Morgunblaðið - 19.03.1922, Qupperneq 2

Morgunblaðið - 19.03.1922, Qupperneq 2
MOBGUNBLAÐIÐ Hjermeð er skorað á alla þá, aem send hafa verið eyðublöð undir framtal tekna sinna árið 1921 off eigma í árslok 1921, að senda þau útfylt og undir- rituð til skattstofunnar á Hverfisg’ötu 21 í síðasta lagi 25. >. m. Ella verður skattur þeirra ákveðinn samkvæmt 33. gr. tekju- skattslaganna. Skattstjórinn í Reykjavík 18. rnars 1922. Elnar Arnórsson. ísl. kaupmenn myndu nokkunitíma ganga að þeim. Fyrsta ráðið til aö fá þeim breytt er að koma fiskinn- fiytjendum í Argentína í skilning um það, að hjer sje lögboðið fiski- mat og á allan hátt strangt eftirlit með fiskútflutningi. Ef t. d. væri hungur og- klæðleysi á þeim kom- andi árum, ef ekki raknar því betur úr fyrir þjóðinni. Börn ganga langar leiðir frá heimiium sínum til skóla í misjöfnum veðr um. Það hefir við borið að böni á þeim ferðum hafa sýkst og dáic . ■og Bandaríkjunum þykir fremnr ljelegur. Stafar það af slæmri með- ferð. Mjög mikil áhersla er lögð á það, að fiskurinn sje vel þur (harður) og hvítur. Ilafi hið gagnstæða átt sjer stað, liefir fiskurinn oft verið gerður upptækur eða dæmdur óhæf- ur til manneldis. Á árinu 1920 voru t. d. riimlega 10.000 kassar af norsk- um fiski dæmdir óhæfir til neytslu. Þetta olli kaupendum þar stórtjóns, og til að fyrirbyggja að slíkt gæti komið fyrir, hafa þeir nú komið sjer saman um, að fiskurinn verði ekki borgaður f,yr en skoðun hefir farið fram á staðnnm. Þess má og geta, aö fyrir 1918 lega fiskur (bakalao), skyldu rann- sókn á fiskþ Skoðun var þá aðeins gerð af almennri heilbrigðisnefnd. Vörur mátti þá að vísu gera upp- tækar, en skoðunin var samt ekki verulega ströng. En þareð norsk verslunarhús notuðu- sjer af' þessu og sendu Ijelegar fiskitegundir (t. d. nr. 3 í stað nr. 1) var lögboðið, að allar matvörur, og þó sjerstak- lega fiskur (bakalao), skyldu rann sakaðar af efnafræðisstofu ríkisins (Ofic-ina, Quiraica Naeional) í Buenos Aires, og ekki skyldi af- henda hann af tollbúð, fyr en fengin væri vissa fyrir því, að hann væri hvítur, vel þur, og fullkomlega 1. flokks vara. Við slíkar rannsóknir er sýnishorn venjulega tekið af hverjum 1000 kg. af fiski. Til Argentina flyst aðallega stór fiskur og langa. Markaðurinn út- heimtir góða vöru, og fæst því betra verð, því meiri sem gæði fiskjarins eru. Mest eftirsóttur er fiskur, sem er ca. 55—75 cm. á lengd og stærri, og 30—45 cm. á breidd. Umbúðir. Umbúðir þær, sem not- .aðar eru um fisk til Suður-Ameríku eru eðlilega nokkuð frábrugðnar þeim, sem við notum venjulega við fisksendingar. Enda veitir ekki af, gerð tilraun mcð fisksendingu og Og í stórhríðum gæti það komiö það reyndist að vera góð vara, vel fyrir, að þau yrðu úti, þó ekki j um liana búið og hún kæmi fram Þ væri þau ,,borin út“ á eyðihjarn | ágætu ásigkomulagi, þá teldi jeg það t vanþekkingarinnar með lögum. — j engan veginn óhugsandi, að hægt ^ ið arineld heimilanna líður börn- væri að fá þessu fyrirkomulagi unum best og þar er þeim að 1 breytt. Ilvort ísl. kaupmenn hafa gert að vel sje frá öllu gengið. þar som Uf. þá hygg jpg ag> dns og nú stend langur flutningur gc-gnum hitabelt- jð fcr í bcnd. Algengustu umbúðirnar er t.vö- faldur kassi. Ytri kassinn úr t.rje, en sá innri úr blikki eða zinki. Bhkk kassann verður að lóða saman, svo .ioft komist ekki að, og menn eigi ekki á hættu að fiskurinr. skemm- ist í hitanum. Brúttoþyngd kassans er 54 kg. Vegur blikkkassinn 4 kg., en trjekassinn 9 kg., og fisknrinn sem kassinn tekur verður þá 41 kg. Stærð kassans er venjulega 78 cm. á lengd, 52 cm. breicld og 23 cm. dýpt. Flutningur. Norðmenn munu flytja fisk sinn með skipum Suður- Amerikulínunnar norsku. Farm- gjaldið er fremur lágt, þareð hún nýtur ríkisstyrks. Auk þess eru tíðar ferðir til Buenos-Aires með enskum skipum frá Leith og Liverpool, en jafnaði hlýjast. Þar hefir margur mannast best og fengið meiri and- jeg ætla að farmgjaldið með þeim nokkuð til að ná sjer í sambönd í legan þroska en nokkur skóli get- sje eins ódýrt. Argentínu, er mjer alveg ókunnugt ur veitt- 1>a8 er lllía stutt síðan Söhtskilmólar. Svo sem annars- um. En hinsvegar veit jeg, að versl-!lsl- ungmenni attu kost á bama- staðar inunu þeir vera mjög breyti- unarhús þar, sem þekkja vel ísl.1 Uæðslu við skólagÖDgu. Þó hefir legir. Lmboðssala hefir mjög farið fisk, hafa skrifað kaupmönnum hjer.!lsk þjóðin átt marga mentaða og í vöxt, vegna hinna ströngu rann- Skal jeg með leyfi tilfæra nokkur | an<ilega þroskaða alþýðumenn a sókna yfirv.áldanna, en mörg versl- org úr einu af þessum brjefum. Þai' 8 verr* olrl’ t’eii hafa læit nvtsöm unariiús kaupa samt í fastan reikn- segir meðal annars svo: | „Þareð oss er það kunnugt, að Skilmálar þeir, sem Norðmenn íslenski fiskurinn er sá besti á heims- verða nú að sætta sig við eru þessir: markaðinum, leyfiun vjer oss lijer „sine qua non“. Eftir að skoðun hef- með að skrifa yður í þeim tilgangi ir farið fram a fiskinum, áður en 5 að reyna að komast í þýðingarmikið dagar eru liðnir frá uppskipun viðskiftasamband, svo sem við Nor- voru farmsins og íiann reynist vel þur, veg“. l.vítur og hæfur til manneldis, greið- Þessi kafli sýnir mjög vel að ein- ist hann gegn meðfylgjandi farm- bver viðleitni er hjá fiskkaupmönn- skýrteinum og öðrum venjulegum um í Argentínu í þá átt, að reyna skjölum. ag útvega sjer ísl. fisk, enda þótt Svo sem jeg hefi áður tekið fram, ekkert hafi verið gert af okkar hálfu fluttu Norðmenn um tíma mjög til að selja fisk þar. slæmán fisk til Argentinu, og eiga þessir óaðgengilegu skilmálar rót Jeg vil bæta því við, að þótt jeg sína að rekja til þess. .í þessari grein hafi aðeins minst á Þareð jeg hjer að framan hefi niarkað í Argentínu, þá eru þó sýnt fiskinnflutning annara þjóða fleiri ríki í Suður- og Mið-Ameríku, til Argentinu, og þess sem krafist sem flytja inn fisk, t. d. Brasilía, er þar, vildi jeg aðeins fara nokkrum Ui'uguay, Paraguay og Mexico o. fl. orðum um möguleikana fyrir ísl. Ennfremur í Vesturindium :Cuba og fisk á Argentinumarkaðinum. Puerto-rico. Það leikur enginn vafi á því, að 1 Suður' °« Norður-Afríku og Islendingar gætu aflað sjer góðs TÍða 1 Astralíu eru góöir flskmark- markaðs í Argentinu. Aðalsönnunar a8ir' lnuflutnin«ur >au8að er aðal' gagn þess er það, að ísl. feskur stend le^a 1 llöndum Breta’ ur að allra álíti þeim norska framary Enn sem komið er llefl 3** ekkl það vita fiskkaupmenn þar. Þótt haft tíma 111 að kynna mjer mark- okkar fiskur yrði kanske nokkru aðshorfur °g innflutnine trl slðast- dýrari, þá álít jeg að það mundi nefndra landa' Ef 111 VÍI1 mUU Jeg ekki aftra mönnum frá því að kaupa samt athuga >að SÍðar meir’ ef jeg hann. — Hins vegar verða fyrir oklc- fæ tækifæri tjl >ess- ur töluverðir annmarkar á umbúð-j Reykjavík’ 15‘ mars 1922‘ um og flutningi. Um umbúðirnar er Karl porsteins. það að segja, að ódýrast væri ef-: laust að flytja þær inn frá Noregi. i -------0------- Ef mikið væri keypt af þeim í einu, I þá yrðu þær, að mínu áliti, ekki til-' finnanlega dýrar, enda þótt hingað' [^SndSÍÓðSlDUVðBl’ þyrfti að flytja. Auðvitað mætti * ■* líka kaupa efnið í þær ytra, og búa ! þær til hjer. Hvað flutningi viðvík- Það er nú orðið hljóðbært, að ýmsum þingmönnum vorum þykja fræðslulögin nýju allþimg á land- sjóðnum. Við þessu mátti búast. Þeim var dempt á þjóðina á er- fiðasta tíma, þegar dýrtíð og pen- ingavandræðin voru í vexti. En , . , „ , . nú, þegar sjest í botn á landsjóðs- skrp í íórum hingað upp. Væri ein- , ... , * . 1 r ; dallmum, sja margir, að með ur á. myndi verða heppilegast að senda fisk via Bergen með skipum Suður-Ameiíkulínunnar norsku. — Hittist hjer svo vel á, að Bergenska fjelagið hefir undanfarin ár haft mitt vel til fallið að senda fisk með því til umhleðslu í Bergen. Flutn- ingskostnaður alla leið til Buenos Aires, þar í talinn umhleð.slukostn- fræðslulögunum hefir þjóðin reist sjer hurðarás um öxl, að þingið hefir bundið 'henni þar þyngri bagga, en hún fær risið undir í aðiu', nemur fyrir þetta ár .ekki slæmu fjárm4iaárferði. meiru en 150 norskum krónum pr. Eimhwr kennari skrifar um tonn. ósagt hvort heppilegra myndi ef til vill að senda yfir Kaupmannahöfn og Leith. Það atriði hefi jeg ekki kynt mjer. Ekki er enn búið að yfirstíga alla örðugleika. Einn er eftir, og það eru borgunarskilmálarnir. Svo sem jeg hefi lýst þeim hjer að framan, Annars skal jeg láta það þetta m4i { Mr„b]. Mýlega 0g kemst tað þeirri viturlegu niður- stöðu, að frestun á framkvæmd fræðslulaganna í sveit, sje sama eðlis og „barnaútburður" fyrri tíma. Lagafyrirmæli frá 13. öld 'koma þessu ekkert við. Ekki munu sveitabömin vcíkjast eða deyja, þó þau hvílist frá skólagöngu um þá finst mjer alveg óhugsandi að 2—3 vetra tíma. Jeg óttast meira fræði í heimahúsum og lært i skóla lífsins. Nú höfum við gnægð skólagenginma alþýðumanna og sitthvað er fimdið að frammistöðu þeirra á ýmsum sviðum, engu síð- ur en forfeðra vorra, sem lítt bókfræddir. Bara að vor yngri kynslóð ktafni ekki í ofviti og ofmentun eins og „Kvásir” forðum, þegar hún á að ráða skyn- samlega fram úr erfiðustu málnm þjóðarinnar. Á flestum heimilum geta böm fengið meiri og minni tilsögn hjá þeim fullorðnu. Námfús börn til sveita læra líka mikið tilsagnar- laust. Margt styður að þessn og hvetur börnin til sjálfsnáms. Það vita nú orðið margir, að mörg sveitabörn sem ekki hafa gengið á skó'la, hafa meiri andlegan þroska og vita meira en ka.upstaðabörn frá góðum skólum, þó numið (hafi í þeim marga vetur og sjeu skyn- söm talin. Sveitanáttúran, sveita- lífið, siðir, störf, hættir o. s. frv. gerir þennan andlega mun á börn- unum. Alt þetta veitir þeim þann andlega þroska og þá gagnlegu fræðslu, sem kaupstaðabörnin fara á mis við. Af þessum og öðrum ástæðum er kaupstaðabörnum meiri þörf á skólanámi en sveitabörnum,þó e'kki væri til annars, en að halda þéim meiri hluta ársins frá götusoll- inum, þann tíma, sem þau geta ekki farið í sveit, sem nú er farið að tíðkast og börnin hafa ómetan- legt gagn af. Það er heldur engin heimilisfræðsla í kaupstöðum og alt uppeldi barna þar mjög erfitt. Umhverfi bai’nanna er ekki gott, í því tilliti. Þar er margt sem glep ur og mörg villuljósin. Og um sjálfsnám barnanna getur þar naumast verið að ræða. — Fram- kvæmd fræðslulaganna er því í kiaupstöðunum óhjákvæmil'eg og sjálfsögð, svo lengi sem nokkur skildingur er til í landsjóði. Danskur maður, vel mentaður, yfinnaður landmælingamannanna, sem hjer hafa verið, hefir átt tal við ísl. mann um alþýðufræðslu í Danmörku og á íslandi. Hann sagði að ísl. sveitamenn vissu míklu meira og væru andlega þroskaðri ien sveitafólk í Danmörku. Hann sagðist hafa fljótt veitt þessu at- hygli á ferðum sínum og undrað- ist mjög. 1 Danmörku sagði hann, að öll börn gengi í skóla í 7—8 ár, 9— 10 mánuði á ári. En á Islandi væri víðast umgangskensla á börnum 2—3 vetur, þegar best væri. En ] í aðalfræðsla þeirra væri á heimil- unum. Hann var ekki hrifinn af langri skólagöngu harna, en heim- iiisfræðslan þótt lítil sýndist, bjóst hann við aö væri hið drýgsta og nota j sælasta sveitabörnum. Eu mikla | trú hafði þessi danski maður á j nngmennaskólum fyrir fermd ung- | menni í sveit. — Þessi maður hef- ir haft þau störf um mörg ár, bæði á íslandi og í Danmörku, að hann hefir átt kost á að kynmast alþýðufólki og alþýðumentun til sveita. Og flést af íslenska alþýðu- fólkinu, sem hann hefir haft kynni af, hefir aldrei í barnaskóla geng- ið. Þó dáist hann að andlegum þroska þess, víðsýni og þekkingu. Mest þótti honum varið í alþýðu- menn í Skaftafellssýshmum. Með þetta í liuga virðist það ekkei't neyðarúrræði, þótt frestað væri framkvæmd fræðslulaganna t,l sveita í 2—3 ár. Ógiftu kennar- arnir vinnufærir geta unnið fyrir sjer með öðrum störfum á meðan. Fjölskyldukennurunum þarf að hjálpa, svo þeir missi einskis í við þessa breytingu. Flestir kenn- arar í sveit eru einhleypir, vel ! vinnandi menn. Jeg vildi að í engu þyrfti þjóð- in að taka nær sjer á komandi árum, sökum skuldaþungans, og vaxandi peningavandræða, verð- leysi á imilendum afurðum o. s. frv., en þessai'i breytingu á fracðslu- logunum. Það er giskað á að með því sparíst 'um 200 þús kr. á ári. En betur má spara ef duga skal -— það má fleira spara af ákveðn- urn útg.jöldum landsius, svo sparn- aður sá ætti að nema % miljón króna. Fjárhagur landsins er nú í græn um sjó, þess vegna er niðurskurð- ur á öllu óþörfu, og því sem bíða má, nauðsynlegur. Bændur skera venjulega lökustu og þurftarfrek- ustu rollurnar af heyjum í harð- inda tíð, þeir hlúa að hinu, sem verðmætast er og gefur mestan arð. Eins þarf þingið að haga sjer á fjármálaharðindatímum. Helgi magri. ■o- Fyrir Genúa-rád» stefnuna. Italska stjórnin nýja hefir nú til- kynt opinberlega, að Genúa-ráðstefn- an komi saman 10. apríl Framan af gerðu menn sjer góðar vonir um mik- iii árangur af þessum fundi. En nú eru menn orðnir vondaufari. Yms að- almálin verða mjög illa undirbúin, og Ameríkumenn ætla að sitja beima. Undirbúning undir ráðstefnuna byr.j uðu ítalir þegar snemma í febrúar. Skipaði stjórnin sjersfaka undirbún- ingsnefnd og hefir hún starfað kapp- samlega. Ilefir nefndin mikil umsvif fvrir því að útvega öllum gestunum samastað. Er búist við að fulltrúarnir og aðstoðarmenn þeirra verði eigi færri en þúsund. Þá hefir nefndin mikinn undirbúning til þess, að blaða- menn geti starfað. Er búist við að um 700 frjettaritarar sæki ráðstefn- una og 'hefir meðal amiars verið sett upp sjerstök símamiðstöð fyrir hrað- skeytaafgreiðslu til París og London. Til Ameríku, Berlin og Moskva verða skeytin send þráðlaust, frá loftskeyta- stöðinni í Róm. Yerður mikil alúð lögð við, að láta gestunum líða vel á meðán á ráðstefn- unni stendur. Ýmsir háttstandandi menn hafa ljeð yfirvöldunum hallir sínar til þess að hýsa í þeim tignustu gestina. ---------0--------

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.