Morgunblaðið - 28.01.1942, Blaðsíða 3

3
VerðlagseftirlitiO sem
almenninp krafðist
Þögn AlþýðublaDsins
Málin skýrast.
Ef ekki hefði staðið þannig á,
þegar bráðabirgðalögin um gerð
ardóm í kaupgjalds- og verð-
lagsmálum voru sett, að hafin
voru v.erkföll í nokkrum iðn-
greinum hjer í bænum, myndu
áreiðanlega allar stjettir bjóð-
fjelagsins hafa fagnað þessum
lögum, og talið þau mesta og
heppilegasta bjargráðið, sem
fengist hefur frá því að stríðið
braust út. Sannleikurinn er sá,
að þetta er í fyrsta skifti sem
stjórnarvöld landsins taka dýr-
tíðarmálin þeim tökum, sem al-
menningur hefir frá upphafi
gert kröfu til.
★
Gallinn á framkvæmd máls-
ins var sá, segja ýmsir, að lög-
in voru sett meðan verkfall
stóð. Lögin hefðu þurft að koma
talsvert fyrir áramótin. Því er
til að svara, að þetta var ekki
hægt, því að ,enginn vissi þá, að
Alþýðuflokkurinn ætlaði að
svíkjast frá hinni frjálsu leið í
dýrtíðarmálunum. Ríkisvaldið
reyndi og allar leiðir til þess að
leysa kaupdeilurnar friðsam-
lega, en þar hafa og vafalaust
öfl frá Alþýðuflokknum staðið
á móti. Verkfallsmenn, sem una
því illa, að ríkisvaldið greip inn
í þeirra deilu á þann hátt sem
gert var geta því fyrst og fremst
þakkað það ráðamönnum Al-
þýðuflokksins, sem hugsuðu um
það eitt, að fá pólitískan ávinn-
ing af verkfallinu.
Og nú eru ráðamenn Alþýðu-
flokksins að reyna að telja verk
fallsmönnum trú um, að þingið,
sem saman kemur 15. febrúar,
muni fella gerðardómslögin,
stjórnin hrökklist frá og nýir
menn taki við.
Þetta er mesta fjarstæða,
enda mun það aðallega vera
Stefán píslarvottur, sem er að
vona, að þannig verði gangur
málsins. Stefán kunni vel við sig
í ráðherrasessinum, en þess verð
ur hvergi vart, að þjóðin harmi
það, að hann hefir vikið þaðan.
Ráðherrarnir, sem stóðu að
gerðardómslögunum trygðu það
að sjálfsögðu, að þingflokkam-
ir, sem þeir eru fulltrúar fyrir í
ríkisstjórninni væru samþykkir
lögunum. Það er því alveg víst,
að þingið samþykkir gerðar-
dómslögin.
★
Það hefir og verið reynt að
telja verkamönnum trú um, að
þeir væru sviftir samningsrjett-
inum. Þetta eru vísvitandi ó-
sannindi. Þrátt fyrir gerðardóms
lögin hafa aðilar í kaupgjalds-
málum fult samningsfrelsi; lög-
in leggja aðeins hömlur á hækk-
hn grunnkaups.
Eins og málum er nú komið,
•€r vitaskuld eina rjetta leiðin
fyrir verkfallsmenn, að ganga
til samninga um sín mál, því að
með því tryggja þeir best hags-
muni sinna fjelaga. Hitt er ó-
samboðið þessum stjettum, að
ætla að þrjóskast gegn ríkis-
valdinu og neita að hlýða lands-
lögum.
Þegar Alþýðublaðið hefir
verið að fræða verkamenn um
gerðardómslögin í kaupgjalds-
og verðlagsmálum, hefir blaðið
jafnan forðast eins og heitan
eldinn að minnast á nokkur önn
ur ákvæði laganna en þau, sem
verkamönnum eru ógeðfeld. —
Blaðið hefir sí og æ tönnlast á
því, að grunnkaupshækkun væri
bönnuð (sem þó er rangt), að
verklýðsf jelögin væru svift
samningsrjetti (líka rangt) og
að verkföll væri bönnuð.
í gerðardómslögunum eru
mörg önnur ákvæði, sem öll
hafa það sameiginlegt, að
tryggja rjett launastjettanna,
en um þau ríkir dauðaþögn í
Alþýðublaðinu. Hver er ástæð-
an? —
*
Þegar dýrtíðarmálin voru til
meðferðar á aukaþinginu í vet-
ur, vildu Framsóknarmenn lög-
festa, að ekki yrði greidd hærri
dýrtíðaruppbót en samkvæmt
október vísitölunni. Sjálfstæðis-
menn vildu ekki ganga inn á
þetta, töldu, að með því væri
gengið á rjett launastjettanna,
þar eð engin trygging væri fyr-
ir því, að verðlagið hækkaði
ekki. Hefur og sú orðið raunin,
að vísitalan hefir hækkað um 11
stig frá því í október.
Gerðardómslögin leggja eng-
ar hömlur á þetta mikils verða
atriði. Launastjettirnar fá dýr-
tíðina bætta að fullu.
En um þetta þegir Alþýðu-
blaðið.
Sjálfstæðismenn hafa og gert
þá kröfu, að fram færi endur-
skoðun á þeim útreikningi öll-
um, sem dýrtíðarvísitalan er
bygð á og leiðrjetting gerð, ef
þar skyldu koma fram veilur.
*
Langsamlega veigamesta á-
kvæði gerðardómslaganna er
án efa 5. greinin, varðandi hið
almenna eftirlit með verðlagi
nauðsynjavara.
Ríkisstjórnin hefir nýlega birt
skrá yfir þær vörur, sem bannað
er að selja hærra verði en gert
var í árslok 1941, nema samkv.
úrskurði gerðardóms. Þessar
vörur eru:
Kjötmeti. Kindakjöt (nýtt og
saltað), nautakjöt, kálfskjöt,
hrossakjöt, hangikjöt, kjötfars,
pylsur og kæfa.
Fiskmeti: Þorskur, ýsa, lúða
og koli (nýtt eða fryst og hvern
ig sem þetta er tilreitt), salt-
fiskur, harðftiskur, fiskfars,
fiskbollur.
Mjólk, feitmeti o. fl. Nýmjólk
og rjómi, skyr, smjör, smjör-
líki, tólg, jurtafeiti, mjólkur-
ostur, mysuostur, egg.
Kornvara. Rúgmjöl, hveiti,
haframjöl, kartöflumjöl, sagó-
grjón, hrísgrjón.
MORGUNBLAÐIÐ
Brauðvara. Rúgbrauð, nor-
malbrauð, franskbrauð, súr-
brauð, kringlur, tvíbökur, vín-
arbrauð.
Garðávextir o. fl. Kartöflur,
rófur, gulrætur, rabarbari, tó-
matar.
Nýlenduvara. Strásykur, mola
sykur, kaffi (brent og óbrent),
kaffibætir, kakaó, te.
Eldsneyti: Kol, koks, stein-
olía, benzín, hráolía.
Hreinlaetisvara: Grænsápa,
stangasápa.
★
Af þessari upptalningu geta
menn sjeð, að fjölmargar nauð-
synjavörur, sem almenningur
notar mest, eru nú þegar háðar
ströngu verðlags eftirliti. Marg-
ar þessar vörur hafa til þessa
engu eftirliti sætt, hvað verðlag
snertir. Vafalaust bætast nýjar
vörur við á þennan lista, eftir
því sem þörfin kallar.
Alþýðublaðið hefir ekki með
einu orði minst á þetta róttæka
verðlags eftirlit, rjett eins og
það væri ekki til. Hvers vegna
ríkir um þetta dauðaþögn í Al-
þýðublaðinu? Er það ekki vegna
þess, að hjer er ríkisstjórnin
einmitt að koma á því eftirliti
með verðlagi nauðsynjavara,
sem almenningur hefir frá byrj
un stríðsins krafist?
Jú, vissulaga er þetta þannig.
Og vegna þess að þessar ráð-
stafanir eru fyrst og fremst í
þágu launastjettanna, þorir Al-
þýðublaðið ekki að skýra frá
þeim. Blaðið veit, að þegar
launamenn fá rjetta vitneskju
um gerðardómslögin og tilgang
þeirra, hverfur öll andstaða
gegn lögunum og þau verða vin-
sælust allra laga, einmitt hjá
þessum stjettum.
Gullna hllðið
Dæmafá aðsókn.
Leikfjelagið hefir nú leikið
leikrit Davíðs Stefánssonar,
Gullna hliðið, 15 sinnum við
dæmafáa aðsókn. Seljast allir
aðgöngumiðar að hverri sýn-
ingu svo að segja á svipstundu.
Fjöldi manna hefir orðið frá
að hverfa í hvert sinn, sem ekki
hafa getað fengið aðgöngumiða.
Leikf jelagið varð að taka upp
þá reglu, að selja aðeins 4 miða
í einu, vegna þess að aðgöngu-
miða braskarar voru farnir að
kaupa upp miða í stórum stíl og
selja með uppsprengdu verði.
Fá eða engin dæmi eru til
þess hjer í bæ, að slík aðsókn
hafi verið að leikriti, sem nú er
að Gullna hliðinu.
Breskt fallhlífarherlið.

I
íþróttasamband
íþróttasamband íslands var
stofnað 28. janúar 1912, og held
ur því hátíðlegt þrítugsafmæli
sitt nú í vikunni. Aðal hvata-
menn að stofnun sambandsins
voru þeir Axel V. Tulinius fyrv.
sýslumaður og Guðm. Björnson
fyrv. landlæknir og Sigurjón
Pjetursson glímukappi. Þá hafði
vaknað hjer öflug íþrótta hreyf
ing, en íþróttafjelögin voru fá
og höfðu litla samvinnu me§
sjer fyrst í stað. Nú sáu menn,
að svo búið mátti ekki lengur
standa, enda rak og annað á
eftir: undirbúningur þátttöku Is
lendinga í Olympíuleikunum í
Stokkhólmi sumarið 1912, en
Sigurjón var lífið og sálin í því
máli. Varð það og fyrsta stór-
málið, sem í. S. í. b.eitti sjer
fyrir, að senda myndarlegan
fiokk til Stokkhólms, og var tal-
ið, að sú för hefði orðið oss til
mikils sóma.
Axel Tulinius var kjörinn for-
seti þessa nýstofnaða sambands,
og var það íþróttamönnum vor-
um mikið happ, að eignast slík-
an forystumann. Stjórnaði hann
sámbandinu af árvekni og dugn
aði til sumarsins 1926, eða í
14 og hálft ár. Þá tók við for-
ustunni núverandi forseti I. S. í.,
Benedikt G. Waage kaupmaður
og hefur hann verið forseti sam-
bandsins óslitið síðan, en alls
hefur hann setið í stjórn sam-
bandsins í 27 ár, og mun engum
gert rangt til, þó að sagt sje,
að öll þessi ár hafi hvílt á hon-
um meiri vinna fyrir sambandið
en öðrum stjórnendum þess. —
Margir aðrir góðir menn hafa
lagt hjer hönd að verki, svo sem
dr. med. Halldór Hansen, ,er
sat í stjórninni 11 og hálft ár,
Guðm. Björnson landlæknir,
sem var í stjórn 10 fyrstu starfs
árin, og ýmsir aðrir, þótt eigi
sje hjer nefndir.
íþróttasamband íslands hefur
verið brjóst og skjöldur íþrótta-
málanna í þrjá áratugi. Hefur
margt þokast áleiðis á þessu
íslands 30 ára.
tímabili fyrir atbeina sambands
ins, en margt er þó ógert og
margt hefði mátt fara b.etur, og
er það engum ljósara en þeim,
sem starfað hafa í stjórn sam-
bandsins. Veldur því margt, m.
a. fámenni og strjálbýli og tóm-
læti ýmissa aðilja, sem íþrótta-
starfsemin á mikið undir.
Stjórn í. S. I. er nú þannig
skipuð: Benedikt G. Waage,
forseti, en meðstjórnendur Er-
lingur Pálsson yfirlögregluþjónn
Frímann Helgason afgrm., Sig-
urjón Pjetursson fulltrúi og Þór-
arinn Magnússon skósmíðameist
ari. Efnir stjórnin til mannfagn-
aðar á afmælisdaginn, 28. jan-
úar, en íþróttasýningar í sam-
bandi við afmælið munu verða
síðar. P. S.
Á undan tímanum.
I norska útvarpinu frá Lond-
on var nýlega sögð þessi saga,
eftir manni, sem fyrir skömmu
hafði verið í Berlín:
I hópi manna, sem stóð fyrir
framan aðgöngumiðasölu að
kvikmyndahúsi, þar sem seldur
var aðgangur að dýrustu sæt-
unum, stóð maður .einn mjcg
tötralega klæddur. Stakk klæðn
aður hans í stúf við fatnað
þeirra, sem í þessum hópi voru,
og hafði dyravörður, sem þarna
var, orð á því við hinn klæðlitla
öreiga, að hann myndi hafa vilst
að skakkri aðgöngumiðasölu.
Ætlaði dyravörðurinn að vísa
þessum fátækling þangað, sem
ódýru aðgöngumiðarnir voru
seldir.
En maðurinn brást reiður við,
þegar vikið var að klæðnaði
hans.
„Jeg er“, sagði hann, „aðeins
þessu eina ári á undan tíman-
um. Eftir eitt ár v.erða allir Þjóð
verjar eins útlítandi og jeg er
nú“.