Morgunblaðið - 16.02.1924, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
milj. kr. tekjuhalli 1920, í stað
1.5 milj. kr. tekjuafgangs 1919.
Á þinginu 1920 voru sett lög um
stimpilgjald af verði innfluttrar
vöru, áttu þau sinn þátt í að
auka tekjurnar 1920 um þessa 1
milj. kr.
pegar þingið 1921 kom saman
var þá verandi stjóm ljóst, að
enn þufti að fá tekjuauka til rjett
ingar fjárhagnum, og lagði fram
heilt kerfi af nýjum skatta- og
tollalögum. pótt öll viðleitni til
rjettingar fjárhagnum ætti erfitt
uppdráttar á þessu þingi, voru þó
tillögur stjórnarinnar samþyktar
í öllum aðalatriðum.Flestar breyt-
ingarnar komu ekki til framkv.
fýr en árinu 1922, og var því
ekki unt að sjá neitt fyrir um
árangur þeirra meðan þingið var
háð fyrri hluta árs 1922. En þeg-
'ar þingið kom saman í árshyrjnn
1923, átti árangurinn að vera kom-
inn í ljós, og skýrði þáverandi
fjármálaráðherra svo frá, að árið
1922 mundi sýni álitlegan tekju-
aígang þegar reikningar þess árs
yrðu fullgerðir. pessu var vitan-
lega trúað, og varð til þess að
ekki þótti þörf að gera frekari
ráðstafanir til rjettingar fjár-
hagnum á því þingi.
En því miður sýnir nú LR fyrir
1922, að rjetting fjárhagsins hefir
alveg mistekist fyrir okkur á
þinginu 1921. Tekjurnar hafa orð-
ið 400 þúsund krónum lægri 1922
en árið áður, og gjöldin ámóta
miklu lægri, tekjuhallinn sá sami,
yfir hálfa þriðju miljón krónur.
’Og því miður kemur vitneskjan
"um þetta ekki fram fyr en nú,
ári seinna en hún átti að sjást,
og á meðan hefir hagurinn haldið
áfram að versna.
Eins og jeg gat um áðan höfðu
undangengin þing sent frá sjer
stanslausan straum af lögum, er
juku árleg útgjöld landssjóðs. —
pennan straum tókst loks að
sföðva nokkurnveginn á þinginu
1922. Á því þingi hófust fyrst
samtök um sparnað á landsf je
meðal þingmanna, sem áður höfðu
verið utan flokka eða í ýmsum
öðrum flokkum. Af reyuslunni
frá undangengnum þingum var
auðsjeð, að embættaf jölgunar-
straumurinn yrði ekki stöðvaður
með varnarmótstöðu einni saman.
pað varð að gera gagnáhlaup.
petta var gert 1922 á þann hátt,
að sumpart þingmenn úr sparnað-
arbandalaginu, sumpart „sparn-
aðarnefnd“ til. þess kosin sjer-
staklega, báru fram margar til-
I5gur urti niðurlagning embætta
um aðrar sparnaðarráðstafanir.
Allar þessar tillögur fjellu með
litlum atkvæðamun í þiuginu, og
var ekki laust við að andstæðing-
arnir gerðu gis að tillögunum og
fiutningsmönnum þeirra í sigur-
gleði sinni. En það ávanst, að með-
an verið var að rðeða niðmrskurð-
artillögurnar, oft svo að ekki
mátti milli sjá hvorir sigrast
mundu, þá höfðu þó engir kjark
til að koma með nýmæli
í andstæða átt. pessum mikils-
verða árangri af starfi sparnaðar-
nefndarinnar og Bandalagsins á
þinginu 1922, hefir ekki verið
nægilegur gaumur gefinn, en jeg
er viss um að hann fær sína við-
urkenningu fyrir óhlutdrægum
'dómstóli framtíðarinnar, og rnjer
er nær að halda að þjóðin hafi
með nýafstöðnum kosningum fyrst
og fremst lýst stuðningi og fylgi
'íilð þessa viðleitni.
Ef nefna ætti aðrar ástæður
fyrir því, hve illa þetta hefir
gengið, sýnist mjer breytingin á
stjórnartilhöguninni fyrst og
fremst verða að koma til greina.
Alla okkar 40 ára blómaöld voru
umráðin yfir landsfje í höndum
eins manns, fyrst landshöfðiagja
og síðan ráðherra, og þessi sami
maður hafði einn ákvörðunarvald-
ið um það, hvað landsstjórnin
skyldi gera eða ógert láta. petta
mun hafa breytst allmikið,
þegar ráðherrarnir urðu þrír. Til-
högunin mun vera sú, að hver
ráðherra hefir að mestu leyti einn
ákvörðunarvald um stjórnarstörf-
in innan síns verkahrings, og það
jafnvel þótt þeir kunni að eiga
sameiginlegar viðræður um hin
stærri mál. pannig má t. d. búast
við að athafnasamur atvinnuráð-
herra, sem eitthvað vill láta sjást
eftir sig, færist ýmislegt í fang,
sem ærinn kostnað hefir í för með
sjer, ekki síst þegar þingin erú
jafn óspör á heimildum í ýmsum
rayndum, og verið hefir að und-
anförnu — fjármálaráðherrann á
svo að borga. Dóms- og kirkju-
roálaráðherrann hefir einkanlega
yfir að sjá 'embættismannastjett
og stofnunum landsins, og honum
getur hæglega sýnst að víða mætti
betur fara með auknum starfs-
kröftum og betri útbúnaði. Hann
gerir ráðstafanir, eða tillögur til
þingsins, beitir sjer fyrir umbót-
um á sínu sviði, um borguniná
þarf hann ekki að hugsa, það
„heyrir undir“ fjármálaráðherra.
pað mun naumast unt að neita
því, að þessir ókostir stjórnartil-
högunarinnar hafi gert vart við
sig á undanförnum árum.
pað hlýtur að verða aðalverk-
efni þingsins, sem nú kemur sam-
an, að finna úrræði til viðreisnar
fjárhag landssjóðs. Jeg ætla ekki
að bera fram neinar uppástungur
í þessa átt hjer á kvöld. En menn
verða að gera sjer Ijóst, að nú má
þetta ekki mistakast, því að við
eru komnir að glötunarbarmin-
um, og hröpum ef ekki er nú
þegar numið staðar. Lánin, sem
fengin voru til landsverslunarinn-
ar. eru upp eydd. Engin lánsstofn-
un vill veita lán til að borga
framhaldandi rekstarhalla lands-
sjóðs. pað er öllum vitanlegt, að
núverandi stjóm hefir upp á síð-
kastið átt mjög erfitt með að út-
vega fje til daglegra og mánaðar-
legra útgjalda landssjóðs. Ef vjer
höldum lengur áfram að eyða
meiru en tekjunum, er því ebki
siáanlegt að annáð liggi fyrir en
að landssjóður lendi í vanskiíum.
Og það hefir komið fyrir stærri
og auðugri ríki en okkar, að rík-
issjóðir þeirra lentu í vanskilam,
og afleiðingarnar hafa aistaðar
orðið á einn veg: Fjárráðin hafa
verið tekin af þeim, og skuld-
heimtumennirnir hafa tekið stjórn
þeirra í sínar hendur.
petta má ekki verða endirinn
á okkar sjálfstæðissögu. pað kann
að þykja óviðkunnanlegt að einn
þingmaðurinn sje að óska þinginu
góðrar gæfu í komandi starfi, en
jeg veit að jeg er í samræmi við
fundarmenn þegar jeg enda mál
mitt með því, að láta í ljósi heita
og innilega ósk um það, að þing-
inu, sem nú á að koma saman,
auðnist að leysa farsællega af
hendi þetta afar þýðingarmikla
ætlunarverk.
Binattspyrnuifjelag Reykjavikur.
var stofnað þennan dag árið 1899,
og er það því nú 25 ára að aldri.
pað var stofnað af nokkrum ung-
um röskum Reykvíkingum, sem
þá þegar höfðu sannfærst um
nytsemi íþróttanna. pað var
knattspyrnan, sem heillaði þá
sjerstaklega, og vildu þeir greiða
henui götu með stofnun slíks fje-
lagsskapar. peir trúðu því, sem
margur hefir síðan reynt, að
knattspyrnu íþróttin getur verið
bæði holl og göfgandi fyrirþann,
er hana iðkar. Fjelagar voru samt
fáir fyrst í stað, en þeim fjölg-
eði smám saman, er menn fóru
að kynnast íþróttinni. Æfingar
voru þá heldur ekki góðar, enda
vantaði æfðan mann til að leið-
beina. Flestir fjelagarnir kunnu
sama og ekkert í knattspyrnu,
þektu hana helst af afspurn. pá
þóttu þeir venjulega bestir, sem
gátu spyrnt knettinum lengst á-
fram eða hæst í loft upp. En
þetta breyttist brátt til batnaðar,
er fjelagar fóru alment að kynna
sjer reglur knattspyrnunnar.
Kapplið K. R. hafði ekki tæki-
færi til að herja á nein önnur
knattspymufjelög hjer, því þau
voru þá ekki til; í þess stað háðu
þeir kappleiki innan fjelagsins,
snm þóttu nokkuð daufir.
og þótt K. R. reyndi að halda í
við þau, þá fór svo, að það fór
ófarir fyrir þeim öllum, hverja
annari verri.
Ýmsir hjeldu nú, að K. R. væri
búið að lifa sitt fegursta og muudi
brátt fjara út. En það var öðru
nær; fjelagsmenn voru sjálfir á
öðru máli. Fjelagsandinn var góð-
ur; hjá þeiifl var eining, samtök
cg festa. í stað þess að leggja
fjelagið niður, efldu iþeir það sem
fjelagið niður, efldu þeir það sem
mest þeir gátu, fjölguðu meðlim-
um og stofnuðu sjerstakar deildir
fyrir unglinga og drengi. peir
vissu, áð með því að útbreiða í-
þróttimar gerðu þeir þeim .nest
gagn.
íþrótt sú, sem fjel. er kent við,
var æfð af kappi, en auk þess var
fyrir -fáum árum byrjað að ryðja
nýjar brautir og útvega fjelagmu
umfangsmeiri verkefni, með því
að taka iðkun allra almennra í-
þrótta á stefnuskrá þess.
Petta hafði alt góð áhrif; fje-
lagið dafnaði vel; fjöldi ungra
maima æfðu íþróttir innan vje-
banda þess.
Smámsaman fór fjelaginu að
vegna betur í viðskiftum við hin
knattspyrnufjelögin, og auk þess
þykir vænt um K. R- °g vl^a
margt. á sig leggja þess vegna.
Fjelagið vill líka gera sem mest
fyrir meðlimi sína. pað reynir a
efla hjá þeim áhuga fyrir íþr^
um og útvega þeim tilsögn í
eftir mætti.
Fjelagið lítur á íþróttir sem
mönnum ágætt uppeldis- «g
haldsmeðal. pað, vill því fá unga
menn til að æfa íþróttir, þv'i
það veit, að þær geta verið þeh11
stoð á uppeldisárunum, bæði í
amlegu og andlegu tilliti- Pa^
vill einnig fá þá eldri, til þesS
að gefa sjálfum sjer tíma til
iðka íþrót.tir við þeirra hæfi,
þeir haldi sem lengst æskuþre 1
sínu og eigi betra með að horhs
í augu við ellina.
Pótt K. R. sje nú talið eitt
bestu íþróttafjelögum landsins, þa
finnur það samt vel, að á u®
liðnum árum, hefði það
margt betur gera íþróttinni
til
heilla, en það hefir gert, en fyrir
það vill það bæta á komandi tíH^
um. pað trúir því, að það getl
slíkt og lítur björtum augum fram
á við.
pað lítur svo á sjálft sig, selB
frískan, viljasterkan og vonbjart'
an ungling, er á mest sitt starf
óunnið.
K. L. G.
__________________ 4
Einnig skoruðu þeir á hólm er-
lenda sjóliðsmenn, er hingað
komu, og nokkuð kunnu knath
spyrnu. Oftast ljeku þeir við unga
menn af „Heimdalli“ hinum
danska og báru venjulega hærri
hlut frá borði. pessir kappleikar
þóttu hin besta skemtun, einkum
þá er Danskurinn var sigraður.
Nokkru síðar fjekk K. R. þó
erfiðari keppinauta, og voru þeir
innlendir. Pessir keppinautar voru
Knattspyrnufjelögin ,Fram‘, ,Vík-
ingur' og ,Valur‘. Eftir að þessi
fjelög voru stofnuð áttu K. R.
menn í einlægum útistöðum við
þau. .Fyrst í stað gekk þó alt vel,
það er að segja: Kapplið K. R.
var sigursælt. En brátt fóru hin
yngri fjelög að herða róðurinn.
Einkum voru það Fram-menn, er
reyndust K. R. mönnum þungir í
skauti. pá fóru líka að koma
skörð í fylkingu K. R. Ýmsir af
bestu mönnum fjelagsins urði: að
yfirgefa það sem kappliðsmenn;
misjafnir menn komu í þeirra
stað og fylkingin varð ekki eins
sterk.
Að því kom, að K. R.-mtnn
biðu lægra hlut á leikvelli, og
þótti mörgum gömlum fjelögum.
le-itt.
í nokkur ár gekk það svo, að
ýmsum veitti betur. En hin yngri
fjelög sóttu stöðugt í sig veðrið,
sendi það marga menn á öll al-
menn íþróttamót hjer í bæ.
Svona gekk það um stund; fje-
laginu var haldið vel vakandi,
yngri sem eldri æfðu, hver sína
uppáhalds íþrótt. petta bar meðal!
annars þann árangur, að á síðast- j
liðnu sumri varð fjelagið svo sig-
ursælt, að eins dæmi er í sögu þess!
eða annara íþróttafjelaga hjer áí
landi. Lesendur geta sjeð vinn-'
inga fjelagsins frá síðastliðnu
sumri á myndinni, sem hjer fylgir.
Sumir af þeim vinningum hafa
verið unnir af fjelaginu þrisvar í
röð, og eru því eign þess
Eins og í byrjun greinarinnar
er getið, er K. R. nú 25 ára gam-
alt, og mun því vera elsta. núlif-
andi íþróttafjelag hjer. En fjelag-
ið þarf ekki að bera kinnroða ald-
urs síns vegna, því allir, sem eru
kunnugir íþróttamálum, munu
telja það með :ig«ítu.stu iþrötta-
fjelögum þessa lands. pað hefir
allatíð starfað í anda íþróttanna
eftir mætti, og reynt. að efla gengi
þeirra, því það er sannfært um, að
þær miði til þjóðþrifa.
í K. R. munu nú vera á fimta,
hundrað meðlimir á aldrinum 5—
50 ára. Tveir þriðju af þessum
meðlimafjöldá mun vera, innan 16
ára. aldurs og þurfa þeir ekki,
að greiða nein árstillög til fje-
lagsins. Ollum þessum meðlimum
Alþingi.
tii
pingsetning.
AJþingi var sett, eins og
stóð, föstudaginn 15. þ. m. Á
an þingsetningu fór fram gu^S
þjónusta í dómkirkjunni, og Pr|1'
dikaði þar sjera Eggert PáLs°u
prófastur á Breiðabólsstað. Laf^1
hann út af Efes 4, 1.—3.:
bandinginn vegna Drottins,
minni yður þess vegna um, !l
hegða yður svo, sem samboðið
.ltöHuninni, sem þjer voruð aíi
aoir með, að sýna í hvívetna I’1
læti og hógværð og langlyndi, s' .
að þjer umberið hver annan í I?‘cl
leika, og kappkostið að varðvflt l
einingu andans í bandi friðar,1,!';
Að guðsþjónustunni loR^1111
gengu þingmenn í Alþingish1181,
aftur. Yiðstaddur í kirkjunni
þmghúsinu eftir að þingnie)in
voru komnir inn, var mesti
fjöhl1
fólks. M. a. voru þar hinn
n.v
H
de
sendiherra Dana, hr. le Sage ^
Fontenay og aðalræðismaður
manna, hr. Bay.
Forsætisráðherra Sig.
fhitti fyrst boðskap konungs
setning þingsins og lýsti þa®
en aldursforseti bað þing
rt
n "l
sett,
inenn
r s • * iTIl
hrópa húrra fvrir konungnm1 ’ ;
' Að þvl
var það gert skörulega. ^ ^
búnu kvaddi forsætisráðberra ll
* róns'
ursforseta þingsins, Siguro •’
vson frá Ystafelli, til f°rsS6^,
Kvaddi hann sjer til aðst°ðar^
Jóh. Jóhannesson þm. ^ey®
_ , , AuStUr'
inga, og porl. Jonsson þw- ^ .
Skaftfellinga. Mintist f°rf;e t.
fyrst, þriggja gamalla þ,ní?lTin°nrl_
sem látist höfðu a ‘lT
En það voru þeir ^
Jónasson, f. 22. okt. 1^58,
des 1923, þingmaður Hnnv
4 alls 5 þingum, frá ig53>
Sigurður Jensson, f- ’an’ -pavð'
d. 5. jan. 1924, þingmaðlir írít
strendinga á 14 þmgu®^^,
1886—1907, og dr. Y ^
s»n, f. 16. apríl 1849,
1924, þingm. SnæfeHi^^nng'
Reykvíkinga 1909 -U
líjírmn 1915.