Morgunblaðið - 19.09.1917, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
„Hjálenduf Dana.
Hvað verður um þær?
Blaðið »Köbenhavn« flytur þessa
grein hinn 4. júlí:
— Fyrir skemstu kom sú gteðilega
fregn, að eitt af skipum Grænlands-
verzlunarinnar hefk verið skotið í
kaf á leið hingað! Sambandið við
Grænland er þannig fullkomlega
ótrygt, og er það ástand þeim mun
ískyggilegra, sem Grænlendingar
hafa nú kotnið á fót hjá sér nýrri
hreyfingu, »Grænland fyrir Græn-
lendinga*, og þess konar hreyfingu
þekkjum fér alt of vel frá því sem
gerst hefir á ísiandi og Færeyjum.
Meðan á stríðinu hefir staðið,
hefir ísland að miklu leyti feugið
uppfylling drauma sinna um sjálf-
stæði í ufánríkismálum, því að stjórn-
arráðið á eynni gerir sjálft verzlun-
arsamninga (handelspolitiske O verens-
komster) við erlend ríki. Samband
eyjarinnar og Danmerkur er í mesta
máta óviðunandi. En aftur á móti er
sagt að nú sé verið að koma á fót
beinum gufuskipa-samgðngum milli
íslands og Ameríku.
Færeyingar hafa sent þjóðarávarp
til brezku stjórnarinnar um það að
fá aðflutninga. Tveim dönskum
skiputn, sem voru á leið til eyjanna
með salt, hefir verið sökt, og þess
vegna eru nú fiskveiðarnar að kom-
ast þar í kaldakol. Og að öðru
leyti ar þannig ástatt, að Færeying-
ar tneiga bera miklar áhyggjur fyrir
framtiðinni. *
Hvað gerir nú Danmörk, hin
danska stjórn, til þess að hindra þá
framþróun, sem óhjákæmilega hlýt-
ur að leiða til þess, ef henni heidur
áfram, að eigi að eins ísland, heldur
einnig Færeyjar sogist burt ? Hvað
er gert til þess að sannfæra
íbúana þarna um það gagn, nm
hina bráðu nauðsyn þeirra á því
að vera i sambandi við Dartmörku?
Hvernig og að hve miklu ieyti
tryggjum vér oss það, að eyjarnar
verði ekki unnar fjárhagslega af
öðrum?
Vér vitum það ekki. En oss virð-
ist sem þetta mái, afstaðan til hjá-
lendna (Bilande) vorra, hljóti að
koma til umræðu á fundi þeim,
er ríkisþingið heldur nú bráðíega
fyrir luktum dyrum.
Vér fengum nýlega tilkynningu
frá póststjórninni um það, að eigi
væri við því að búast, að blaða-
sendingar komust til Færeyja fyrst
um sinn. Og sumar þessar blaða-
sendingar höfðu þegar legið á póst-
húsinu síðan 25. apríll í tilkynn-
ingu póststjórnarinnar var það tekið
fram, að eistöku sinnum sé hægt að
senda bögla með skipum, sem ein-
stakir menn halda úti.
En danska póststjórnin, ríkisstofn-
unin, virðist eigi standa lengur í
sambandi við Færeyjar, og eru þær
þó eitt af ömtnm landsins. Og
Færeyjar eru þó, þegar alt kemur
til alls, fyrir utan ófriðarsvæðið 1
Þannig getur þetta eigi gengið
og má ekki ganga. Það er skylda
rikisins, auk þess sem það er í þess
hag, að ófriðarástæður einangii ekki
hina fjariiggjandi ríkishluta frá aðal-
landinu, meðan vér erurn eigi blátt
áfram beittir ójöfnuði.
Því að slík einangrun gæti gjarn-
an varað lengur en stríðið.
Eigi vitum vér hver þessa grein
hefir ritað, en eigi er handbragOið
ólikt þvf, að Knud Berlin hefði ver-
ið þar nærstaddur, er hún var sam-
in. Gremjan, sem kemur svo ijóst
fram í greininni, út af þvf, að geta
eigi innlimað »hjálendurnar« fyrir
fult og alt, er mjög skyld bugsunar-
hætti hans. En óvartj gægist það
þó fram i greininni, sem rétt er, að
Danir meiga sjálfum sér um kenna,
að þessar »hjálendur« íjarlægjast þá
æ meir. Þeim hefir enn eigi tekist
að sannfæra þær um það, hve bráð
nauðsyn þeim sé á því að vera i
sambandi við Danmörk, allra sizt
núna síðan stríðið hófst og Danir
gátu eigi einu sinni haldið uppi póst-
samgöngum til Færeyja, »sem er þó
eitt af ömtum ríkisins«, hvað þá að
þeir gætu hjálpað Færeyingum og
íslendingum á annan hátt.
Draumur
bjargar lífi 4. manrsa.
Eins og fyr hefir verið frá
sagt hér í blaðinu, fórst vélbátur
fyrir skemstu hjá Stokkseyri, en
mennirnir komust af.
Það var kl. að ganga sex að
morgni, að báturirm rendi upp á
sker rétt fyrir innan brimgarð-
inn hjá Stokkseyri. í sama mund
dreymir Helga kaupfélstj. Jóns-
son, að hann þykist sjá bát þenn-
an vera að farast og formanninn
hanga í siglunni. Hrökk Helgi
þá upp og varð litið út um
glugga. Stóð það þá heima að
báturinn var sokkinn og tveir
mennirnir héldu sér i sigluna,
sem stóð upp úr sjónum. Helgi
brá þá skjótlega við og fekk
menn til þess að hrinda fram
báti og bjarga mönnunum. Mátti
það eigi síðar vera, því að tveir
þeirra höfðu losnað við bátinn
og voru að sogast út í brimgarð-
inn. Formaðurinn, Jón Sturlaugs-
son, fleyttist þar á tveim árum og
var mjög hætt staddur.
Er það talið áreiðanlegt, að
allir mennirnir hefðu farist, ef
hjálpin hefði eigi komið svona
fljótt. Má því með sanni segja,
að draumur Helga hafi bjargað
lífi þeirra.
Þess má geta, að Helgi átti
mestallar þær vörur, er voru i
bátnum. Formaðurinn var spurð-
ur að því, hvort hann hefði hugs-
að sérstaklega sterkt til Helga,
þegar báturinn var að farast, en
eigi kvaðst hann minnast þess.
Bátinn átti Jón Sturlaugsson
sjálfur, og er hann talinn einhver
ötulasti og bezti formaður á
Stokkseyri og þaulkunnugur þar.
— Ilefir hann bjargað mörgum
manni frá druknuu og fengið
heiðursgjöf frá brezku stjórninni
fyrir að bjarga brezkum skip-
brotsmönnum úr sjávarháska.
Báturinri var vátrygður ákaf-
lega lágt, og auk þess átti for-
maður í honum mikið af nýjum
netum, sem voru óvátrygð. —
Allur farmurinn týndist, og bát-
urinn brotnaði í spón.
Dt. Mlcliafilis.
Himí rýi líkiskat zlari Þjóðverja
er fæddur ánð 1857 og því sextugur
að aldd. Hefir hatin verið embættis-
maður síðan hann var 22 ára. Hann
varð dómari á'ið 1884 og næsta ár
var hann sendur til f pan sem kenn-
ari við þýzkan rikisiéttar og dóms-
málaskóla i Tokio. Arið 1889 gekk
hann aftur í þjónustu prússtiesku
stjórnarinnar og hafði þar ýms em-
bætti á hendi fram :tð ánnu 1909.
Þá varð hann aðstoðanáðherra í prúss-
neska fjánnálaráðaneytinu. — Vakti
hann Jþar á sér mikla eftiitekt fyrir
dugnað sinn, glöggskygni crg þekk-
ingu. Og það var þessutn hæfileik-
um hans að þakka að hann var gerð-
ur að rikisumsjónarmanni með mat-
vælaráðuneytiuu i fyrra. Batocki
hafði eigi verið nógu duglegur ein-
v.ddur i matvælamálinu. Þessvegna
var Michaehs gerður að aðstoðar-
manni hans og hann brást eigi þeim
vonum, sem til hans voru gerðar.
Það er í minnum haft þegar hann
talaði fyrst i þinginu sem ríkisfull-
trúi í matvælaráðuneyíinu. Það var
í marzmánuði. Schorlemer landbún-
\
aðarráðherra hafði lent í orðakastí
við jafnaðarmenn og síðan haldið
fram kiöfum »agrar«-anna. Þá tók
Michaelis til máls. Hann tók það
skýrt fram, að rannsókn sú, er fór
fram á matvælaforða þjóðarinnar hinn
15. janúar hefði eigi náð tilgangi
sinum. Þessvegna ætti nú að grípa
til sterkaii ráða. Það væru jafnvel
ískyggilegar horfur á um brauðkornið.
í borgunum hefðu menn eigi haldið
uppi hinu stranga eftirliti og óhófleg
eyðsla mjöis hefði leitt til þess að
birgðirnar væru iskyggilega litlar. Og
út um sveitirnar væru skepnur fóðr-
aðar á kornmat. Nú þyrfti því að
taka í taumana og það duglega. Það
yrði að loka myllunum, taka rétt af
bæjarfélögunum til þes's að ráða yfir
matvælabirgðum sínum og lengur
mætti eigi hlífa sveitunum við frek-
ari takmörkunum. »Það getur.eng-
irwi leitt mig á villigötur« mælti
Miehaelis ennfremur. »Þeir sem
þekkja mig, vita það að eg tek ekki
við neiuu starfi, sem er líkt og sljótt
sverð, og eg stend eigi í neinni stöðu
ef menn ætla að sljófga sverð mitt«.
Þessi ummæli eru sjálfslýsing hans.
Og einurð hans hefir haft góð áhrif
á hina frjálslyudaji flokka i landinu.
SvojKefir Michaelis einnig þann mikla
kost^að tenn er óbundinn af fortíð
sinni.^Það er álitið að hann sé frem-
ur afturhaldssamur í stjórnm,álum, en
hann hefir aldrei komið fram opin-
berlega;' fyr en hann tók við kanzl-
araembættinu. ~ Honum eru því ýms-
ar leiðir opnar, sem Bethmann-Holl-
weg voru lokaðar.
m DA6BOK p
Afmæli í dag:
Pétur Helgason, verzlunarmaður.
Sauðfé í görðum. A hverju hausti
berast oss margar kvartanir frá fólki,
sem hefir garða, yfir því að sauðfó
brjótist inn í garðana og geri þar usla
mikinn, óti ávextina og traðki niður
það sem það ekki étur og brjóti girS-
ingarnar. Þetta er afleitt og það ætti
ekki aS líSast aS menn lótu fó flækjast
hór um bæinn. En garSeigendur mega
sjálfum sór um kenna aS nokkru leyti.
GirSingar garSanna eru víSa svo slæm-
ar aS yfir þær kemst hver skepua nær
hiudrunarlaust. Væri betur gengið frá
girðingunum mundu garSeigendur kom«
ast hjá öllum átroðningi af þessum
flökkukindum.
Lagarfoss og Willimoes eru nú
bæði á leiðinni hingað frá Ameríku.
Mjólkmfélag Reykjavíkm kvaS
hafa keypt töluvert af síld af h.f.
NirSi og ætlar það að fóðra kýr á síld-
inn í vetur.
Indriði Einarsson skrifstofustjórl
lætur af starfa sínum í stjórnarráðinu
um næsta nýár.
’ ’ •
Sterling fór héðan seint l gærkveldl.
Með skipinu fóru þingmenn NorSmýl-
inga, Seyðisfjarðar, Vestmannaeyjar