina setningu.
„Þetta verk var pantað af
sænsku ríkiskonsertunum í fyrra,
eða fyrir rúmu ári síðan. Ég lauk
ekk'i samningu verksins fyrr en í
febrúarmánuði, þannig að þetta er
alveg nýtt. Ég var búin að ráðstafa
hluta af árinu í fyrra, þegar þeir
komu að máli við mig, svo ég gat
ekki hafist handa alveg strax. Þetta
eru þrír kaflar, svona þijár setning-
ar, fyrir frekar stóra sinfóníuhljóm-
sveit,“ sagði Karólína.
Aðspurð hvernig það hefði komið
til að þetta verk var pantað hjá
Karólína Eiríksdóttir tónskóld.