Lesbók Morgunblaðsins - 22.01.1983, Blaðsíða 3
Vestur-íslendingar gera tíð-
reist til íslands á sumrin til að
ferðast um „gamla landið"
eins og þeir kalla það stundum
og hitta ættingja og vini.
Sömuleiðis hefur það færst
mjög í vöxt að menn fari héð-
an í heimsóknir til íslend-
ingabyggða í Vesturheimi og
njóti samvista við ættingja og
vini þar og hafa mjög á orði þá
miklu gestrisni ojg vinsemd
sem ríkir í garð Islendinga
þar vestra. Með auknum
ferðalögum almennings
styrkjast þessi ættar- og vin-
áttubönd öllum til gleði og
ánægju.
Ein af mörgum vestur-
íslenskum gestum sem hingað
komu á síðastliðnu sumri var
Rósa Hermannsson Vernon.
Hún kom hingað í fylgd systur
sinnar og systurdóttur og
ferðaðist um landið. Rósa er
84 ára en lætur ekki aldurinn
á sig fá, hvorki við störf eða
ferðalög og hún talar íslensk-
una reiprennandi.
Hún hefur komið tvisvar
áður til íslands, fyrst árið
1965 og bjó þá hjá frú Þor-
björgu Halldórs. Hún var gift
Sigfúsi Halldórs frá Höfnum
og voru þau Rósa þremenn-
ingar. Rósa kom aftur til ís-
lands árið 1974 og loks síðast-
liðið sumar.
í Vestur-íslenskum ævi-
skrám segir að foreldrar Rósu,
Sjálf eignaðist hún 10 börn, svo
ekki fer milli mála hvílík dugn-
aðarkona þar var á ferð.
Dóttir hennar, Rósa, hefur
heldur ekki látið sitt eftir liggja
eins og fram kom í stuttu spjalli
við hana þegar hún var hér á
ferð síðsumars.
Rósa er hæglát kona í fram-
komu og hefur til að bera það
andans jafnvægi sem oft ein-
kennir fólk sem hefur gert tón-
listarheiminn að sínum heimi.
Hún vill lítið gera úr sínum
starfsferli, sem hreint ekki er
um garð genginn þrátt fyrir ald-
urinn, því hún æfir og er á ferð
og flugi með gamalmennakór
sem heldur söngskemmtanir
víðs vegar í Kanada.
„Jú, við vorum 10 systkinin,"
segir Rósa, „svo það var auðvit-
að í mörg horn að líta á svo fjöl-
mennu heimili. Winnipeg-Beach
er 50 mílur fyrir norðan Winni-
peg og skammt sunnan við
Gimli. Þar er mjög sumarfagurt
og mikið um ferðafólk sem kem-
ur þangað til að eyða sumar-
fríum sínum. Paðir minn stjórn-
aði búinu en móðir mín öllu inn-
anstokks. Á heimilinu var töluð
íslenska en foreldrar mínir
gripu þó til enskunnar þegar
þurfti. Nú erum við 8 systkinin á
lífi en tveir bræður eru látnir.
I föðurættinni var ríkt lista-
mannseðli — þar var margt
músíkfólk og heimilið var mið-
stöð sönglífs í sveitinni. Við
systurnar lærðum allar á
hljóðfæri, þar var því mikið
Rósa á yngri ártim þegar hún hélt sjálfstæða konserta.
Myndin er tekin af söngskrá, en þar er einnig vitnað í ummæli blaðanna í
Toronto. Þar segir m.a.: — Undurfögur og hljómmikil rödd samfara heil-
landi sviðsframkomu. — Hún syngur sig beiiit inn í hjarta áheyrenda. —
Ótrúlega styrkur og sannur lýrískur söngur.
konur og karlar og inngöngu-
skilyrði eru aðeins bundin við 70
ára aldur. Við syngjum á hress-
ingarhælum og sjúkrahúsum —
skipuleggjum ferðalögin og
leigjum okkur rútubíl til ferðar-
innar. Ætli við höldum ekki um
það bil 20 söngskemmtanir á ári
og reyndar er ég á hraðri ferð
heim því kórinn á að syngja á
útisamkomu í Toronto núna 25.
ágúst.
Gamla fólkið í kórnum hefur
ákaflega gaman af þessu og
starfar í kórnum af lífi og sál.
Við syngjum að vísu ekki marg-
raddað, því það er ekki skilyrði
fyrir þátttöku að geta lesið nót-
ur, en ánægjan er ekki síðri
fyrir það. I janúar síðastliðnum
tókum við þátt í samkeppni með
10 öðrum slíkum kórum og tókst
vel. Sum lögin syngja bara karl-
ar, önnur bara konurnar og enn
önnur syngja allir saman. Við
veljum helst lög sem voru vin-
sæl þegar gamla fólkið var ungt
að árum og bjóðum líka gestum
að taka undir í lokin. Þetta gerir
mikla lukku. Svo er boðið upp á
kaffi og hressingu á eftir."
Hugmyndinni um slíkan kór
sem þennan er hér með komið á
framfæri við söngelska eldri
borgara hérlendis sem farnir
eru að hægja á sér í amstri
dægranna.
En Rósa heldur áfram:
„Eg var ein af þeim sem
stofnuðu íslendingafélagið í
minni heimabyggð 1957. Þá voru
meðlimir um 80 talsins. Nú hitt-
Á ferð og flugi með gamalmennakór
Hermann Guðmundsson og
Guðrún Snjólaug Jónsdóttir,
hafi kynnst í Vesturheimi og
gengið í hjónaband 1885. Guð-
rún Snjólaug hafði flust vest-
ur með foreldrum sínum 1879
en þau voru af austfirskum
ættum.
Faðir Rósu, Hermann Guð-
mundsson, var hins vegar ætt-
aður úr Húnavatnssýslu og
fluttist vestur 22 ára að aldri
ásamt móður sinni, Ingibjörgu
Sigfúsdóttur, og tveim systr-
um árið 1883, en Hermann var
14. barn foreldra sinna.
Alls fóru sex föðursystkin
Rósu til Kanada en ein föður-
systir var eftir á íslandi og
eignaðist afkomendur. Dóttir
hennar, Halldóra, giftist Guð-
finni Einarssyni á Litla-Bæ í
Skötufirði og er fjölmenn ætt
komin frá þeim vestra.
Rósa á því ættir að rekja
víðs vegar um land bæði aust-
anlands, norðan- og vestan- en
ættingjum sínum frá Vest-
fjörðum kynntist hún ekki
fyrr en 1974.
Þau Guðrún Snjólaug og Her-
mann settust að við Winnipeg-
Beach í Manitoba og bjuggu þar
æ síðan, en auk húsmóðurstarfa
var Guðrún Snjólaug ljósmóðir
og fékkst við hjúkrunarstörf.
sungið og leikið, svo ég vandist
slíku frá barnsbeini."
Rósa dvaldist um hríð í æsku
hjá frænda sínum, skáldinu Jó-
hanni Magnúsi Bjarnasyni, sem
m.a. er höfundur bókarinnar
„Brasilíufararnir" sem kunnugt
er, og var jafnan mjög kært með
þeim. Hún fór snemma að læra
söng hjá músíkkennurum í
Winnipeg en vann jafnframt
fyrir sér við verslunarstörf.
Hún var einsöngvari í kirkjum, í
útvarpi og hélt konserta.
Árið 1929 fluttist hún til Tor-
onto og stundaði nám við Royal
Conservatory of Music. Um ára-
bil kenndi hún söng og hefur
sjálf samið sönglög. Eiginmaður
Rósu var Roy Clinton Vernon en
hann lést 1956.
„Við eignuðumst tvær dætur,“
segir Rósa, „Dorothy og Ethel-
wyn, sem báðar eru giftar Kan-
adamönnum og eiga börn. Þær
sungu íslensk lög þegar þær
voru litlar en gera það nú ekki
lengur.
Maðurinn minn var heilsu-
veill, hafði orðið fyrir gaseitrun
í fyrri heimsstyrjöldinni og náði
sér ekki fyllilega eftir það. Ég
stundaði skrifstofustörf jafn-
hliða söngkennslunni allt til
1972 en þá fór sjónin að bila hjá
mér, svo ég sneri mér eingöngu
að söngkennslunni. Nú er starf
mitt aðallega við að æfa gam-
almennakórinn. í honum eru 29
— og sjalf orðin
84 ára gömul
Hulda Valtýsdóttir ræöir viö
Rósu Hermannsson Vernon,
vestur-ísienzka konu, sem var
hér á ferö síöastliðið sumar
umst við alltaf einu sinni á ári
og borðum íslenskan mat, rúllu-
pylsu, skyr og kleinur og fleira
íslenskt. Þetta eru afar vinsælar
samkomur.
Nú erum við frænkurnar á
förum heim. Við höfum skemmt
okkur vel í þessari ferð, fórum
til Akureyrar og í Mývatnssveit-
ina og til Bolungavíkur og ísa-
fjarðar.
Á Bolungavík hittum við
frænda okkar, Einar Guðfinns-
son, systur hans og fjölskyldu
þeirra. Á ísafirði hittum við
m.a. vinafólk mitt, Ragnar H.
Ragnar og konu hans, Sigríði, en
Ragnar spilaði oft undir hjá mér
á konsertum og reyndar spiluð-
um við og sungum saman í þetta
sinn. Það voru miklir fagnaðar-
fundir. Við höfðum ekki sést í 50
ár.
Systir mín og dóttir hennar,
sem með mér eru, hafa ekki
komið til Islands áður og eru
mjög hrifnar af landi og þjóð.
Allar undrumst við það hvað ís-
lendingar, svona fáir, hafa af-
kastað á ótal sviðum þjóðlífsins
— sérstaklega þegar við berum
þá saman við þær tvær milljón-
ir manna sem búa í Toronto. Og
landið er svo fallegt og fjöl-
breytt. Við ætlum allar að koma
aftur," segir Rósa, 84 ára gamall
vestur-íslenskur föðurlandsvin-
Rósa Hermannsson Vernon
ur.
H.V.