Morgunblaðið - 06.03.1923, Blaðsíða 3
MORGUNBLAÐIÐ
laAfðr \m I GudndarfiQfl.
Eftir Halldór frá Laxnesi.
Á vordegi, svo undrahlýjnm og
björtum vordegi, með útrœnu og
fuglasöng, — þá var Lauga graf-
in, Lauga í Gvöndarkoti.
Nokkrir nágrannar söfnuðust
inn í hálfhrunið kotið, og hús-
ráðendurnir, karlinn og kerlingin,
hröktust úr einu horninu í annað
og hóstuðu, því að þau höfðu
moikin lungu; en dætur oddvit-
■ ans gáfu kaffi og sætabrauð upp
á sveitarinnar reikning.
En þótt veitslan væri ekki stór,
þá haTði víst annað eins umstang,
annar eins þys og áhugi, aldrei
verið utan um Laugu fyr, ekki
<einu sinni þegar hún átti krakk-
ann. Jeg var á fermingaraldri
þegar þetta gerðist og var sjálf-
nr einn í hópuum. En þar eð jeg
átti ekki samstöðu með neinum
erfisgestanna, sat jeg úti í krók
■og tugði eldspýtu, eini krakkinn.
Jeg liafði svo oft verið sendur
með glaðning til Laugu frá ömmu
minni. Og æfinlega þegar Lauga
var búin að kveðja mig og biðja
guð að blessa hana ömmu mína,
þá kastaði hún fram þessum órök-
studda spádómi, eina andríkis-
vottinum sem hún átti til í eigu
sinni: Skyldi hann ekki fara að
koma á landsunnan núna! — En
nú var skotið tómt, þar semLauga
gamla hafði setið, já, meira að
segja búið að þvo hvítu mygluna
burt: Lauga var komin í himin-
:inn og spáði víst aldrei landsynn-
ingi framar. Og amma mín hafði
sent mig til hennar í síðasta sinn,
að þessu sinni til að fylgja henni
til grafar.
Húsfreyjurnar sátu í hnapp um
niiðbik baðstofunnar og töluðu
um haustull og vorull. Bændurnir
voru Ijettir á brúnina og ræddu
sveitarrnál. Nú var þó sú tíð liðin,
að nokkur hreppsnefndarmanna
.gæti gerst andríkur út af Laugu
framar og sagt að slíkt fólk væri
ekkert nema nálykt alt sitt líf;
mú urðu menn að finna upp á
einhverju öðru til að vera and-
ríkir yfir. — Já, seinast í vor
höfðu þeir hárifist á hreppastefn-
unni, rifist tút af Laugu, út af
því hvað hún æti mikið, hvað hún
væri mikill sóði, hvað hún væri
gagnslaus (— eins og hún reynd-
;ar hefði altaf verið) vita-bráð-
ónýt, andskotanum ónýtari; —
enginn hafði boðið hana niður.
Guði sje lof, nú var hún dauð;
engir þurftu að leiða saman hesta
sína út af Laugu framar.
Gott var blessað kaffið og kök-
urnar sætar og mjúkar eins og
' hunang. Þessu átti Lauga þó eft-
ir að koma til leiðar! — Það var
•lika búið að taka henni gröfina;
allir fengu aftur í bollann.
Piltur einn frammi við dyr tók
^Pp pípu sína og reykti; hanu
hafði verið í Reykjavík og lært
og þess vegna reykti hann allan
timann rueðan á húskveðjunni
stóð, og skóf neglur sínar.
Kistan var borin inn: sterklegt
ílát, þokþalegt, óbx-úkað. Ilminn
frá ómálaðri fnrunni lagði nm
fúla bað.stofuna stundarkorn, en
hann varð brátt að rýma fyrir tó-
bakssvælunni frá piltinum.
Þarna lá nú Lauga, smælinginn,
kannske í hreinum náttkjól frá
hreppsnefndinni, því nú var hún
dáin. Hún var fædd blind og
dugði ekki einu sinni til að moka
fjós. Guðs volaður vesalingur alt.
sitt líf, fædd á sveit, dauð á sveit, grátið yfir því énn þann dag í
alin upp við sult, klæðleysi, fleng. dag, hvað Drottinn var henni
ingar. Áldrei hlýtt orð, vinurinn lítið góður.
enginn, nema hundurinn og kött-! Hundurinn Strútur stóð á kál-
xxrinn, því að hún fjekk aldrei garðsveggnum og snuðraði með
svo lítinn mat, að hún hefði ekki trýninu eftir líkfylgdinni, þegar
eitthvað afgangs handa þeim. Og hún reið úr hlaði.
Liklega hefir útrænan borið
nályktina upp að vitum hans. —
----------o------
Ullarsalan.
þó hefur líklega hundurinn
Strútur lítils að sakna. Senni-
lega skilur hann ekki einu sinni
að Lauga er dauð; en það skiftir j
þé. litlu máli: hann minnist þess
víst ekki heldur, að hún hafi
nokkru sinni verið til. Að mldanförnu hefir íslenskull
Spjátrungarnxr voru þær verur verig geld að mestu leyti j Banda.
aðrar, sem góðs nutu' af Laugu: ríkjunum. Hán hefir verið seld
Þeir styttu sjer svo marga stund-1 þar sem teppaull og þannig kom.
ina með því að henda að hennx ist j þ4 flokka uUar> sem lœgst
spje.
Áldrei komst Lauga á beti’i bæi,
en var stöðugt sett niður á kotin; ■
eru tollaðir. En nú nýlega hefir
orðið bi’eyting á þessu og íslenska
, ullin verið flutt í annan flokk,
sextíu ár andaði hún að sjer eld- sem miMu hærri tollur er lagð
húsbrælu, fjósalykt og öðrum ó
dauni. Meðan hún var í Bjarnar-
koti var hún látin sofa í auðum
bás í fjósinu, og þarna innan xxm
blessaðar kýrnar skeði hvað eina,
já, þar átti Lauga barn. En barn-
ið var föðurlaust, því að bóndinn
sór. Það gat svo margur hafa átt
barnið með Laugu í myrkrinu.
Hið versta var, að króinn var tek.
inn frá henni og látinn í annan
kvalastað, þar sem hann gekk til
feðra sinna. Já, hið versta. Því
upp úr þessu fjekk Lauga floga-
ur á, og er munurinn svo mikill,
sð talið er að úti muni vera unx
markaðinn þarna.
Erl. símfregnir
frá frjettaritara Morgunblaðsins.
Khöfn, 5. mars.
Frakkar ganga enn lengra.
Frá Essen er símaö, aö Frakkar
hafi tekið í fyrradag aðal-járn-
veikina og blóðspýjuna og varð brautarstöCina í Essen, og hefir við
fólki margfaldur ómagi. Jeg man þa^ stöðvast allur þýskxxr járn-
hvernig hún tók í hönd mína, brautarekstur í Ruhrhjeruðunum.
þegar jeg fæiði henni glaðning,' Frá Bei’lín er símað, aö Frakkar
hvernig hún þuklaði lófa minn, bafi ennfremur farið yfir Rínar-
upp í greip, frarn á fingurgóma, fljótiö og tekið Mannheim og Karls-
livílíkt handtak, skjálfandi kvein- rnhe, og tekið í sínar hendur alla
andi, hrópandi á samúð, líkn. ’umferS um fljótið. Cuno hefir form-
Það sker mig í hjartað, er jeg lega mótmælt þessxxm yfirgangi og
hugsa um hvað hún var fátæk, hvatt þjóðina til aö halda áfram
voluð, hvað Drottinn var henni sömn mótstöðu gegn Frökkxxm og
lítið góður. — áöur.
Ur því enga líkræðu átti að
halda, þá hafði kona oddvitans
‘pndilega viljað hafa einhverja
húskveðjumynd; Lauga hafði þó
ekki verið heiðin. Og presturinn
talaði nú um sorgir og þrexxg-
ingar mannlífsins. Um Guð tal-
aði hann, hve óskiljanlegir værxx
dómar hans, órannsakandi vegir
lxans. Og hann talaði xxm sælu
himnanna, um ljósið í sölum Guðs,
um englaraddirnar, um blóð
lambsins, sem þvægi syndina burt.
Og fólkið beið með óþreyju
eftir að komast út í sólskinið og
útrænuna. Karlinn og kerlingin
hóstuðxx utar í göngunum. Bænd-
urnir tókxx í nefið og snýttxx sjer,
ropuðu og spýttu. En húsfreyj-
urnar krosslögðxx hendxxrnar á
maganum og settu upp hátíðasvip
til þess að bæla niður geispana.
Pilturinn við dyrnar reykti pípu
sína án afláts og krotaði í neglur
sjer, til þess að láta í ljósi fyrir-
litningu á samkundunni. Jeg
hafði tuggið eldspýtuna upp til
agna og stai’ði nú hálfgert við-
xxtan á prestinn sem stóð þarna
uppblásinn og rauður og þuldi
upp xir sjer ýmiskonar speki yíir
Laugxx gömlu.
En þegar jeg kom heim, 0g
enda oft. á síðan hef jeg fengið tár
í augun yfir Laugu. Ekki vegna
þess að jeg syrgði hana, heldur
við tilhugsunina um þessa tak-
markalausu fátækt, sem hún átti
við að búa meðan hún lifði, —
Lauga í Gvöndarkoti, blinda
Lauga. Áð hún skyldi ekki hafa
borið gæfu til, að láta neinum
neitt í tje, sem yrði goldið með
tári, daginn þegar hún var borin
til moldar. Mjer finst jeg geta
Ameríkxxmenn meðmæltir Bretum.
Frá London er símaö, »ð Ame-
ríkumenn mótmæli myndxtn banda-
lags á meginlandi Evrópu gegn Bret
xxm.
-----o------
Dagfaók.
□ Edda 5923367—1 A B
Kórfjelag Páls ísólfssonar er beðið
xun að mæta í kvöld kl. 8l/2 stxxnd-
víslega. D.
Hljómleikar próf. Svb. Svein-
björníson vorxx vel sóttir á laugar-
daginn, hvert, sæti skipað í húsinu,
og var tónskáldinxx tekið með dynj-
andi lófaklappi, er haxm sýndi sig á
söngpallinnm. Á sunnudaginn voru
hljómleikarnir endurteknir og var
húsið enn fult, eða því sem næst. Kór
háskólastúdenta söng þarna undir
nýjum lögum eftir Sveinbjörnsson:
„0, fögur er vor fósturjörð“, — „Ó,
blessuð vertu sumarsól“, — „Að
leikslokum“ o. fl„ og var peim öll-
um tekið með miklum fögnuði. Sjálf-
ur ljek prófessorinn á hljóðfæri og
einnig pórarinn Guðmundsson. Að
lokum söng stúdentaflokkurinn „Ó,
guð vors lands“, og stóðu áheyrend-
ur upp meðan þjóðsöngurinn var
sunginn. -— Mun bráðlega verða sagt
ílarlegar frá hinum nýju lögum, sem
þarna vorxx sungin. En það mun próf.
Svb. Svb. hafa fundið við þetta
tækifæri, að liann er löndum sínum
kærkominn heim.
Ynnur, saltskip, sem hjer var fyrir
nokkru, strandaði í Vestmaiinaeyjum
á sunnudaginn, og brotnaði svo að
vonlaust er um að ná því út hftur.
— Ekkert slys varð við strandið.
Var langt komið meo uppskipun á
salti því sem í skipinu var fyrir
strandið, og enginn fiskur kominn í
það. En það átti að taka fisk til
Spánar.
Gnllfoss kom hingað í gær frá út-
löndum, og fer til Vestfjarðar ann-
að kvöld að líkindum. Parþegar frá
útlöndum voru sárafáir; meðalþeirra
voru Christensen bróðir lyfsalans í
Stykkishólmi, Mr. Mau umboðsmaður
Lever Bros, Mr. . Vcrson, Chouillou,
M. Serret, Arni porsteinsson í Hafn-
arfirði, sjera Björn porláksson á
Dvergasteini, sjera Magnús Bl. Jóns-
son frá Vallanesi, Hermann porsteins
son frá Seyðisfirði, Guðmundur
Loftsson bankastjóri og Snæbjörn
Arnljótsson kaupmaður.
Togararnir. Nýlega eru komnir frá
Englandi Apríl, Egill Skallagríms-
son, og Gulltoppur. Austri kom í gær.
Togararnir munu nú allir fara að
veiða í salt.
Föstuguðsþjónusta á morgun kl.
71/2 síðd. í fríkirkjunni í Hafnar-
firði.
i
Fátæku hjónunum hafa borist alls
30 kr„ 10 fr. Á„ 10 frá N. N. og
10 frá Ekkju.
pingvellir eru nú auglýstir lausir
til umsóknar. Frestur er til 15. apríl.
Reynið
hinar viðurkendu
F 5 s k i I i n u r
frá Lewi Jackson&Sons
Glossop, England.
T Einkaumboð8m. fyrir Island
1 fijalti Björnssan S Co.
Lækjarg. 6 b.
Uppkueikja.
Birkiviður 2 krónur bagginn
á 20 kg. heimflutt.
Hellusund 3. Sími 426.
Skógræktarstjórinn.
Hlutafjelagið
ísólfur
selur góðan matarfisk.
— Simi 994. —
Söngflokkur Páls ísólfssonar fór
á sunnudaginn suðnr í Hafnarfjörð
og söng þar fyrir fullri þjóðkirkj-
ur.ni. Mun Hafnfirðingum hafa þótt
mikið til söngsins koma.
Dylgjur Tímans um fjárstyrk til
Morgunblaðsins úr ýmsum áttum eru
vottur um öfund, en hafa annars
ekki við neitt að styðjast. Mbl. hefir
borið sig fjárhagslega síðastliðið ár,
eins og áður hefir verið frá skýrt,
án nokkurs styrks frá fjelögum eða
einstökum mönnum, þ. e. tekjur blaðs
ii.’s af áskriftxxm og auglýsingum bera
allan útgáfukostnað þess. — En ekki
er að kynja, þótt blöðum, sem jetið
hafa upp á skömmum tíma heila
sjóði, með tugum þúsunda króna, og
aldrei geta gert sjer vonir xxm að
verða annað en ómagar á útgefendum
sinxxm, þvki þetta ótrúlegt.
Eins og öllum þorra Reykvíkinga
og íbúum nálægra kaupstaða erkunn-
ugt, er Morgunblaðið það blað, er
auglýsingar gera mest gagn í í Reykja
vík og nálægum bygðum. En til þess
sð afla kaupenda fyrir vörur yðar
út um sveitir og fjarlægari bygðir
landsins er Lögrjetta rjetta blaðið.
Sá tími er nú ekki fjarri, að vor-
kauptíð sveitanna komi, og ættu því
þeir, er vörur hafa er til landbúnað-
ar og notkxinar í sveitum eru nauð-
synlegar að axxglj'sa sem fyrst í Lög-
rjettu, Skrifstofur Morgunblaðsins og
Lögrjettu í Austxirstræti 5 veita aug-
lýsingum í bæði blöðin móttöku.
Bifreiðir austxir. Útaf því, sem
Mbl. sagði nýlega, að það mundi vera
einsdæmi að bifreiðar færu austur
yfir fjall á þessum tíma, hefir blað-
inu verið sagt, að veturinn 1917 hafi
Gunnar Ólafsson bifreiðarstjóri hald-
ið uppi föstum bifreiðarferðum aust-
xjt á Eyrarbakka frá því um miðjan
janúar og til 1. mars. Sýnir það,
að þann vetixr hefir verið álíka
snjóljett á Hellisheiði og nú er.
Blaðið hafði ennfremur tal af
Magnúsi Bjarnasyni bifreiðarstjóra,
sem var annar þeirra manna er fóru
austur í fyrradag. Sagði hann að
snjór væri svo mikill á Hellisheiði,
að ekki sæist til vegarins frá Smiðju-
laust og góðan spöl austur, en fönn-
in er svo hörð, að færðin er hvergi
betri á leiðinni en einmitt yfir hana.
Eina torfæran á leiðinni voru ámar
í Ölfusinu. Á sixðurleiðinni var skör-
Dúsmæöur!
Reynslan mun sanna að
„Smárasmjörlikið“ er
bragðbeat og notadrýgst, til við-
bits og bökunar. — Dæmið
sjálfar um gædin.
Skakan lítur þannig út:
Umboðsmaður:
Ingimar Brynjólfsson.
Til sSlu
200 metra rimlagirðing (staura-
girðing’), hentxxg um kálgarða;
1.75 kr. metr.
Hellusuiidi 3, sími 426.
Skógræktarstjórinn.
m við eina þeirra svo há,- að hún
braut ljóskerin á bifreiðinni. Hefir
það dregist of lengi að þessar smá
ár yrðu brúaðar, því þær hafa oft
orðið til þess að tefja umferð manna.
Frá Danmörku.
I C. Christensen þjóðþingsmað-
xir hefir nýlega haldið fvrirlest-
XJT í „HushoIdningsselskabet“ um
ræktxin Heiðanna. Eins og kxxnix-
ugt er, er I. C. Christensen for-
maður í stjórn Heiðafjelagsins.
Á því hefir^ borið upp á síðkastið,