Tíminn - 23.03.1943, Blaðsíða 1

J RITSTJÓRI:
j ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
1 FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN.
IRITST J ÓR ASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A.
Símar 2353 Og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
\ Síml 2323.
! PRENTSMIÐJAN EDDA hJ.
\ Simar 3948 og 3720.
27. árg.
Reykjavík, þriðjudagiim 23. marz 1943
34. blað
Merkilegfl mál á Alþíngfi:
Verkfærasjóiur efldur til að ann-
ast miklar ræktunarframkvæmdir
Eitt af seinustu verkum Hermanns Jónassonar sem
landbúnaðarráðherra var að láta ríkið kaupa tvær
skurðgröfur, sem eigi höfðu verið reyndar hér áður.
Skurðgröfur þessar voru reyndar síðastl. sumar og þykja
hafa reynzt svo vel, að við þær eru tengdar vonir um
stórfelldari framræsluframkvæmdir en áður hafa þekkst
hér á landi.
Jafnframt því að láta kaupa þessar skurðgröfur, fól
Hermann Búnaðarfélagi íslands að semja nýjar reglur
um meðferð slíkra jarðræktarvéla. Niðurstaðan varð sú,
að Verkfæranefnd tók málið til meðferðar og samdi sér-
stakt frumvarp um breytingar á. gildandi lögum um
vélasjóð.
Frv. þetta liggur nú fyrir þinginu og má vænta þess,
að það nái samþykki, án verulegra breytinga.
Erlent yfirlit 23. rnarz:
Aðstaða Finna
Finnski herinn hefir sama og ekkert barizt
um langan tíma
Mjólkurbú Flóa-
manna tók móti
9.549 þús. 1. mjólk
ur á sídastl. ári
Mcðalverð til bænda
87.3 aurar
ASalfundur Mjólkurbús Flóa-
manna var haldinn að Selfossi
laugardaginn 13. þ. m.
Á fundinum var flutt ítarleg
skýrsla um starf búsins á síð-
astl. áfi. Alls hafði verið tekið
á móti 9.549 þús. lítrum af
mjólk eða 1.200 þús. lítrum
meira en árið áður. Um 5 millj.
lítrar af mjólkinni voru seldir
aftur sem neyzlumjólk, en hitt
fór í ýmiskonar vinnslu, (osta-
gerð, skyrgerð o. s. frv.). Meðal-
verð til bænda varð 87,34 aurar
fyrir lítrann. Árið áður var
meðalverð til bænda um 53 aura.
Árstekjur búsins urðu um
9.466 þús. kr. Félagsmönnum
höfðu verið greiddar beint 6.160
þús. kr. Fyrir akstur mjólkur
frá félagsmönnum til búsins,
sem var óbein greiðsla til félags-
manna, höfðu verið greiddar
nær 500 þús. kr. Fyrir mjólkur-
flutninga til Reykjavikur höfðu
verið greiddar 330 þús. og rekst-
ur búsins (laun starfsmanna,
eldsneyti, vélakostnaður o. s.
frv.) hafði numið 550 þús. kr.
Tekjuafgangur varð því um
1.936 þús. kr. Var hann nær
allur • endurgreiddur til félags-
manna.
Nokkrar kosningar fóru fram
á fundinum og voru allir þeir
trúnaðarmenn, sem höfðu lokið
kjörtímabili sínu, endurkosnir.
í stjórn Mjólkurbús Flóa-
manna eiga sæti: Egill Thorar-
ensen, formaður, Sigurgrímur
Jónsson, Holti, og Dagur Brynj-
ólfsson, Gaulverjarbæ.
IJIreikningur
þjóðarteknanna
Athyglisverð
þingsályktunartillaga
Skúli Guðmundsson og Gísli
Guðmundsson flytja svohljóð-
andi tillögu til þingsályktunar
um útreikning þjóðarteknanna:
„Neðri deild Aiþingis ályktar
að fela ríkisstjórninni að láta
gera fuiikomið yfirlit, er sýni
árlegar heildartekjur þjóðar-
innar árin 1936—1942 og þær
breytingar, sem á þeim hafa
orðið. Sé þessu lokið haustið
1943, en síðan skal árlega reikna
út þjóðartekjurnar á sama
hátt.“
í greinargerðinni segir:
„Hér er lagt til, að ríkisstjórn-
inni verði falið að láta reikna út
heildartekjur þjóðarinnar nokk-
ur undanfarin ár, bæði fyrir
styrjöldina og eftir að hún
hófst, og gera samanburð milli
einstakra ára.
Slíkt yfirlit um þjóðartekj-
urnar er nú ekki til, en myndi
geta orðið til mikils stuðnings
við lausn ýmsra fjárhagslegra
vandamála. T. d. má benda á
þýðingu þess fyrir Alþingi, þeg-
ar þar eru teknar ákvarðanir
um skattamál og afgreiðslu
fjármála, svo og fyrir milli-
»(Framh. á 4. sieu)
Samkvæmt núgildandi lögum,
er hlutverk verkfærasjóðs tví-
þætt. Nokkrum hluta af tekjum
hans skal varið til kaupa á vél-
um, er ríkið notar til tilrauna-
starfsemi eða lánar endur-
gjaldslaust til félaga, sem hafa
meiriháttar jarðræktarfram-
kvæmdir með höndum. Hinum
hlutanum af tekjum sjóóðsins
skal varið til hagkvæmari lána
handa þeim, sem kaupa dýrar
jarðræktarvélar.
Tillögur verkfæranefndarinn-
ar eru þær, að vélasjóðurinn
leggi lánastarfsemina alveg
niður og verji öllum tekjum sín-
um til að kaupa og starfrækja
stórar jarðræktarvélar. Ætlast
nefndin til þess, að Búnaðar-
bankinn taki að sér lánastarf-
semi þá, sem vélasjóður hefir
haft með höndum og mun
bankinn telja sig geta gert það.
Nefndin leggur til að árlegt
tillag ríkissjóðs til vélasjóðs
hækki úr 25 þús. kr. í 50 þús. kr.
Starfsvið vélasjóðs verður sem
hér segir:
Aðalfundur Fiskifélags ís-
lands var haldinn hér í þænum
síðastl. laugardag. Forseti fé-
Jagsins, Davíð Ólafsson, og for-
stöðumaður rannsóknardeildar
þess, Þórður Þorbjarnarson,
fluttu þar ítarlegar skýrslur um
starfsemina á síðastl. ári.
Davíð Ólafsson gerði fyrst
grein fyrir úrslitum ýmsra mála,
sem seihasta Fiskiþing hafði
til meðferðar. Eitt af þeim
helztu var breyting á lögum um
Fiskveiðasjóð, sem nú hefir ver-
ið samþykkt af Alþingi í aðal-
atriðum.
Þá ræddi hann um starfsemi
félagsins á árinu. Auk venju-
legrar skýrslusöfnunar og upp-
lýsingastarfsemi, en þetta hvort
tveggja fer óðum vaxandi, hélt
félagið allmörg vélanámskeið.
í byrjun síðastl. árs hefði stað-
ið yfir tvö vélanámskeið, annað
á Norðfirði fyrir þá, sem taka
minna próf, og hitt í Reykja-
vík fyrir þá, sem taka meira
próf. Á' fyrrnefnda námskeið-
inu luku 25 prófi, en á því síð-
aranefnda sex. í haust hefðu
byrjað fjögur námskeið: Eitt í
Reykjavík fyrir þá, sem táka
meira próf, en hin þrjú fyrir
þá, sem taka minna próf. Eitt
1. Að kaupa vélknúnar jarð-
ræktarvélar og skurðgröfur og
gera tilraunir um nothæfi
þeirra og rekstur.
2. Að leigja ræktunarfélögum
og öðrum þeim aðilum, sem
nefndir eru í næsta lið, skurð-
gröfur og aðrar vélknúðar jarð-
ræktarvélar, til notkunar við
framkvæmdir þær, er þau hafa
með höndum. Leigan miðast við
það, að hún nægi til að kosta
viðhald vélanna.
3. Að taka að sér fyrir sveita-
félög, landþurrkunarfélög, bún-
aðarfélög eða bæjarfélög, véla-
vinnu við stærri ræktunarfram-
kvæmdir, sem henta þykir að
vinna með vélum þeim, er sjóð-
urinn á.
4. Að annast jarðræktarfram-
kvæmdir fyrir ríkið, að því leyti,
sem henta þykir að vinna að
þeim með skurðgröfum og öðr-
um stórvirkum jarðræktarvél-
um, svo sem undirbúning að
landnámi samkvæmt lögum nr.
58 27. júní 1941, um landnám
(Framh. á 4. síOu)
þeirra var í Reykjavík, annað á
Þingeyri og hitt í Vestmanna-
eyjum. Tveimur þeirra var lokið
fyrir áramótin, Reykjavíkur-
námskeiðin, þar sem 22 luku
prófi, og Vestmannaeyjanám-
skeiðin, þar sem 19 luku prófi.
Þingeyrarnámskeiðinu, þar sem
voru 31 þátttakandi, var eigi
lokið fyrir áramót, og ekki held-
ur meira prófs námskeiðinu í
Reykjavík, þar sem voru 11
þátttakendur. Þá var haldið í
fyrsta sinn á síðastl. hausti
námskeið fyrir matsveina og
luku 8 prófi.
Vélaráðunautur Fiskifélags-
ins, Þorsteinn Loftsson, ferðað-
ist um Austurland á árinu og
leiðbeindi mönnum um meðferð
véla. Hafði hann áður gert þetta
í verstöðvum við Faxaflóa.
Seint á árinu fór Þorsteinn til
Vesturheims á vegum ríkis-
stjórnarinnar til að fylgjast með
vélakaupum. Meðan hann er
vestra gegnir Bjarni Pálsson
starfi hans hjá Fiskifélaginu.
í Fiskifélaginu eru nú 35
deildir með 1034 félagsmönnum.
Félagið fékk 198 þús. kr. styrk
frá ríkinu á síðastl. ári. Á þessu
ári fær það 300 þús. kr. ríkis-
styrk. (Framh. á 4. síðu)
Fyrir rúmum mánuði síðan
birtist svohljóðandi ritstjórnar-
grein í enska blaðinu „Man-
chester Guardian“ um afstöðu
Finna:
— Ryti, fyrrv. formaður frjáls-
lynda flokksins, hefir verið
endurkosinn forseti. Það er í
fyrsta sinn þau 25 ár, sem
Finnland hefir verið sjálfstætt,
að sami maður nær» endurkosn-
ingu. Um þessi kosningaúrslit
verður sagt lítið annað en það,
að Finnar munu ekki breyta
hinni óheppilegu afstöðu sinni
að svo stöddu. Það er líka mjög
erfitt fyrir þá að semja sérfrið.
Kunnugir menn í Svíþjóð telja,
að áður en það væri um garð
gengið, myndi Mannerheim
hershöfðingi taka sér einræöis-
vald. Hann neitaði að gefa kost
á 'sér sem forsetaefni, því að
hann taldi það ekki hentugt,
eins og á stóð.
Finnar eru einkennilega sett-
ir í styrjöldina. Stjórnmálafor-
ingjar þeirra lýsa fylgi sínu við.
lýðræðið og norræna samvinnu
og átelja framferði Þjóðverja í
Noregi. Það er líklegt, að utan-
ríkismálaráðherrann verði bráð-
lega að víkja úr embætti sínu,
því að hann hefir gengið á hlut
þingsins, vegna hinna nazist-
isku skoðana sinna.
Finnar eru samt enn við hlið
Þjóðverja í styrjöldinni. Reynd-
ar hafa þeir lítið eða ekkert
barizt um langan tíma og roskn-
ir hermenn hafa verið sendir
heim.
Áður en Finnar drægju sig úr
styrjöldinni, myndu þeir vilja fá
fulla tryggingu fyrir hinum
gömlu landamærum sínum. Þeir
telja það eina tilgang sinn í
styrjöldinni, að fá þau aftur. En
tvennt stendur enn í veginum.
Það eru 100 þús. þýzkir hermenn
i Norður-Finnlandi og Finnar
verða að fá hjá Þjóðverjum
mikið af lífsnauðsynjum. —
Hér lýkur frásögn „Manchest-
er Guardian“. Síðan þetta
var skrifað, hafa orðið stjórn-ar-
skipti í Finnlandi. Áður höfðu
lausafregnir hermt, að tveir
stærstu flokkarnir, verka-
mannaflokkurinn og bænda-
flokkurinn, hafi lýst yfir því, að
þeir óskuðu eftir sérfriði. Hin
nýja stjórn, sem hefir fulltrúa
úr báðum þessum flokkum, hef-
ir þó lýst yfir svipaðri stefnu
og fráfaran'di stjórn. En at-
hyglisvert er það, að mesti
Þjóðverjavinurinn í fráfarandi
stjórn, Witting utanríkismála-
ráðherra, á ekki sæti í nýju
stjórninni. Hins vegar er Fager-
holm annar fulhjrúi verka-
mannaflokksins í henni, en
hann hafði- farið úr gömlu
stjórninni. Þetta er nokkur
bending í þá átt, að þingið eigi
meiri ítök í nýju stjórninni en
í stjórninni, sem frá fór.
Það er ljóst, að stríðsþreyt-
an er mjög farin að gera vart
við sig hjá Finnum, enda ekki
óeðlilegt. Þjóðin hefir þurft að
leggja mikið á sig. Allir karlar
á aldrinum 15—62 ára hafa
ýmist verið skyldaðir í herinn
eða heimavarnarliðið. Finnar
eru sennilega búnir að missa
um 60 þúsund manns í styrjöld-
inni, en miklu fleiri hafa sæizt.
Konur hafa orðið að taka við
mörgum störfum karlmanna.
Skömmtun lífsnauðsynja er
mjög ströng, þótt skorturinn sé
talin minni í Finnlandi en í
Noregi. Öll fræðslustarfsemi
hefir dregizt stórum saman.
Hjá lakara hluta þjóðarinnar
hefir styrjaldarástandið stuðl-
að að versnandi siðferði. Áfeng-
isnautn hefir aukizt, glæpum
fjölgað og lögbrot, einkum
Ryti forseti
leynisala, gerast tíð. Allt þetta
er hinum hugsandi þjóðarleið-
togum hvöt til þess, að binda
sem fyrst enda á þátttökuna í
styrjöldinni.
Finnar hafa líka þegar náð
hinu yfirlýsta takmarki sínu í
styrjöldinni. Þeir hafa náð aft-
ur öllu því landi, sem Rússar
tóku af þeim 1940. Kröfur um
meiri landvinninga, t. d. Aust-
ur- Karelíu, hafa ekki verið
bornar fram opinberlega, þótt
Mannerheim og æstustu þjóð-
ernissinnar fylgi þeim. Síðan
Finnar náðu héröðum þeim,
sem Rússar höfðu tekið af
þeim, hafa þeir aðeins háð
varnarstyrjöld. Þjóðverjar hafa
hvorki notað Finnland sem
sóknarstað gegn Leningrad eða
Murmansk. (Framh. á 4. síðu)
Seiuustu fréttir
Ræða Churchílls
Churchill flutti útvarpsræðu
síðastl. sunnudagskvöld. Hann
varaði við ofmikilli bjartsýni,
því enn væru miklir erfiðleikar
framundan. Bandamenn mættu
ekki búast við sigri í Evrópu
fyrr en 1944 eða 1945. Þá væri
eftir að sigra Japani og þyrftu
Bretar að leggja -þar fram sinn
skerf. Viðkomandi skipan mála
eftir styrjöldina, kvaðst Church-
ill ekki vilja gefa nein fyrirheit,
en honum væri samt ljóst, að
þegar þyrfti aö undirbúa lausn
þeirra. Það virtist eðlilegast, að
þjóðirnar í Evrópu skiptust í
þjóðhópa, er síðar skipuðu
Evrópuráð, er hefði vald til að
framfylgja samþykktum sínum..
Asíuráð yrði síðar skipað með
sama hætti. Viðkomandi mál-
efnum Bretlands, taldi Church-
ill ekki óeðlilegt, að gerð yrði
fjögra ára áætlun um lausn
vandamála þeirra, er sköpuðust
eftir styrjöldina. Það yrði að
tryggja næga atvinnu. Land-
búnaðurinn þyrfti að verða
meiri en hann var fyrir striðið.
Borgirnar þyrfti að endurreisa.
Alþýðutryggingarnar bæri að
auka. Verðlagi yrði að halda
niðri. Þótt skattar væru nú háir,
mætti ekki búast við því, að
þeir lækkuðu.
Áttundi brezki herinn .hóf
sókn gegn hersveitum Romm-
els á sunnudaginn. Bardagar
hafa verið harðir. Bretar telja
að sóknin hafi gengið að ósk-
um. í Mið-Túnis hafa hersveitir
Bandaríkjanna unnið á.
Þjóðverjar hafa bætt aðstöðu
sína í austur og norður af Khar-
kov. Telja þeir sig komna þar
að Donetz á stóru svæði. Þeir
hafa tekið Byélgorod.
A víðavangi
SIGURÐUR Á LAUGABÓLI
SKEMMTIR SKRATTANUM.
Sigurður Þórðarson heitir
gildur bóndi vestur við ísa-
fjarðardjúp. Hann er íhalds-
maður að barnatrú og hefir
ekkert getað lært og engu
gleymt, þótt hann hafi þegar
fyrir alllöngu fengið til fullra
umráða alla þá vitsmuni, still-
ingu og manndóm, sem for-
sjónin hefir ætlað honum í
þessu lifi. Sigurður hefir orðið
hinn reiðasti, sem von var, yfir
niðskrifum Halldórs Kiljans um
bændur og búskap á þessu
landi. Hefir hann skrifað
langt mál i Morgunblaðið til
andmæla. En svo óhöndulega
tekst Sigurði í vopnaburðinum
gegn Kiljan, að skrattinn
hrækir í eggina hjá honum, og
snýr hann úr því bitlausum
brandi að stéttabræðrum sín-
um og eys kiljönskum svivirð-
ingum yfir alla þá, sem ekki
fylla flokk Morgunblaðsmanna.
Er illt til þess að vita, er
sæmilegir bændur eru svo
tröllriðnir af íhaldinu í Reykja-
vík, að þeir nota ósæmilegt
orðbragð kommúnista sem til-
efni til að níða stétt sína og
stéttarbræður, er ekki vilja
hlíta föðurlegri forsjón striðs-
gróðaklíku höfuðstaðarins í
einu sem öllu.
Og vita má Sigurður á Lauga-
bóli það, að mörgum flokks-
bræðra hans í Reykjavík liggur
engu betur orð til bænda í dag-
legu tali en Halldóri Kiljan,
þótt þeir skjalfesti ekki svo
mjög, enda lítt sýnt um rit-
störfin mörgum hverjum. Sig-
urður hefir hlaupið á sig og
orðið sér til minnkunar í aug-
um bændastéttarinnar. Reynir
hann að þvo af sér smánar-
blettinn ella kýs hann eiga
sálufélag við Kiljan og aðra
rægikarla í flokki kommúnista
og sauðsvarta íhaldsburgeisa?
ER ÞAÐ MANNÚÐ AÐ HAFA
ÞURFAMENN ILLA KLÆDDA?
Þjóðviljinn segir, að Fram-
sóknarmenn séu sérstaklega
mannúðarlausir og nefnir það
sem dæmi, að þeir hafi viljað
klæða þurfamenn i sérstaka
einkennisbúninga!
Þjóðviljinn mun hér eiga viö
þá tillögu Framsóknarmanna,
að bærinn kæmi upp sauma-
stofu, sem m. a. saumaði föt á
þurfamenn. Þetta var tvímæla-
laust til hagsbóta fyrir báða að-
ila, bæinn og þurfamennina.
Margir þurfamenn hafa geng-
ið í lélegum og skjóllitlum föt-
um. Hefði það verið óskaplegt
mannúðarleysi af bænum að
tryggja þeim vandaðri og skjól-
betri föt? Er það mannúð að
vilja hafa þurfamenn í lélegum
og skjóllitlum fötum?
Það er vitanlega' heilaspuni
Þjóðviljans, að þessi föt hafi
átt að vera nokkuð frábrugðin
öðrum fötum.
ER VALTÝR EKKI LÆS?
Valtýr gerir skrif JTímans um
húsnæðismálin að umræðuefni
í seinasta Reykjarvíkurbréfi
sinu. Segir hann m. a.:
„Þá snýr Þórarinn við blaðinu
og úthúðar bæjarstjórn höfuð-
staðarins fyrir, að hún skuli
ekkl hafa húsnæði handa öllu
því fólki, sem á undanförnum
árum hefir forsmáð forsjá
Framsóknar í sveitunum."
Það, sem Tíminn hefir einkum
áfellt bæjarstjórnina fyrir, er
þetta: Hún hefir hleypt fólki
takmarkalaust til bæjarins, án
nokkurrar athugun á því, hvort
það fengi hér framtíðaratvinnu.
Þetta er ein aðalorsök húsnæð-
isvandræðanna.
Þetta er því hrein útúrsnún-
ingur hjá Valtýr, svo framar-
lega sem hann er læs.
Frá aðalfundi Fiskifélagsins:
Bezta lýsið er framleítt
á Hornafirðí
Merkilegar rannsóknir á veiðarfærum