Morgunblaðið - 26.06.1930, Qupperneq 55

oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo HOHODNBLABI8 oooooooooooooo<xxxxxxxx>oooooooo<xxxxx>oooí

Vjelaverkstæði.
Járnsteypa
Ketilsmiðja.
Tryggvagötu 54, 46, 43. Reykjavík. Útbú Hafnarfirði.
Framkveemdastjóri O. Malmberg.
Símar: 50, 189, 1189, 1289, 1640, 1789.
Telegramadr. HAMAR.
Tekur að sjer allskonar aðgerðir á skipum, gufuvjelum
og mótorum. — Framkvæmir allskonar rafmagnssuðu
og logsuðu, hefir einnig loftverkfæri. — Steypir alla
hluti úr jámi og kopar. — Eigið Modelverkstæði. —
Miklar vörubirgðir fyrirliggjandi. — Vönduð vinna og
fljótt af hendi leyst, framkvæmd af fagmönnum. —
Sanngjarnt verð. — Hefir fyrsta flokks kafara með góð-
um útbúnaði. — Býr til minni gufukatla, mótorspil,
snurpinótaspil, reknetaspil og „Takelgoss". C
islenskt fyrirtæki. Styðjið innlendan iðnað. 7
JSt&i
V
Afe
V;fv
Xte
/»IV
&
W
A
Æ,
f
f
é
VÍ!*
w
MUL
Viv
W
ýTw
ik
yiv
Xk
Besta hjdlpin
sem þjer getið fengið
eldhúsinu eru þessar
vjelar. Gera flestu erf-
iðisverkin. Taka lítið
pláss. Gera rjett það
sem fyrir þær er lagt.
Altaf til taks. Sparið
vinnuaflið. Notiðvjela-
aflið, það borgar sig
nú á dögum. Leitið upplýsinga umvjelar þessar,
þvottavjelar og ísskápa hjá
E i r í k
Laugaveg 20 B.
Ii j a r t a
Reykjavík-
r s s
y n í
Sími 1690.

Kaupirðu góðan hlut,
bá mundu hvar þú fjekst hann.
Islenskiasti og eigulegasti
minjagripurinn árið 1930
eru 1000 ára Værðarvoð-
irnar frá Á 1 a f o & s i .
Þjer sofið best á Þingvöll-
um undir þessum voðum.
AFGR. ÁLAFOSS, Laugaveg 44.
Um Reykjauík.
Eftir Pjetur Hallöórsson bœjarfulltrúa.
Si..
»!!»
jft
wi
/Jiv
<&
jjjik
XÍ'A
w
t<\X
é
5®?
i!4
>!IV
XilY
w
jfiíx
Xii/
i.w
É
/u>
2ML
#
Mlt
♦
<ji>
um og illri aðbúð í verinu, með
fullar hendur fjár í bili, og ó-
seðjandi lyst á öllum unaðs
semdum þessa heims. — Voru
lokadagarnir oft svo óyndisleg-
ir Jiinum rólyndu Reykvíking-
um, sem frekast má hugsa sjer.
En þetta stóð aðeins nokkra
daga hverju sinni, og bærinn
fjekk aftur sinn góðlátléga svip
af embættismönnum, kaupmönn
um og skólapiltum.
Því lengra sem litið er til
baka eftir öldinni sem leið, því
meira var afkoma bæjarmanna
komin undir árferði til landsins.
Aðrir bæjarmenn en embættis-
mennirnir lifðu að miklu leyti
á verslun og viðskiftum sveita-
manna, og studdust margir þar
að auki við ýmislegan búskap,
sem rékinn var í smáum stíl. —
Má sjá hið sama víðsvegar í ver-
stöðvum hjer á landi.
Að vísu voru fiskveiðar stund-
aðar frá Reykjavík frá upphafi;
fyrst á opnum bátum, að mestu
leyti til þess að fullnægja eigin
skipaútgerðin í Reykjavík fyrir
forgöngu ötulla framkvæmda-
manna, og þótti sú breyting sem
með henni varð á fiskveiðunum
hin mesta framför. Eiga Reyk-
víkingar vissulega þilskipaút-
gerðinni mikið að þakka, og að
því leyti sjerstaklega, að á þeim
útvegi fjekk sjómannastjett bæj-
Pjetur Halldórsson.
Þeir Reykvíkingar innfæddir,
sem komnir eru yfir miðjan ald-
ur, mega muna tvenna tímana
hjer í bænum.
í æsku þeirra var Reykjavík
lítið þorp, sem fjekk daglegan
svip sinn af kaupmanna- og em-
bættismannastjettunum, sem
heima áttu í bænum, og skóla
piltum í Latínuskólanum.
Bar lítið til tíðinda, sem í frá
sögur sje færandi. Þó komu
sveitamennirnir kaupstaðaferð-
ir sínar haust og vor með lang-
ar lestir baggahesta, og settu
sinn svip á útlit bæjarins. Götur
c-g torg urðu þá um stund illfær
yfirferðar vegna þvögu hesta,
sem bundnir voru á streng, og
folalda, tryppa og hunda, setn
fengu að vera með í ferðinni.
Sjálfir voru gestimir önnum
kafnir við verslun sína — þeir
sem ekki höfðu þegar lokið
kaupskapnum í bænum og voru
þá famir suður með sjó eftir
þorskhausum — eða nutu djúprar
værðar með aðstoð Bakkusar
konungs — eftir lang-ar vökur,
erfið ferðalög og sárþreytandi
lieilabrot um það, hvort fært
væri nú vegna takmarkaðrar
kaupgetu að „taka út“, þetta
eða hitt lítilræðið, sem var mið-
ur nauðsynlegt, en hugurinn
gimtist að hafa með heim til
konu og bama til viðbótar brýn-
ustu þörfum.
Dagamir sem lestaferðirnar
stóðu yfir voru öllum erfiðir tím
ar, mönnum og skepnum.
Leiðirnar voru langar, hestarn-
ir þreyttir og gjarnt á að meiðast
tryppin og folöldin löt — hund-
arnir týndust eða komu slasað-
ir vegna slagsmála úr ferðalag-
inu — og Bakkus var freist-
andi. Hann hafði svo ágætt lag
á að eyða öllum áhyggjum líð-
andi stundar, og mörgum fanst
sem þeir þyrftu á aðstoð hans
að halda alla heimleiðina og
heim á hlað — og var þetta
vissulega oft ekki láandi.
Um lokin fjekk bærinn svip
sinn af sjómönnunum, sem þá
fóru heim að lokinni vertíð. —
Fóru þeir um hjer úr öllum ver-
stöðvum sunnanlands, og höfðu
bæinn á sínu valdi um stund. lega við lítil efni og litlar tekj-
Var í þeim hópi margur kapp-1 ur; .tókst flestum að eiga fyrir
Reykvíkinga að undirbúa þá þró-
un, sem orðið hefir hjer síðustu
áratugina.
Að því kom, að þilskipin full-
nægðu ekki. — Þau voru hvorki
lengur fullnægjandi búningur
þeim vilja og þrótti sem bjó í
íslenskum sjógörpum nje hæfileg
tæki til þess að þrek þeirra gæti
notið sín með sæmilegum á-
rangri. Þeir höfðu verið vottar
að því um stund, að erlendar
þjóðir stóðu mikið betur að vígi
við að afla auðs úr skauti hafs-
ins við strendur landsins. Þeir
sáu að erlent hugvit og erlend
þekking höfðu með nýjum tækj-
um margfaldað árangurinn af
starfi sjómannsins og gert það
um leið áhættuminna og auðveld-
ara á ýmsan hátt.
Þessi nýjung olli algei-ðri
breytingu í fiskveiðiaðferð Reyk-
' íkinga. Togararnir voru þau
tæki sem veittu færi á að beita
kröftunum beint að markinu. —
Þar hafði hugvitið aðgreint
verkefnin fullkomlega — ekki
þurfti að róa og hvorki þurfti
að aka seglum nje liggja bjarg-
arlaus í logni; ekki þurfti að
eyða kröftunum við „skak“ eða
búsþörfum. Um 1870 hefst þil- að dra&a fisk a dJÚpu vatni. —
Kolunum og gufunni var þarna
falið alt það starf, sem hugvit
mannsins hafði gert fært — í
stuttu máli má segja: sjómönn-
unum var fengin orka eftir þörf-
um, og það kom síðar í ljós, að
orkan reyndist fengin að gjöf,
fullkomlega endurgjaldslaust.
Með þessari stórkostlegu nýj-
— Frá Reykjavík. —
ísafoldarprentsmiðja og Morgunblaðið.
arins þá reynslu og þekkingu,
sem síðan hefir verið við aukið,
og lengi mun verða undirstaðan
undir velgengni bæjarfjelagsins.
Enda minnast margir af þeim
mönnum, sem nú standa fremst-
ir að sjávarútvegi bæjarmanna
með notalegum söknuði þeirra
ára, er þeir ýmist sem yfirmenn
eða undirgefnir nutu í hinum
stranga en ómetanlega skóla sem
fiskiskipin voru.
Fjölgun bæjarmanna var mjög
hægfara fram yfir aldamótin
síðustu, og bærinn hafði ^enn um
það leyti öll einkenni þess bú-
skaparlags, þar senj „undi hver
glaður við sitt“ ;*menn lifðu spar-
inn knár, sem ljet sig allar bind
indisprjedikanir litlu skifta, en
skemti sjer á sína vísu af öllu
•hjarta, þreyttur á þorskveiðun-
útförinni, nokkrum að safna dá-
litlum efnum, fáum að verða efn-
aðir á mælikvarða vorra tíma —
en samt tókst þessari kynslóð
ungu voru fengin skilyrði til
þess að sjómennirnir gætu not-
ið þeirra hæfileika, sem þeir
bjuggu yfir. Þeir urðu frjálsir
ferða — nú voru þeir ekki á
sama hátt sem áður háðir ofur-
magni aldeyðulögmálsins; nú
voru öll fiskimið á landgrunninu
um ísland á þeirra valdi — nú
voru þeir næstum konungar í
sínu ríki. Nú mátti snúa þeirri
orku að öðru, sem áður fór í
margvíslegt líkamlegt erfiði við
veiðarnar; og sú orka hefir öll
fengið ný verkefni um borð í ís-
lenskum togurum. En glæsilegast
kemur hún fram á nýjan hátt í
starfi skipstjórans nú á dögum,
sem orðið er að mestu hugar-
starf og varðar meira um alla
afkomu þessarar útgerðar en
starf nokkurs annars skipverja.
Þegar togaraútgerðin í Reykja-
vík hafði troðið barnaskóna,
A