Morgunblaðið - 06.07.1933, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Stjómarskrármálið
og ko5ningamar 16. júli.
Kafli úr útsarpserinði
lóns Porláfcssonar.
Kosningarnar 16. júlí eiga fyrst
vg fremst fram að fara vegna
stjórnarskrármálsins. Þær eiga að
skeva iir því, hvort landsmenn
vil.ja aðhyllast þær breytingar á
sí.jórnar skránn i, sem samþyktar
vcrn á síðasta þingi. Aðalbreyt-
ingarnar eru þessar:
Færsla aldurstakmarks fyrir
kosningarrjetti vir 25 árum, niður
í 21 ár.
Burtfelling ákvæðisins um að
skuld fyrir þeginn sveitastyrk
varði missi kosningarrjettar.
Niðurlanging landskjörsins, sem
nú er, en í þess stað komi alt
að 11 jöfnunarþingsæti til skifta
milli þeirra fiokka, sem bera færri
þingsæti úr býtum við kjördæma-
kosningarnar, en þeim ber að til-
tölu við kjósendaf jölda. -Tafn-
fiamt sje þiilgmönnum Eeykjavík-
tii' fjölgað um tvo.
Innan Sjálfstæðisflokksins er
fult samkomulag um það, að stvð.ja
þessa stjórnarskrárbreytingu. Þó
eru S.jálfstæðismenn engan veginn
ánægðir með ákvæðin um kosn-
íngatilhögunina, því að þau full-
nægja ekki þeirri kröfu flokksins,
uð kosningarrjettur landsmanna
verði jafn, svo að hverjum þing-
flokki verði trygð þingsætataia
í fullu samræmi við kjósendafylgi
hans. En þetta stjórnarskrárfrum-
varp felur í sjer svo miklar um-
bætur frá því misrjetti, sem nú
er rikjandi í þessum efnum, að
Sjálfstæðisflokkurinn vill sam-
þykkja það, og telur að með því
sje stigið vænt spor áleiðis í átt-
ína að því marki, sem flokkurinn
befir sett sjer, en það er full-
komið jafnrjetti kjósendanna.
Mál þetta var samþykt með svo
miklu atkvæðamagni á síðasta
þingi, að í rauninni ætti ekki
að vera nein hætta á ferðum fyrir
málið við þessar kosningar. Þó
eru til sterk öfl, sem vilja málið
feigt, einkanlega hjá Tímadeild
Framsóknarflokksins. Ef þessum
öflum afturhaldsins tekst að
stöðva þetta mál, þá er umráða-
rjettur almennings í landinu yfir
málum þjóðarinnar í bráðum
voða. Með núverandi kosningatil-
högun er rjettur landsmanna til
áhrifa á skipun Alþingis orðinn
svo misjafn, að ekki er nokkur
von til að menn uni lengur við
slíka skrípamynd af lýðræði. —
Hinsvegar er einræðisstefnan í
hraðri uppsiglingu í Norðurálf-
unni, og má nú lieita komin að
bæjardyrunum hjá okkur, eftir
að hún er orðin algerlega ofan
á í stofnlandi og liöfuðbóli hinn-
ar germönsku þjóðkvíslar, í Þýska-
landi s.jálfu. Sagan sýnir, að allar
slíkar hreyfingar utan frá berast
upp að ströndum vorum og leita
hjer landtöku. Ekkert afl er megn-
u gt þess að verja. ]and vort fyrir
slíkri öldu, annað en jafnrjettis-
hugsjón lýðræðisins. Jafnan rjett
við aðra landsmenn á hver maður
að geta látið s.jer nægja. Ef grund
völlur jafnrjettisins er yfirgefinn.
og misrjettinu ætlað að ráða, þá
endar þetta óhjákvæmilega með
einræði í höndum þess eða þeirra,
sem liafa hesta aðstöðu til þess
að nota misrjettið, beita þvi. Þess
vegna eru þau öfl, sem nú vilja
hindra framgang stjórnarskrár-
málsins beinlínis að hrinda frelsi
og sjálfsforræði almenninsg í
landinu út í opinn voðann. Þess
vegna ber kjósendunum fyrst og
fremst að varast það við þessar
kosningar, að gefa atkvæði sitt
þeim frambjóðendum, er greiddu
atkvæði á móti stjórnarskrármál-
iru á síðasta þingi, og þeim, sem
eru líklegir til að leggjast á móti
því á næsta þingi. Allir fram-
bjóðendur Sjálfstæðisflokksins
munu fylgja þessari stjórnarskrár
breytingu, ef þeir verða kosnir
á þing.
Lœknaþingið.
V’ðskFtamálaráðstefnan.
London, 5. júlí.
United Prcss. F1.L
Aðalnefnd viðskiftamálaráðstefn
unnar frestaði fundum sínum í
gær til kl. 10 árd. á fimtudag. —
■Cirdell Hull hefir gefið út nýja
dilkynningu um stefnu Roosevel'ts
í gjaldeyris- og verðhækkunar-
málunum. — Bankastjórar aðal-
bankanna í Evrópu koma saman
á fund í París á laugardag, ef til
vill á föstudag, til þess að ræða
xim hvaða ráðstafanir sje hægt að
gera til þess að komast hjá sumum
afleiðingunum af stefnu Roose-
velts.
Litvinoff, fyrir Rússlands hönd,
<>g fulltrúar Tjekkóslóvakíu, Jú-
•róslafíu, Rúmeníu og Tyrklands,
hafa undirskrifað sáttmála, til
skýringar á því hvað telja beri
árásir, og er sáttmálinn hliðstæð-
ur átta velda samningunum, sem
undirskrifaðir voru á mánudag,
nieð viðbótarákvæði um boð til
allra þjóða að skrifa undir. en
samningurinn, sem gerður var s.l.
mánudag á að eins að ná til þeirra
8 þjóða, sem skrifuðh undir hann.
I
Verhsmiðludeilunni
6 Sigluflrði lokið.
Samningar tókust í gærkvöldi í
deilu þeirri, sem staðið hefir yfir
á Siglufirði út af kaupi verk-
smiðjufólksins, er vinnur í síld-
arhræðsluverksmiðju ríkisins.
Gengið var að öllum hinum upp
runalegu tilboðum verksmiðju-
stjórnarinnar.
Samkv. samningunum lengist
vaktatíminn á vikn nm 4% klst.,
úr 491/2 upp í 58 klst. — Snnnu-
dagahelgin styttist úr 86 klst. nið-
ur í 24 klst.
Komúnistar höfðu það eitt upp
úr krafsinu, að Þormóður Eyjólfs-
son hafði dregist á að greiða ráðn-
ingaskrifstofu verkamanna gjald
það, sem hún tekur fyrir ráðningu
manna, en það er 1 kr. á mann,
eða um 100 kr. útgjöld samtals
fyrir verksmiðjuna.
Á þriðjudagsfundinn þ. 4. júlí
komu 7 læknar, sem ekki voru
áðiir taldir, svo alls hafa 51 sótt
þetta þing. Einn þeirra var Lárus
læknir Einarson, sem tekur í
liaust við kenslu í lífeðlisfræði í
læknadeild háskólans. Hefir hann
lengi dvalið við sjernám erlendis
og er nú nýkominn heim. Bauð
formaður hann velkominn.
1) Yfirlæknir Meulengracht
flutti langt erindi 11111 uppruna á
illkynjuðu blóðleysi og meðferð
þess, og sýndi fjöþla af myndum
til skýringar. Sjúkdómur þessi
hefir til skams tíma verið ólækn-
andi og leitt alla sjúklinga til
bana, en nú er mikil hreyting á
þessu ’ orðin. Amerískir læknar
(Minot og Murphy) nppgötvuðu,
að hann mátti lækna með því að
borða lifur daglega,, og síðar
fanst. að magi úr svínum kom
að sama gagni og revndist jafnvel
betur. Hjer rak hver uppgötvunin
og endurbótín aðra. þegar eitt
sinn var komið 1 jós í þessu myrkri,
og eru nú fengin sæmilega hand-
hæg lyf, sem fá má í lyfjabúðum.
Þau verða sjúklingamir að nota
stöðugt, til þess að halda fullri
heilsu. og alldýr eru þau enn 2—
500 kr. á ári. Eru allar þessar
rannsóknir ein af frægðarsögum
læknisfræðinnar, og þó er þeim
ekki lokið. Yfirlæknis Meulen-
gracht er einn af þeim, sem lijer
hafa brotið ísinn.
Formaður þakkaði hið ágæta er-
indi með stuttri ræðu.
3) Lárus Einarson flutti erindi
um skemdir á taugakerfi við ill-
kynjað blóðleysi. Hafði hann rann
sakað taugakerfi sjúklings, sem
dó úr sjúkdómi þessum. Fundust
ýmsar skemdir, sem gátu skýrt
sum einkenni sjúkdómsins. Sumt
af þessu var lítt þekt, áður, svo
hier var um eftirtektarverða rann
sókn að ræða. Ræðumaður sýndi
ágætar myndir af skemdum þess-
um. —
Yfirlæknir Meulengracht þakk-
aði L. E. fyrir erindið. Fór hann
nokkrum lofsamlegum orðum um
L. E. og aðra íslenska lækna, sem
dvalið hefðu á spítaladeild hans,
og kvað þá hafa verið sjer til
góðrar hjálpar og aðstoðar.
3) Próf. Sig. Magnússon flutti
erindi um berklaveiki og berkla-
varnir. Hafði hann og dr. med.
Kalldór Hansen veríð kosnir til
þess á síðasta fundi, að rannsaka
það mál og gera tillögur um það
í samvinnu við landlækni. Úr
þeirrj samvinnu varð ekki neitt,
en sjálfir höfðu þeir unnið ýmis-
legt að því. Yerður ekki unt að
seg.ja í stuttu máli frá efni er-
indisins.
4) Dr. med. Halldór Hansen
skýrði nánar frá niðurstöðum
þeirra nefndarmanna og tillögum
þeirra. Lagði hann til að enn væri
skipuð 3 manna nefnd til þess að
reyna. að þoka þessu máli áleiðis.
Eftir allmiklar umræður var
nefnd kosin: Sig. Magn., Halld.
Hansen og N. Dungal.
5) Próf. Jón Hj. Sigurðsson
flut.fi ágætt erindi 11111 meðferð
lungnabólgu, málefni, sem varðar
alla lækna miklu. Sagði hann frá
helstu framförum í þessu efni,
lyfjum. hjúkrun o. fl. Talsverðar
umræður urðu um þetta efni.
6) Samþyktir voru gerðar um
ýms mál: Utanfararstyrk hjeraðs-
ækna, heilbrigðisráð o. fl. Var
ein þeirra þessi:
„Fundurinn telur ummæli Vil-
mundar Jónssonar, landlæknis í
Alþbl. 22. febr. og 18. mars villandi
fyrir almenning og ómaklegt í
garð Læknafjel. og lækna'4.
7) Stjórn var kosin: Magnús
Pjetursson, M. Júl. Magnús og dr.
dem. Halldór Hansen. Hafði Guðm.
Hannesson færst undan endur-
kosningu.
Fundi var slitið kl. að ganga 2.
Fulltrúafunöur
kennara og presta.
Stjórnir Kennarasambandsins og
Prestafjelagsins urðu í vetur á-
sáttar um það, að stofna til sam-
eiginlegs fulltrúafundar kennara
og presta ti] þess að ræða ýms
þau mál, er alþjóð varða og hvorir
tveggja láta sig miklu skifta. —
Skyldu hvorir um sig kjósa 10
fulltrúa fyrir sína hönd.
Samkvæmt þessu voru á síðasta
Kennaraþingi kosnir þessir menn:
Aðalsteinn Eiríksson, Aðalsteinn
Sigmundsson, Arngrímur Kristjáns
son og Gunnar M. Magnússon,
kennarar við Austurhæjarskóla
Reykjavíkur, Hallgrímur Jónsson,
Pálmi Jósefsson og Sigurvin Ein-
arsson, kennarar við Miðbæjar-
skólann, Guðjón Guðjónsson skóla
stjóri í Hafnarfirði, ólafur Þ.
Kristjánsson kennari, sama stað,
og Halldór Guðjónsson kennari í
V estmannaeyjnm.
Á aðalfundi Prestaf jelagsins
voru kosnir þessir fulltrúar: Síra
Árni Sigurðsson fríkirkjuprestur,
Ásmundur Guðmundsson háskóla-
kennari, Sigurður P. Sivertsen
vígslubiskup og síra Þórður Ólafs-
son í Reykjavík, síra Eiríkur Al-
bertsson prófestur, Hesti, síra
Halldór Kolbeins, Stað í Súganda-
firði, síra Hálfdán Helgason. Mos-
felli, síra Ólafur Magnússon pró-
fastur. Arnarbæli, síra Páll Sig-
urðsson, Bolungavík, síra Sigurður
Ilaukdal prófastur, Flatey.
Fulltrúafundur var síðan hald-
inn í Reykjavík dagana 30. júní
og 1. júlí.
Fundarstjóri var Sigurður P.
Sivertsen vígslnbisknp og fundar-
ritarar síra Páll Sigurðsson og'
Gunnar M. Magnússon, en til vara
Sigurvin Einarsson.
Fundarstjóri hafði fyrstur orð
fyrir prestum, en Hallgrímur Jóns
son fyrir kennurum. Þeir töluðu
um nauðsyn samvinnu milli kenn-
ara og presta og tilgang hennar
og- bentu á ýms mál, sem þeir
ættu að taka höndum saman um,
t. d. kristindómsfræðsluna. mál-
fegrun, meðferð vanþroska og
veiklaðra barna, sumarskóla o. fl.
Margir tóku í sama streng og
hvöttu til samvinnu og töluðu þeir
næstir Aðalsteinn Eiríksson. síra
Hálfdán Helgason og síra Ólafur
Magniisson.
Síra Ásmnndnr Gnðmundsson
hafði framsögu um samvinnu að
kristindómsfræðslu og síra Eirík-
ur Albertsson um samvinnu að
menningarmálum. Umræður urðu
mjög fjörugar og hnigu á einn
veg nm það. að prestar og kenn-
a.rar ættu að starfa í sameiningu
að kristilegri menningu þjóðar-
t
þorgrímur Þðrðarson
læknir
í Keflavík andaðist á Landsspítal-
anum 1 gær.
innar og halda þeim samtökum,
sem nú væru hafin. Myndi hvor-
um um sig að því Iiinn mesti
styrkur og það verða ungu kyn-
slóðinni til heilla og þroska. Ljetu
menn í ljósi þá ósk, að þessum
sameiginlega fulltrúafundi mætti
fylgja aukin kynni og- samvinna
milli presta og kennara um land
alt. —
Fundurinn kaus í nefnd 2 presta
og 2 kennara til þess að gera til-
lögur um kristindómsfræðslu og
kenslubækur í þeirri grein og
legg.ja þær svo fyrir prestafund og
kennaraþing næsta ár. t nefndina
voru kosnir: Ásmundur Guðmunds
son, síra Hálfdán Helgason, Aðal-
steinn Sigmundsson og Ólafur Þ.
Kristjánsson. En til vara Sigurður
P. Sivertsen og Gunnar M. Magn-
ússon.
Enn fremur var kosin 6 manna
nefnd til þess að liafa á" liendi að-
alframkvæmdir milli fulltrúafund
ar og efla samvinu presta og kenn
ara um menningarmál. Þessir hlutu
kosningu: Aðalsteinn Eiríksson,
síra Eiríkur Albertsson, síra Garð-
ar Þorsteinsson, Hallgrímur Jóns-
son, Sigurvin Einarsson og síra
Þórður Ólafsson. En til vara Arn-
Jánsson og síra Árni
grimur
Sigurðsson.
Fundurinn fór fram hið besta
og varð til þess að auka skilning
og samhug með kennurum og
prestum. (FB.).
Y f i r s ý n.
Eftir Þorst. J. Jóhanns-
son. Prentað á kostnað
höfundarins. Reykjavík
1933. 40 bls.
Höfundur þessarar ritgerðar
kom til mín einu sinni í vetur og
bað mig að líta yfir handrit, sem
hann hafði meðferðis. Það var um
guðshugmyndina og þungamiðjan
skýring hinna fornu orða, að Guð
er kærleikur, sem höf. vill heldur
orða svo, að kærleikurinn sje Guð.
Jeg las ritgerðina með mikilli á-
nægju, Ýmislegt var þar, sem jeg
var ekki að öllu sammála, en það
er gaman að lesa fleira en skoð-
anir sjálfs sín, og meðferð höf-
undar var sjálfstæð og rökvís og
skoðunin borin fram af hita-
straumi persónulegrar sannfæring-
ar, svo að mjer varð hlýtt til höf-
undarins. Mjer þótti merkilegt, að
sjálfmentaður alþýðumaður gat rit
að slíka grein um svo vandasamt
efni. og mjer þótti gaman að s.já,
að liann komst að sumu levti að
líkri niðurstoðu og liinn' mikli
heimspekingur Henri Bergson í
síðustu bók sinni, sem jeg hefi
gert nokkura grein fvrir í Skírni
þ. á. Jeg hvatt.i því höfundinn
til að birta ritgerð sína á prenti.
Nú er hún komin út, og hefir
hann gefið 600 eintök af henni,
er seld verða til ágóða fyrir Slvsa
varnafjelagið. -Teg býst við, að
enginn sjái eftir þeim aurum, sem
liann ver til að kaupa hana.
Guðm, Finnbogason.