Morgunblaðið - 28.06.1931, Blaðsíða 3

0 R G U N B L A Ð I t>

v
iinnfHniimnimiiuinnmHHiiuimumntniiHg
JHargtutHttHft |
: H.f. Árvakur, R«ykJfcTfk =
BJtatjórar:
Jön KJartenaaon.
Valtýr Stafánaaon.
Rltatjörn oe afgrelBala:
Auaturatrœtl t. — Blml 600.
AUKlÝalnsaatJörl: BL Hafbarg.
Auelýalngaakrtf itof a:
Auaturatrntl 17. — Blml 700.
Helmaalmar:
Jön KJartanaaon nr. 741.
Valtýr Stef&naaon nr. 1110.
E. Hafberg nr. 770.
AakríftaKjald:
Innanlanda kr. 2.00 á mánuBl.
Utanlanda kr. 2.50 á mánuBl.
( lauaaaölu 10 aura elntaklB.
20 aura meB Leabök.
iimsklpflfleiag íslands.
Frá aðalfundi:
Flutningsgjöldin 1930 ;urðu’nál.
% milj. kr. lægrijen 1929. |£)|
Tekjuhalli ársins nál. % milj. kr
íslendingar! Hotiö íslensk skip.
Eimskipaflelagið.
Á öðxxnn stað hjer í blaðinu er
iákýrt frá aðalfundi Eimskipafje-
■Jags íslands.
Sú fundargerð kemur öllum
’landslýð við. Mörg orð hafa ver-
:ið töluð og rituð um það, að Eim-
skipafjelagið ætti að vera, og
væri óskabarn þjóðarinnar. Hefir
íiiugnr fylgt máli? Eða hafa hin
fögru orð verið glamrandi einn,
stöluð til þess að látast og sýnast.
Nú reynir á það.
í fyrra átti fjelagið 300 þús. kr.
lí varasjóði. Upphæðin var ekki
■stór. En þetta var vísir í rétta
átt. En árið 1930 varð að gleypa
mest ailan varasjóðinn í venju-
legar afskriftir af skipum fjelags-
ins.
Að vísu er bókað eignarverð
'ékipanna nokkru lægra en mark-
. aðsverð þeirra mun vera. En það
'kemur áð lithi haldi. Skip Eim-
skipafjél. > verða ekki sett á sölu-
markað, meðan heilbrigð hugsun
imá sín nokkurs í athafnalífi þjóð-
, arinnar.
. Aðala-triðið er, að flutningsmagn
það, sem skip Eimskipafjelagsins
•Jiafa fengið árið sem leið, hefir
verið of lítið. Þetta þarf að breyt-
;ast, og það nú þegar.
Það befir löngiun viljað við
íbrenna, að Islendingar væru frek-
ar áblaupamenn en þrautseigir er
til lengdar lætur.
Getur það komið fyrir, að saga
' Eimskipafjelags íslands verði ein
f sönnnn þess, að þrautseigjuna
-vanti? Getur það komið fyrir, að
þjóðin horfi t.ómlát á, að Eim-
skipafjelag íslands missi þrótt
sinn, veslist upp, vegna þess, að
'iandsmenn — of margir — kjósa
' heldur að skift.a. við erlenda keppi-
: nauta þess?
Iþróttaförin.
" K. E. sigrar á AkuireyTÍ.
Akureyri, FB. 27. júní.
Kjoattspyrnnkappleiburinn ' I
•:gær fór þannig, að K. R. vann
Knattspyrnuf jelag Akuröýrar uieð
6:2. Leikurinn var skemtilegur
- og fjörngur og jafnari en marka-
fjöldinn bendir til. Leikið var á
grasvelli, Hómari var Gunnar
Schram. Kepni i lilaupi 770 mtr.
fór fram milli hálfleika. Hlaupið
var á grasvelli. Fyrstur var ól-
afur Guðmundsson á 2 mín 3.2
sek.' Boðhlaupið milli stúlknanna
4X80 mtr. Vann' K. Tt. — í dag
verður farið í skemtiferð í Hörg-
árdal, én í kviild verður glíma-
og fimleikasýning í samkomuhÚS-
i inu. Þurt og gott veður.
í gær va-r aðalfundur Eim-
skipafjelags íslands. Var hann
fjölmennur )að vanda. Fundar-
stjóri var Jóhannes Jóhannesson
fyrv. bæjarfógeti og Tómas Jóns-
son lögfræðingur fundarritari.
Formaður fjelagsstjórnarinnar,
Eggert Claessen hæstarjettannála-
flutningsmaður skýrði frá rekstri
fjelagsins nndanfarið ár. Studdist
frásögn hans við prentaða skýrslu
urn það efni, sem útbýtt va-r með-
al fundarmanna.
í skýrslu þessari segir m. a.
Eins og reikningur fjelagsins
íýrir síðastliðið ár lier með sjer,
liefir orðið tekjuhalli á árinu, sem
nemur kr. 242.690.87. Er þar með
talið kr. 267.056.61, sem fjelags-
stjórnin hefir ákveðið að verja til
frádráttar á bókuðu eignarverði
skipanna og fasteigna fjelagsins.
Að því er skipin snertir er þar
aðallega byggt á 20 ára fyrningu.
Er þessi upphæð færð til útgjalda
á aðalreikningi fjelagsins, 9. lið,
Yfirfærsla frá fyrra ári er kr.
28.469.17, og er því raunverulegt
tap á rekstri fjelagsins, fyrir utan
afskriftir, kr. 4.103.43. Reksturs-
hagnaður á öllum skipunum liefir
orðlð samtals kr. 115.135.74, og
er það kr. 435.942.61 lægra en árið
áður.
Samanlagðar tekjur skipanna
hafa numið kr. 2.996.865.17 sem er
nm 353 þús. kr; lægra en árið á
undan. Ef nú eru dregnar frá
tekjur Dettifoss, sem var í förum
aðeins síðara hluta ársins 1930, og
því ekki rjett að t.aka með í sam-
anburði, þá hafa tekjurnar rýrnað
um ca. 529 þús. kr., samanborið
við árið 1929.
Flutningar alls hafa minkað um
16.68%.
Flutningsgjöld ár-
ið 1929 samtals .. kr. 2.973.535.28
Flutningsgjöld ár-
ið 1930 samtals .. — 2.480.145.00
Lækkun á árinu 1930 kr. 493.390.28
í sambandi við þetta má get.a
þess, að millila'ndaferðuim skip-
anna hefir fækkað á síðastliðnu
ári um 4 ferðir. Er hver ferð talin
frá þeim tíma, er skipið byrjar að
ferma í útlendri höfn og þar til
það hefir lokið affermingu í út-
lendri höfn aftur. Hefir þessi fækk
un ferðanna vitanlega átt drjúgan
þátt í því hvað tekjur fjelagsins
hafa orðið mikið minni síðastliðið
ár, þar eð hagur fjelagsins er að
allmikln leyti undir því kominn að
skipin fari sem flestar millilanda-
ferðir. En aftnr á móti hefir það
mjög lítil áhrif á útgjöldin ,hvort
skipin fara fleiri eða færri ferðir.
Eftirfarandi tafla sýnir, hvað
skipin hafa farið margar milli-
landaferðir tvö imdanfarin ár:
1929 1930
„Gullfoss‘£ 11 ferðir 10 ferðir
„Goðafoss“ 11 — 10 —
„Brúarfoss“ 11 — 10 —
„Lagarfoss“ 8 — 8 —
„Selfoss“ 10y2 — $¥2 —
511/a ferð 47V2 ferð
Þess skal getið, að Brúarfoss
ta-fðist. í heilan imánuð í Kaup-
mannahöfn vegna viðgerðar, og
misti þess vegna. úr eina ferð.
Samanlögð gjöld skipanna hafa
r.umið samtals kr. 2.881.729.43.
Þega-r dregin eru frá útgjöld Detti
föss, sem eins og fyr.var getið, var
í förum aðeins síðari hluta ársins,
þá nema útgjöldin fyrir hin fimm
skipin samtals kr. 2.710.988.82 og
er það um 88 þús, kr. minna en
árið áður. Liggur lækkun þessi að-
allega í því að vegna minni flutn
inga hefir vinna við fermingu og
affermingu lækkað um 41 þús. kr.
síðastliðið ár miðað við árið á
undan. Þókniui til afgreiðsln-
manna um 36 þús. kr.
og ágóðaþóknun til skipstjóranna
um rúimiar 10 þús. kr. Lækkim
tveggja síðústu liðanna stafar eðli-
lega af því að farmgjöld hafa
minkað, og þá um leið ágóði skip-
anna. Flestir hinir útgjaldaliðirnir
hafa lækkað nokltuð, svo sem kol,
skipa-gjöld, tapaðar og skemdar
vörur, símakostnaður og auglýs-
ingar og ýms útgjöld, sem nema
samtals um 33 þús.. kr. Aðgerð og
viðhald á skipunum er aftnr á
móti nokkuð hærri en árið á und-
an, um kr. 33 þús. Liggur 'hækkun
þessi aðallega í því, að undir þenn
an lið er færð viðgerð, sem fór
fram á Gullfoss í Kaupmannahöfn
í byrjun ársins 1930, sem nam um
96 þús. kr., en vegna viðgerðar
þessarar fjekkst frestun á flokk-
unarviðgerð vegna 16 ára aldurs,
til 1932. Vegna þessarar aðgerðar
má gera ráð fyrir að kostnaður
við flokkunarviðgerðina verði
miklmn mun minni en annars
myndi verið hafa. Aftur á móti
hefir þessi Kður lækkað nokkuð
hjá hinum skipnnum.
Eins og áður var getið, hefir
orðið tekjuhalli á rekstri fjelags-
ins, sem nemur kr. 242.690.87, og
hefir fjelagsstjórnin ákveðið að
færa þessa upphæð úr varasjóði
fjelagsins. Eftiy síðasta aðalfund
var sjóður þessi að upphæð 300
þús. kr., en þegar búið er að til-
færa tekjuhallann verður upphæð
sjóðsins um 57 þús. kr.
Reksturskostnaður skipanna á
hverja siglda sjómílu var sem
hjer Segir: 1929 1930
„Gullfoss" kr. 15.44 kr. 16.84
„Goðafoss“ — 18.42 — 17.18
„Brúarfoss" — 16.53 — 15.70
„Lagarfoss" — 14.58 — 15.03
„Selfoss" — 14.18 — 12.77
1 endalok ræðu simiar niintist
foranaður á starf hins nýja fram-
kvæmdarstjóra fjelagsins Guðm.
Vilhjálmssonar. Sagði forni., að
vonir þær, sem menn hefðu gert
sjer 'úm hæfileika háns í fram-
kvæmdarstjórastöðunni, hefðn fylli
lega rætst, því liann liefði reynst
fjelaginu hinn duglegasti og for-
sjálasti forvígismaðui’.
Þá talaði framkvæmdastjórinn
Guðm. Vilhjálmsson. Fórust hon-
nm m. a. orð á þá leið, að það
væri eðlilegt að hann væri ekki
.upplitsdjarfur að koma í fyrsta
sinn fram fvrir aðalfund, með
rcjkning eins og þann sem nú
lægi hjer fyrir, þó honum myndi
ekki verða um kent þó kreppa sú
sem nú stæði yfir,'hefði komið all
hart niður á Eimskipafjelagi ís-
lands. l'tlitið væri ekki sem glæsi
legast nú, rekstrarafkoman það
sem af er árinu 1931 iiokkuð lak-
ari en árið 1930.
Menn yrðu að hafa það hugfast,
að það væru fleiri skipafjelög en
Eimskipafjelag Islands sem hefði
orðið fyrir halla á síðastliðnnu
ári. Nefndi G. V. nokkur erlend
fjelögí sem sakir kreppnnnar á
sviði atvinnulífsins liefðu beðið
gífurlegt tjón.
Þá varpaði framkvæmdaratjór-
inn fram þessum spumingum:
1. Er unt að lækka reksturs-
kostnaðinn ?
2. Er.þess að .vænta, að ríkis-
sjóðstillagið verði hækkað?
3. Má búast við auknnm tekj-
uto frá því sem nú er?
Um lækknn reksturskostnaðar
sagði hann m. a. Eins og skýrt
er frá í skýrslu stjórnarinnar var
reynt að fá hagkvæmari vátrygg-
iiigar á skipum fjelagsins en ver-
ið hafa. Fjelagsstjórnin ætlaði að
taka tilboði frá Sjóvátryggingar-
fjelagi Islands. Eu er til kom
mótmælti Handelsbanken í Höfn
því að þessu tilboði yrði tekið,
nema að hálfu leyti, og hefir
fjelagið því orðið að sæta vá-
tryggingtun sem nema um 37.000
kr. hærri upphæð, en Sjóvátrygg-
ingarfjelagið bauð. Ovíst liveraig
lagfæring fæst á þessu.
Menn hafa hreyft- því, að hægt
væri að spara árleg útgjöld með
því að lækka vátryggingarupp-
hæðir skipanna. En þaÓ væri var-
hugavert. Gullfoss t. d. er vá-
trygður fyrir miklu hærri upphæð,
en bókfært eignarverð hans er. En
ef t. d. skip eins og Gullfoss fær-
ist, þá er ekki nægilegt fyrir fje-
lagið að fá markaðsverð hans, því
fjelagið þyrfti að láta byggja nýtt
skip í staðinn, sem yrði margfalt
dýrara.
Framkvæmdarstjórinn benti á,
að kaup sjóananúa væri tafinn
hærra á skipum Eimskipafjelags-
ins en í nágrannalöndunum. En
kaupið væri samningsbundið og
engin líkindi til þess að þeim
samningum yrði sagt upp, enda
væri það sitt álit> að sjómenn
væra ekki ofhaldnir af því. En
hitt væri það, að hið háa kaup-
gjald sljómanna sýndi að Við
værum lítt samkepnisfærir sem
siglingaþjóð.
Viðlialdskostnað taldi framkv.-
stj. ekki myndi verða hægt að
lækka. að neinum mun. Umsjón
með viðhaldinu hefði Emil Niel-
sen, og myndi hann gæta alls
sparnaðar. Hitt væri það, að það
hefði verið stefna fjelagsins frá
t T
öndverðu að lialda skipunum veLP
við, svo þau sómi sjer vel hvar
sem þau koma að landi, enda
myndi það borga sig best er til’
lengdar ljeti.
Opinber gjöld væru vitanlega.
mjög þung á fjelaginu, sagði
framkv.stj. svo sem liafnargjöld-
in lijer í Rvík, sem væru ennþá
tilfinna-nlegri vegna þess að oft
tefst kjer afgreiðsla sakir þrengsla
í höfninni, og greiða verður hærra
kaup við fermingu og afferw-
ingu, vegna þess að skiþ k.:mast
ekki að semi skyldi á dagvinnu-
kaup tíma..
Ríkissjóðsstyrkinn taldi fram-
kv.stj. að væri mjög sanngjarnt
að fá læknaðan, eklci síst þegar
þess er gætt, að styrkurinn, sem
Cj- alls um 140 þús. kr. er ekki
hærri cn svo. að hann samsvarar
gjöldum þeim. sem fjelaginu bar
að greiða í ríkissjóð (vitagj.
skipagj. o. s. frv.) áðnr en Detti-
foss bættist við flotann. En gjöld-
in af lionum í ríkissjóðinn munu
nema um 30 þús. kr. á ári.
Þá kom framkvstj. að þfiðj«.
liðnum, hvort liægt myndi að
auka tekjur fjelagsins.
Taldi hann það engum vafa,
undirorpið.
Árið 1930 vora flutningar me.ð
skipum fjelagsins um 12.000 smá-
lestum minni en árið áður. Stafar
m ismunur þessi ekki af því, að
að viðskiftamenn fjelagsins hafi
snúið við því bakinu, heldTir af
hinu, að flutningarair háfa
breytst. T. d. hefði útflutningnr á
blantunT fiski til Bretlands verið
sama og enginn á þessu ári.
Þá gat framkv.stj. þess, að hann
teldi, að flutningsmagn erlendra
skipa, sem hjer sigla eftir föstum
áætlunum, hefði verið 20—25.000
smálestir á ári. Ef Eimskipafje-
lagið fengi svo sem helaning þess-
ara flutninga, væri efnahagur þess
fullkomlega trygður.
Þessu takmarki þyrfti að ná.
Brýna þyrfti fyrir landsmönffSunj
að standa sameinaðir um Elm-
skipafjelag íslands, og láta ekki
ginna sig til að hverfa frá við-
skiftnm við fjelagið, þó UM, ein-
hvem augnabliksha-gnað væri að
ræða af því að skifta við aðra.
Þá talaði Emil Nielsen.
Fórust honum orð á þessa leið:
Undanfarið ár hefir verið slæmt
fyrir Eimskipafjelagið, eins og
peikningarair sýna, Hin slæma
rekstrarútkoma stafar fyrst og
fremst af yfirstandandi kreppu.
Það hefir verið mjer óblandin. á-
nægja að sjá, hve eftirmanni anria-
um hefir farist stjórn fjeíágsins
vel úr hendi. Hefi jeg haft. tæki-
færi til þess að kvnnast störfum
hans. Hefi jeg hvergi sjeð honum
skeika um stjómsemi og fyrir-
^yggju- Samvinna hans við starfs-
'rnenn f jelagsins hefir og vérið hin
besta.
Alvarlegir tímar era framundan.
Það má okkur vera ljóst. Aldryi ef
til vill hefir það verið eins naað-
synlegt og nú, að menn sa'mein'iet
um fjelagið. Efnalegt sjálfstæði
íslensku þjóðarinnar er nátengt-
þessum fjelagsskap. Hver einasti.
íslendingur verður að finna til-
þess, .hvaða skyldur hanu — «g
þjóðin 511 — hefir gagnvart fje-
laginu. Hver einasti fsleudfu#»p-
verður að gera það sama fyrir
þetta fjélag, eins og Danir gera
fyrir „Sameinaða“, Norðmenn fyr-