Morgunblaðið - 24.12.1936, Qupperneq 2

Morgunblaðið - 24.12.1936, Qupperneq 2
2 IViUP.Gt! NBLAÐjl J Fimtudaj, ir 24. tícs. 19r 3. STANLEY BALDWIN fremsti stj órnmálamaður Breta. að nafni B. Macdonald, var eldheitur STANLEY BALDWIN, valda- mesti lýðræðissinninn í Ev- rópu, er gott dæmi þess, hvernig skapgerðin getur sigrað allar að- stæður. Þessi maður var svo ó- þektui' fyrir fimtán árum, að mjög háttsettur maður í íhalds- flokknum játaði, að hann þekti Baldwin ekki í sjón, þegar hann varð forsætisráðherra. I dag er hann á miðjum stjórnmálaferli, sem gæti mint á Gladstone, að minsta kosti hvað lengd snertir. Hinn einfaldi leyndardómur þessa valds er, að fólk treystir honum, — eða að minsta kosti treysti honum þangað til abyssinsku f riðar till ögurnar fóru út um( þúfur. gtanley Baldwin er áreiðanlega ekki í hópi hinna svokölluðu; „gáfumanna“, og hann er heldur ekkert sjerstaklega snjall eða duglegur. En hann er persónu- gerfingur John Bull, traustur, hleypidómalaus, virðulegur, — ímynd hins áþreifanlega. Baldwin er sextíu og níu ára og enginn hefir sjeð hann æstan. Hann hefir aldrei flanað að neinu, hann talar aðeins þegar nauðsynlegt er að tala, ekkert fær hruudið hinum rólegu skoðunum hans. „Hið and- lega heimili Stauley Baldwins er“ — eins og sagt hefir verið — „síð- asta vígið, sem fellur“. * En Baldwin er annað og meira en ímynd John Bull. Eftir því, sem vinur hans einn sagði mjer, er íhygli hans með þeim dularhlæ, sem einkennir norræna menn. Það má segja að hann melti með sjer viðfangsefnin. En upp af þessu vaxa svo ákvarðanir hans. Hann er tilfinninganæmur og getur vakið geðhrif, jafnvel hjá enskum áheyrendum. Hann er ein- lægur og hreinlyndur. Hálfur lyndisstyrkur hans er af „andleg- um“ rótum runninn. * Ferill Baldwins. Baldwin fæddist að Bewdley in Worcestershire — sem er kjördæmi hans — árið 1867. Faðir hans, Alfred Baldwin, undir-for- *) Hann hefir skrifað a einum stjóri Great Western járnbraut- stað, ef til vill ekki í hreinustu arfjelagsins og stjórnandi firm- alvöru, að það hafi verið metnað- ans Baldwins Ltd., éius af hinum ' ur hans um eitt skeið að verða miklu járniðnaðarfyrirtækjum járnsmiður. Englands. Baldwinsættin stofnaði fyrirtækið og hafði starfrækt það fjóra ættliði, frá því um miðbik 18. aldar. Baldwin er typiskur Eng lendingUr, það er að segja móðir hans var af skoskum ættum og faðir hans velskur. Móður-afi hans var meþodistaprestur G hannmaður og skrifaði bæklinga gegn áfengisneyslu. Ein móður- systir hans giftist málaranum Burne-Jones, önnur Sir Edward Poynter, þriðja var móðii- rithöf- undarins Rudyards Kipling. Kip- ling og Baldwin eru þannig systra synir. * Baldwin hefir lýst því,#) þegar hann.fjell við inntökupróf í Harr- ów„ Honum fjell það illa, en hann seg'ir; „Jeg náði mjer eftir það á komandi árum, þegar jeg komst að raun um að tveir af þektustu samtíðarmönnum mínum í opin- beru lífi Breta, höfðu sömu sög- una að segja“. Annar þeirra var F. E. Smith, sem seinna varð Birkenhead lávarður. Þegar Bald- win minnist á þetta segir hann að það sje í fyrsta skifti sem hann hafi komist á bekk með gáfu- mönnum. Auðvitað var þetta ó- notaleg hnúta til Birkenhead, því hann hafði einu sinni gert lítið úr gáfum Bladwins. En Birken- head var stórgáfaður maður, en þótti ekki staðfastur að sama skapi. Að afloknu námi á Harrow fór Baldwin á Háskólann í Cam: bridge. „Jeg gerði ekkert á há- skólanum“, segir hann. Og í einni af ræðum sínum segir hann: „Þá hæfileiká sem jeg kann að hafa, á jeg að þakka, að jeg ofbauð þeim ekki í æsku“. Nokkuð ólíkt Trotsky eða Mussolini! * Hann gekk nú í járniðnaðar- fjelag föður síns, og ekk- ert. er hermt frá opinberum ræðu- höldum hans eða öðrum slíkuin afrekuin nærri tuttugu ár. „Jeg var á útkjálka", segir hann. Faðir Heimsblöðin eru sammála um að dást að framkomu Stanley Baldwins“. Þannig var komist að orði í Lundúnaútvarpinu eftir að konungsdeilan í Englandi var leyst, — einstæðasta og erfiðasta vandamál sem komið hefir fyrir í sögu breska konungsveldisins frá upphafi vega. Vegur Baldwins hafði minkað í Abyssiníudeilunni og var jafnvel um það rætt þá, að þess myndi skamt að bíða að hann neyddist til að leggja niður embætti. Nú er það örugt að hann verður áfram við stjórnvöl, þar til krýningu Georgs VI. og Elísabetar drotning- ar er lokið á næsta ári. Því hefir lengi verið haldið á lofti af1 vinum hans að hann muni að því loknu draga sig í hlje. Ferill Stanley Baldwins er rakinn í þessari grein, sem er skrifuð af heimskunnum amerískum blaðamanni, John Gunther. Með þessari grein er Mbl. að fullnægja skyldu, sem það hefir vanrækt fyr: Að segja frá fremsta stjórnmálamanni Breta, vorra tíma. hans dó 1908 og losnaði þá þing- sætið, sem hann hafði liaft frá því árið 1892. Yngri Baldwin, sem nú var orðinn 41 árs gamall, tók við þingsætinu eftir aukakosningar. Hann beið þess í fjóra mánuði að halda jómfrúræðu sína í þinginu; það voru mótmæli gegn 8 stunda vinnu námumanna. Hann vakti svo litla eftirtekt, að Hansard kallaði hann óvart „Alfreð Bald- win“, eins og hann gæti ekki gert greinarmun á föður og syni. Fyrstu níu árin sín á þingi hjelt hann aðeins fimm ræður. Þegar Bonar Law, sem var Canadamaður að fæðingu, varð fjármálaráðherra 1916, gerði hann Baldwin að einkaskrifara sínum á þingi. Sagan segir, að þetta hafi verið vegna þess, að Bonar Law hafi vitað að Baldwin hafi verið of ærlegur til að fara með undir- ferli gegn sjer og ekki nógu snjall til að lenda í þvargi. Ann- ars var það gamall vinur Bald- winsættarinnar, skoskur þingmað- ur að nafni J. C. C. Davidson, sem átti uppástunguna að því að Bonar Law tók Baldwin í þjón- ustu sína. Árið eftir hækkaði Baldwin í tigninni fyrir tilstilli Davidson’s. Yar hann nú gerður að fjármálaritara — og komst þannig á þröskuld ráðuneytisins. Eftir því sem Wickham Steed segir, var Bonar Law á báðum átt- um í þessu efni. Hann efaðist um hvort Baldwin verðskuldaði ráð- herratign eða hvort hann væri nægilega „vopnum búinn“ í slíka stöðu. * Eftir stríðið gerðist svo hinn frægi átburður þ’egar Bald- win skrifaði brjefið til Times. Lýsti hann þar þeirri ætlan sinni, að gefa ríkinu fimta hluta eigna sinna án þess að láta nafns síns getið. „Brjefið var undirritað „F. S. T.“ og Steed segir að nafn- spjald Baldwins hafi verið innan í því. En enginn vissi lengi vel að upphafsstafirnir þýddu „Financial Secretarv of the Treasury“, eða fjármálaritari stjórnarinnar, og i ritstjóri Times þagði vandlega yf- ir leyndarmálinu. Brjefið er svo vel til þess fallið að skýra lyndiseinkunn Baldwins, að rjett þykir að birta það í heild: * „Herra minn, það er nokkuð hversdagslegt að eegja, að í ágústmánuði 1914 hafi breska þjóðin staðið á háskalegustu tímamótum í allri sögu sinni. Fórnfýsi þegnanna bjargaði þjóðinni þá. Bestu menn hennar fylktu sjer undir merkin, bestu konur yfirgáfu heimili sín í þjónustu ættjarðarinnar, bestu menn e'ldri kynslóðarinnar lögðu harðara að sjer en nokk- uru sinni fyr, að sameiginlegu marki, með þeim einhug og fje- lagsanda, sem var í senn nýstár- legur og örfandi. Vera má, að á þessum 4 árum hafi hugsjónir sumra daprast, en hrifning hinna fyrstu daga fleytti þjóð- inni yfir alla boða. Nú, í dögun friðarins, vofir yfir oss annar háski, ekki eins augljós að vísu en engu síður alvarlegur. þjóðin öll er ör- magna. Allar stjettir þjóðfje- lagsins ern að því komnar að sökkva í öldur óhófs og efnis- hyggju, svipað því er gerðist þegar Stuartarnir komust aftur til valda, eftir ríki puritananna. Það er svo auðvelt að lifa á lánsfje, en ömurlegt að gera sjer ljóst, hvert stefnir. Það er svo auðvelt að leika sjer; en svo erfitt að láta sjer skiljast, að án vinnu verður leikurinn skammær. Paradís heimskingjans er ekki annað en fordyri hans eigin Vítis. Hvernig á að láta þjóðina skilja, hversu alvarlegt fjárhags ástandið er, láta hana skilja, að ættjarðarást er göfugri en aura- ást. Þetta tekst aðeins með því að gefa þjóðinni fordæmi og auð- ugu stjettunum gefst nú í dag það tækifæri til þegnskapar, sem getur aldrei komið aftur. Þær þekkja háskann af nú- verandi skuldum, þær vita hvað þær munu verða þungbærar á ókomnum árum. Þær vita hverj- um örðugleikum það er bundið Látum þær, af frjálsum vilja- leggja á sig skattinn, eftir getu hvers eins; þá ætti að mega takast, að greiða í ríkissjóðinn innan tveggja missira upphæð sem sparaði skattþegnunum 50 miljónir punda á ári. Jeg hefi verið að velta þessu fyrir mjer í nærri tvö ár og jeg er seinn að hugsa. Mjer er nauð ugt að hafa mig í frammi og jeg var að vona að einhver annar riði á vaðið. Jeg hefi 'metið eignir mínar eftir bestu samvisku, og komist að þeirri niðurstöðu að þær muni nema um 580 þús. sterlingspundum. Jeg hefi ákveðið að láta af hendi um fimtung þessa fjár, segjum 120 þús. sterlingspund, sem nægir til að kaupa skuldabrjef fyrir 150 þús. pund í nýja stríðs láninu, og senda þau síðan rík- isstjórninni til aflýsingar. Jeg legg fram þennan hluta eigna minna sem þakkarfórn, í fullvissu þess, að oss muni aldrei framar auðnast, að veita landinu það liðsinni, sem er því slík lísnauðsyn á þessari stundu. Yðar einl. Arið 1921 tók Baldwin sæti í ríkisstjórnini sem verslun- armálaráðherra. Hann var jafn þegjandalegur á ráðuneytisfund- um eins og á þingfundum. En ár- ið eftir verða straumhvörf í lífi hans. Samsteypustjórn Lloyd Ge- orgs var að syngja sitt síðasta vers. íhaldsflokkurinn klofnaði um fylgið við forsætisráðh., en Bonar Law og Baldwin voru leið- togar klofningsmannanna. Lloyd Georg hafði gefið á sjer slæman höggstag, með glannalegri ófrið- arhótun við Tvrlci, en svo mikil kyngi fylgdi enn Lloyd George, að allur þorri íhaldsmanna var enn- þá gagntekinn af honum. Fundur var haldinn í Carlton-klúbbnum til að ræða málið. Bonar Law var þá veikur, en Baldwin hjelt ræðu, sem kom mönnum á óvart, og sneri mönnum frá L. G. íhalds- FRAMHALD Á SJÖTTU SÍÐU.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.